1
هنوز دو ماه از ورود ایران چک های ۱۰۰ هزار تومانی به بازار نگذشته است که خبرهایی از کشف نمونه های تقلبی و شبیه سازی شده آن در چرخه پولی کشور شنیده می شود! پس از مدتها کش و قوس برای عرضه این اسکناس-چک اعتباری نیمه رسمی (اکنون درشت ترین اسکناس رسمی ۱۰۰ هزار ریالی است) به بازار، از خردادماه توزیع آن در شبکه بانکی آغاز شد. اما در روزهای اخیر برخی شعب بانکها گزارش کرده اند که تعدادی از مشتریان ناآگاه، ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی جعلی به بانک عرضه کرده اند.
البته رئیس سازمان تولیداسکناس و مسکوک بانک مرکزی، مجید صنیعی با تاکید بر امنیت بسیار بالای ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی، می گوید: «تا کنون نه تنها هیچ گاه موردی از نمونه جعلی این ایران چک ها نداشته ایم بلکه در طول چند سال اخیر چک پول های ۵۰ هزار تومانی که بسیار در دست مردم می چرخد هم جعل نشده اند.»
البته این ادعای جناب رئیس، توجیه جالبی را هم به دنبال دارد وی با بیان اینکه نمی توان نام هر سندی که کپی گرفته می شود را جعلی گذاشت، چراکه دو پارامترمهم امنیتی یعنی اصالت کاغذ و مرکب را به همراه ندارد توضیح داد: «بنابراین سند بدست آمده جعلی نیست بلکه شبیه سازی شده است در عین حال که زمانی جعلی خواهد بود که دقیقا عین اصل بوده اما توسط بانک مرکزی تولید، توزیع و منتشر نشده و از سوی دستگاههای زیر زمینی و یا فرامرزی تولید شده باشد که تاکنون چنین گزارشی نداشتیم.»
اما جدای از داستان جعلی یا شبیه سازی شده بودن ایران چک های یک میلیون ریالی مورد نظر، سوال اینجا است که:
چگونه ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی واقعی را بشناسیم؟
رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک گفت: ابعاد ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی ۱۶۰ در ۷۵ میلی متر و رنگ قالب آن آبی است.
وی در ادامه با اشاره به سه دسته خصیصه امنیتی رایج در دنیا برای چک پول ها، شناسایی مردمی را مورد تاکید قرار داد و گفت: «در صورت توجه به این خصوصیات مردم می توانند به محض دریافت یک ایران چک، اصل یا فرع آن را تشخیص دهند. این در حالی است که بانک مرکزی حدود ۱۳ تا ۱۴ مورد فیشر امنیتی داخل ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی به کار برده که تقریبا حدود ۵۰ درصد آنها فقط مختص به مردم است. لذا تنها تبحر در یکی دو مورد برای شناسایی سند جعلی از غیرجعلی کافی است.
اول: واتر مارک ، فردوسی و یک میلیون ریال
نقش فردوسی در خمیره کاغذ بوده و عدد یک میلیون به صورت روشن زیر تصویر فردوسی قابل مشاهده است. وقتی که ایران چک مقابل نور قرار گیرد از هر دو طرف باید تصویر شفافی از فردوسی دیده شده همچنین عدد یک میلیون نیز به وضوح قابل رویت باشد.
دوم: نخی با نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
نخ امنیتی به صورت پنهان تقریبا در وسط ایران چک کار شده است که در وهله اول بدون نور قابل دیدن نیست. اما اگر مقابل نور قرار گیرد متوجه خواهیم شد که چیزی به طور خط وار و با عرض حدود یک میلیمتر حرکت کرده است. روی این نخ نیز نوشته "بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران" تعبیه شده است. اگر ایران چک در مقابل نور ماورا بنفش قرار گیرد نخ میانی آن به رنگ های مختلف قابل مشاهده است.
سوم: نخ امنیتی پنجره ای
این نخ با جنس هولوگرامی پهنایی حدود ۲ تا ۲.۵ میلیمتر دارد و نوشته یک میلیون ریال هم به طور بی رنگ روی نخ قرار دارد و در مقابل نور از بازتاب های خاصی برخوردار است.
چهارم: طرح مخفی
نوشته ۱۰۰ و ایران چک در این قسمت که حالت مستطیل شکل داشته و نوشته بانک مرکزی نیز در آن تعبیه شده قابل ملاحظه است. این در حالی است که وقتی در حالت عادی ایران چک را در مقابل خود قرار می دهیم فقط نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را می بینیم اما با تغییر زاویه عدد ۱۰۰ و ایران چک نیز درست به موازات عبارت بانک مرکزی دیده می شود.
پنجم: طرح ناقص در دو طرف چک
اگر این اسکناس را مقابل خود قرار دهیم در سمت چپ آن به صورت عرضی و روی لبه طرحی ناقص از نوشته یک میلیون مشاهده می شود که در مقابل نور تصویر پشت و جلو دقیقا یکدیگر را همپوشانی کرده و عدد یک میلیون قابل رویت می شود.
به ادعای رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک، هیچ سیستم چاپی حتی با بالاترین تکنولوژی چاپ تجاری و یا آخرین مدل دستگاه های کپی وجود ندارند که بتوانند این دو تصویر ناقص پشت و رو را دقیقا روی یکدیگر تنظیم کند. بنابراین اگر فردی ایران چک را مقابل نور قرار داد و تصویر ناقص رو را با تصویر پشت دقیقا همپوشانی ندید و حتی اگر اختلاف دهم میلیمتر نسبت به یکدیگر ملاحظه کرد، می تواند مبنا را بر جعلی بودن آن بگذارد.
ششم: تشخیص ایران چک واقعی با دمای بدن
درست در میانه این اسکناس بین نوشته ایران چک به رنگ آبی که در بالا قرار گرفته و عدد یک میلیون ریال به رنگ قرمز، آرم بانک مرکزی که با مرکب حرارتی چاپ شده است. بر این اساس به محض اینکه این آرم با دست لمس شده و حرارتی نزدیک به دمای بدن انسان را دریافت کند، محو می شود و بعد از اینکه اثر گرما از بین می رود و سرد می شود مجددا طرح بانک مرکزی باز می گردد.
هفتم: گل و تخت جمشید با مرکب فولادی
اگر روی ایران چک، طرح تخت جمشید(کاخ تچر) با دست لمس شود و یا همین طور گل چهار برگ زیر تصویر، متوجه می شویم که نسبت به بقیه قسمت ها زبری بیشتری دارد چراکه با مرکب فولادی کار شده که برجستگی را روی کاغذ ایجاد کرده است.
به گفته رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی، هیچ چاپی قادر نیست که بتواند برجستگی های موجود در ایران چک را که با مرکب روی کاغذ ایجاد کند.
آیا شما تا کنون با ایران چک های تقلبی مواجه شده اید؟ این اسناد جعلی چه خصوصیتی داشته اند که موفق به شناسایی شان نشده اید؟
البته رئیس سازمان تولیداسکناس و مسکوک بانک مرکزی، مجید صنیعی با تاکید بر امنیت بسیار بالای ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی، می گوید: «تا کنون نه تنها هیچ گاه موردی از نمونه جعلی این ایران چک ها نداشته ایم بلکه در طول چند سال اخیر چک پول های ۵۰ هزار تومانی که بسیار در دست مردم می چرخد هم جعل نشده اند.»
البته این ادعای جناب رئیس، توجیه جالبی را هم به دنبال دارد وی با بیان اینکه نمی توان نام هر سندی که کپی گرفته می شود را جعلی گذاشت، چراکه دو پارامترمهم امنیتی یعنی اصالت کاغذ و مرکب را به همراه ندارد توضیح داد: «بنابراین سند بدست آمده جعلی نیست بلکه شبیه سازی شده است در عین حال که زمانی جعلی خواهد بود که دقیقا عین اصل بوده اما توسط بانک مرکزی تولید، توزیع و منتشر نشده و از سوی دستگاههای زیر زمینی و یا فرامرزی تولید شده باشد که تاکنون چنین گزارشی نداشتیم.»
اما جدای از داستان جعلی یا شبیه سازی شده بودن ایران چک های یک میلیون ریالی مورد نظر، سوال اینجا است که:
چگونه ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی واقعی را بشناسیم؟
رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک گفت: ابعاد ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی ۱۶۰ در ۷۵ میلی متر و رنگ قالب آن آبی است.
وی در ادامه با اشاره به سه دسته خصیصه امنیتی رایج در دنیا برای چک پول ها، شناسایی مردمی را مورد تاکید قرار داد و گفت: «در صورت توجه به این خصوصیات مردم می توانند به محض دریافت یک ایران چک، اصل یا فرع آن را تشخیص دهند. این در حالی است که بانک مرکزی حدود ۱۳ تا ۱۴ مورد فیشر امنیتی داخل ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی به کار برده که تقریبا حدود ۵۰ درصد آنها فقط مختص به مردم است. لذا تنها تبحر در یکی دو مورد برای شناسایی سند جعلی از غیرجعلی کافی است.
اول: واتر مارک ، فردوسی و یک میلیون ریال
نقش فردوسی در خمیره کاغذ بوده و عدد یک میلیون به صورت روشن زیر تصویر فردوسی قابل مشاهده است. وقتی که ایران چک مقابل نور قرار گیرد از هر دو طرف باید تصویر شفافی از فردوسی دیده شده همچنین عدد یک میلیون نیز به وضوح قابل رویت باشد.
دوم: نخی با نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
نخ امنیتی به صورت پنهان تقریبا در وسط ایران چک کار شده است که در وهله اول بدون نور قابل دیدن نیست. اما اگر مقابل نور قرار گیرد متوجه خواهیم شد که چیزی به طور خط وار و با عرض حدود یک میلیمتر حرکت کرده است. روی این نخ نیز نوشته "بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران" تعبیه شده است. اگر ایران چک در مقابل نور ماورا بنفش قرار گیرد نخ میانی آن به رنگ های مختلف قابل مشاهده است.
سوم: نخ امنیتی پنجره ای
این نخ با جنس هولوگرامی پهنایی حدود ۲ تا ۲.۵ میلیمتر دارد و نوشته یک میلیون ریال هم به طور بی رنگ روی نخ قرار دارد و در مقابل نور از بازتاب های خاصی برخوردار است.
چهارم: طرح مخفی
نوشته ۱۰۰ و ایران چک در این قسمت که حالت مستطیل شکل داشته و نوشته بانک مرکزی نیز در آن تعبیه شده قابل ملاحظه است. این در حالی است که وقتی در حالت عادی ایران چک را در مقابل خود قرار می دهیم فقط نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را می بینیم اما با تغییر زاویه عدد ۱۰۰ و ایران چک نیز درست به موازات عبارت بانک مرکزی دیده می شود.
پنجم: طرح ناقص در دو طرف چک
اگر این اسکناس را مقابل خود قرار دهیم در سمت چپ آن به صورت عرضی و روی لبه طرحی ناقص از نوشته یک میلیون مشاهده می شود که در مقابل نور تصویر پشت و جلو دقیقا یکدیگر را همپوشانی کرده و عدد یک میلیون قابل رویت می شود.
به ادعای رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک، هیچ سیستم چاپی حتی با بالاترین تکنولوژی چاپ تجاری و یا آخرین مدل دستگاه های کپی وجود ندارند که بتوانند این دو تصویر ناقص پشت و رو را دقیقا روی یکدیگر تنظیم کند. بنابراین اگر فردی ایران چک را مقابل نور قرار داد و تصویر ناقص رو را با تصویر پشت دقیقا همپوشانی ندید و حتی اگر اختلاف دهم میلیمتر نسبت به یکدیگر ملاحظه کرد، می تواند مبنا را بر جعلی بودن آن بگذارد.
ششم: تشخیص ایران چک واقعی با دمای بدن
درست در میانه این اسکناس بین نوشته ایران چک به رنگ آبی که در بالا قرار گرفته و عدد یک میلیون ریال به رنگ قرمز، آرم بانک مرکزی که با مرکب حرارتی چاپ شده است. بر این اساس به محض اینکه این آرم با دست لمس شده و حرارتی نزدیک به دمای بدن انسان را دریافت کند، محو می شود و بعد از اینکه اثر گرما از بین می رود و سرد می شود مجددا طرح بانک مرکزی باز می گردد.
هفتم: گل و تخت جمشید با مرکب فولادی
اگر روی ایران چک، طرح تخت جمشید(کاخ تچر) با دست لمس شود و یا همین طور گل چهار برگ زیر تصویر، متوجه می شویم که نسبت به بقیه قسمت ها زبری بیشتری دارد چراکه با مرکب فولادی کار شده که برجستگی را روی کاغذ ایجاد کرده است.
به گفته رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی، هیچ چاپی قادر نیست که بتواند برجستگی های موجود در ایران چک را که با مرکب روی کاغذ ایجاد کند.
آیا شما تا کنون با ایران چک های تقلبی مواجه شده اید؟ این اسناد جعلی چه خصوصیتی داشته اند که موفق به شناسایی شان نشده اید؟