محققین نمى‌توانستند به این مسئله پى‌ببرند که چرا وقتى نور از جلو مى‌تابد جام به رنگ یشمِ سبز و اگر نور از زاویه‌ى پشت بتابد به رنگ قرمز خونى جلوه‌گر مى‌شود.
محققین در کشور انگلستان پس‌از آزمایشهای میکروسکوپى دقیق بر روى قطعه‌اى شکسته از جام، مشاهده کردند که صنعت‌گر رومى سازنده‌ى جام، اولین کسى‌است که این تکنولوژى را به کار بسته است. این راز در سال ١٩٩٠ کشف شد. آنها شیشه را با ذرات نقره و طلا تا قطر ۵٠ میلیاردیوم متر بارور کردند؛ یعنى تقریباً به اندازه‌ى کمتر از یک هزارم ذره‌ى نمک خوراکى برسد.
این آزمایشها بسیار دقیق انجام شد به گونه‌اى که امکان وقوع هرگونه خطا یا تصادف را غیرممکن مى‌ساخت. در حقیقت ترکیب دقیق این فلزات نشان‌گر این امر مى‌باشد که رومى‌ها در استفاده از ذرات نانو تبحر بسیارى داشتند. بنا به اظهارات « اى ین »، باستان‌شناس دانشگاه « فیرى ستون » در لندن، این شاه‌کارى فوق‌العاده مى‌باشد. به محض آن‌که نور با الکترودهاى ذرات فلز برخورد مى‌کند، به گونه‌اى باعث لرزش آنها مى‌گردد که بر اساس موقعیت بیننده، رنگ‌ها را تغییر مى‌دهد.
امروزه شاید این گونه به‌نظر آید که رومیان باستان از این تکنولوژى فقط در جهت خلق آثار هنرى بهره مى‌بردند؛ در حالیکه احتمالاً کارآیى‌هاى بیشترى از تزئینات صرف داشته‌است. از این تکنولوژى بسیار حساس و دقیق رومى‌ها، قریب به یقین براى تشخیص بیمارى‌ها و یا شناسائى مواد شیمیایى خطرناک در مکان‌هاى حساس و مهم مى‌توان بهره‌جست. « گنگ لوگان لیو »، مهندس دانشگاه « ایلى نویز » در « ایربانا کمپین »، براى سالیان طولانى برروى نحوه‌ى استفاده از تکنولوژى نانو در تشخیص بیمارى‌ها تحقیق کرده‌است. همکاران ایشان دریافتند که‌این کشفیات از قابلیتهاى عملى درخور توجه‌اى برخوردار است.
بر اساس تحقیقات انجام‌شده در سال گذشته، پس از ساختن صفحه‌اى از جنس پلاستیک که متشکل از ذرات نانوى طلاى اشباع شده‌بود و آرایه‌اى برابر با جام کى‌گرگوس داشت، با افزودن محلول‌ها و مواد مختلفى از جمله آب، روغن، شکر و نمک تغییر رنگ آن به وضوح مشاهده شد. الگوى اولیه با توجه به اندازه‌ى نمک افزوده‌شده به میزان یک صد برابر حساس‌تر بود از ضبط کننده‌هاى سنسورهاى موجود در بازار کنونى، که از تکنولوژى مشابه در آن استفاده شده‌است. از این تکنولوژى حتى بعید نیست که جهت تشخیص بیمارى‌ها، براى آزمایش بزاق دهان و ادرار، توسط دستگاه‌هاى دستى کوچک استفاده‌گردد، یا در جهت شناسائى و جلوگیرى از ورود تروریست‌هاى حامل مواد خطرناک منفجره، به داخل هواپیما استفاده شود.
این کشف براى نخستینبار نیست که نشان‌گر پیشرفته بودن تکنولوژى رومیان باستان نسبت به تکنولوژى روزگار ما است. تحقیقات دانشمندان بیانگر این واقعیت است که بتن‌هاى رومى، کشف شده در قعر دریاى مدیترانه با قدمت ٢٠٠٠ ساله نه‌تنها بسیار مقاوم‌تر از بتن‌هاى امروزى است، بلکه به مراتب کم ضررتر و بىخطرتر از بتن‌هاى امروزى براى طبیعت و محیط زیست مى‌باشد. دانشمندان از اطلاعات به دست آمده در جهت پیشبرد و بهبود کیفى بتن‌هاى مدرن امروزى بهره مى‌جویند و آیا این مضحک نیست که دانشمندان امروزى براى پیشبرد دانش و تکنولوژى معاصر از آثار برجاى مانده‌ى گذشتگان و نیاکان « به اصطلاح ابتدائى‌مان » بهره مى‌جویند؟
