دانشمندان آمریکایی نوعی «خالکوبی الکترونیکی موقتی» توسعه داده‌اند که با بررسی امواج مغزی، می‌تواند افزایش فشار ذهنی را به‌صورت آنی تشخیص دهد. به گفته محققان، این ابزار که فعالیت‌های مغزی را زیر نظر می‌گیرد و در صورت فشار بیش از حد به مغز هشدار می‌دهد، می‌تواند برای مشاغل پرریسک بسیار مفید باشد.
نوآوری در پایش ذهن: خالکوبی الکترونیکی موقتی چیست؟
عملکرد و نحوه استفاده از دستگاه
این دستگاه جدید، که در قالب یک خالکوبی الکترونیکی موقتی طراحی شده، بر روی پیشانی و نواحی صورت قرار می‌گیرد و هدف آن شناسایی لحظه‌ای شروع فشار ذهنی در مغز است.
ثبت فعالیت‌های مغزی با روش EEG
با استفاده از تکنیک الکتروانسفالوگرافی (EEG) و همچنین ردیابی حرکات چشم، این ابزار می‌تواند فعالیت الکتریکی مغز را پایش کند. بر اساس اظهارات پژوهشگران، این دستگاه راهکاری عینی برای سنجش فشار ذهنی ارائه می‌دهد.
مزایای کاربردی در مشاغل حساس
مشاغل با ریسک بالا و لزوم دقت بالا
از جمله کاربردهای برجسته این فناوری، می‌توان به کنترل ترافیک هوایی یا حوزه پزشکی اشاره کرد که در آن هر گونه کاهش تمرکز ممکن است پیامدهای جدی داشته باشد. در این مشاغل، پایش مستمر عملکرد ذهنی اهمیت ویژه‌ای دارد.
فشار ذهنی، تجربه‌ای شخصی
تفاوت ظرفیت ذهنی میان افراد
دکتر نانشو لو، نویسنده اصلی این پژوهش از دانشگاه تگزاس، بیان کرده:
«توسعه فناوری با سرعتی فراتر از تکامل انسان پیش می‌رود. مغز انسان نمی‌تواند با این سرعت هماهنگ شود و به‌راحتی دچار اضافه‌بار می‌شود. میزان مطلوب بار ذهنی برای عملکرد بهینه، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.»
داده‌برداری پیوسته و لحظه‌ای
تفاوت با روش‌های سنتی مانند شاخص ناسا
در حال حاضر در ایالات متحده، فشار ذهنی معمولاً با استفاده از «شاخص بار وظیفه ناسا» سنجیده می‌شود که کارمندان — حتی فضانوردان — پس از پایان هر وظیفه، یک پرسش‌نامه را پر می‌کنند.
اما این روش فقط پس از اتمام وظایف داده فراهم می‌کند. در مقابل، «خالکوبی الکترونیکی» امکان جمع‌آوری داده به‌صورت دائمی و در زمان واقعی را فراهم می‌کند.
رصد سلامت روانی در محیط‌های کاری
گامی نو در سلامت شغلی
دکتر لوئیس سنتیس، یکی دیگر از نویسندگان این پژوهش از دانشگاه تگزاس می‌گوید:
«مدت‌هاست که ما سلامت جسمی کارکنان، مانند آسیب‌های فیزیکی یا فشار عضلانی را پایش می‌کردیم. اکنون قادر به ردیابی فشار ذهنی نیز هستیم، که پیش از این ممکن نبود. این امر می‌تواند رویکرد سازمان‌ها را به‌طور اساسی تغییر دهد.»
اجزای دستگاه و نحوه عملکرد
باتری کوچک و حسگرهای نازک
این ابزار از باتری کوچکی تشکیل شده که پشت گوش قرار می‌گیرد و حسگرهای نازکی دارد که با پوست هماهنگ می‌شوند. این حسگرها با همان روش EEG استاندارد، اما بدون نیاز به کلاه‌های بزرگ پر از الکترود، فعالیت مغز را اندازه‌گیری می‌کنند.
نتایج آزمایش‌های بالینی
الگوهای قابل شناسایی در امواج مغزی
افرادی که در آزمایش این دستگاه شرکت کردند، موظف به انجام وظایف حافظه‌ای با درجه سختی فزاینده بودند. با افزایش فشار ذهنی، الگوی خاصی در امواج مغزی ظاهر شد:
- افزایش امواج تتا و دلتا (نشان‌دهنده فعالیت ذهنی بالا)
- کاهش امواج آلفا و بتا (که معمولاً با خستگی ذهنی مرتبط‌اند)
مدل هوش مصنوعی برای تحلیل ذهن
تشخیص بار ذهنی با الگوریتم
پژوهشگران با تکیه بر این الگوهای مغزی، یک مدل رایانه‌ای توسعه دادند که می‌تواند سطح فشار ذهنی را پیش‌بینی کند و میان سطوح مختلف فعالیت شناختی تمایز بگذارد.
هزینه پایین، کاربرد گسترده
مقایسه با سامانه‌های EEG سنتی
در حالی که سامانه‌های EEG مرسوم بیش از ۱۵٬۰۰۰ دلار هزینه دارند، اجزای اصلی این خالکوبی — از جمله باتری و تراشه‌ها — تنها حدود ۲۰۰ دلار و پچ‌های حسگر یکبار مصرف حدود ۲۰ دلار قیمت دارند.
استفاده خانگی در آینده
دکتر سنتیس می‌افزاید:
«هزینه پایین این دستگاه، آن را قابل دسترس می‌سازد. هدف ما تبدیل آن به محصولی است که بتوان در خانه نیز استفاده کرد.»
