ویتیلیگو نوعی بیماری است که در آن، رنگدانههای پوست از بین میروند. رنگدانهها، رنگ پوست را به وجود میآورند و توسط سلولهایی به نام سیاهیاختهها تولید میشوند. یکی از کلماتی که برای رنگدانه به کار میرود، ملانین یا مشکینه است.
بیشتر افراد مبتلا به ویتیلیگو در بخشهایی از پوست رنگدانه ندارند که این بخشها به صورت لکهای سفیدرنگ مسطح با شکلهای متفاوت ظاهر میشود. از دست دادن رنگدانهها به صورت لکهای کوچک روی یک سمت بدن یا در نواحی بزرگتری که بیش از ۵۰ درصد بدن را تشکیل میدهند، بروز میکند. این لکها معمولاً در نواحی از بدن ظاهر میشوند که در معرض آفتاب قرار میگیرند، مانند دستها، صورت و پاها. با این حال، ممکن است اندامهای تناسلی نیز تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرد.
ویتیلیگو را میتوان تحت درمان قرار دارد؛ اما معالجه نمیشود. افراد مبتلا بایستی کل زندگی خود را با این اختلال سپری کنند. طبق برآورد مؤسسه بینالمللی ویتیلیگو، ۰٫۵ الی ۱ درصد جمعیت کل دنیا به این بیماری مبتلا هستند.
این بیماری مسری نیست، درد ندارد و از لحاظ پزشکی خطرناک محسوب نمیشود. ویتیلیگو هم در زنان و هم در مردان و در تمام نژادها به صورت یکسان مشاهده میشود. با این حال، از دست دادن رنگدانههای بدن در افرادی که پوستی تیره دارند، بیشتر نمایان میشود.
علت ویتیلیگو چیست؟
طبق گفته مؤسسه ملی آرتروز، اختلال اسکلتی- عضلانی و بیماریهای پوستی (NIAMS)، علت اصلی ویتیلیگو هنوز مشخص نیست. با این حال، ارتباطی میان ویتیلیگو و بیماریهای خودایمنی دیگر مانند طاسی منطقهای، پرکاری غده تیروئید، بیماری آدیسون و بیماری ژنتیکی کمخونی کشنده وجود دارد.
محققان معتقدند ویتیلیگو ممکن است یک عکسالعمل خودایمن باشد، یعنی بدن به خود حمله کند. در این مورد، بدن سیاه یاختههای خود را از بین میبرد، در نتیجه رنگدانهها از بین میروند.
همچنین ویتیلیگو ظاهراً ارثی است. حدود ۳۰ درصد افراد مبتلا به ویتیلیگو، دارای یک عضو خانواده با این بیماری هستند.
علائم ویتیلیگو
نشانه اصلی ویتیلیگو، عدم وجود رنگدانههای پوست است. سه الگوی مختلف برای روند از دست دادن رنگدانهها وجود دارد:
- الگوی اصلی: پوست تنها در چند ناحیه کوچک، رنگ خود را از دست میدهد.
- الگوی پارهپاره: رنگدانههای یک سمت بدن از بین میروند.
- الگوی کلی: پوست در هر دو سمت بدن و به صورت الگوی قرینهای، رنگدانههایش را از دست میدهد.
خاکستری شدن زودرس موی سر و صورت نیز ممکن است نشانهای از ویتیلیگو باشد. این روند ابروها و مژهها را نیز در برمیگیرد.
تشخیص ویتیلیگو
پزشک با بررسی سابقه پزشکی و احتمالاً انجام یک آزمایش از پوست، ویتیلیگو را شناسایی میکند. سابقه خانوادگی این بیماری و سابقه آفتابسوختگی یا تاولزدگی نیز مورد بررسی قرار میگیرد. طبق گفته NIAMS، آسیب نور خورشید ممکن است باعث بروز علائم ویتیلیگو شود. نمونهبرداری از پوست میتواند عدم وجود رنگدانهها را نشان داده و ویتیلیگو را تأیید کند.
همچنین ممکن است پزشک یک آزمایش خون انجام دهد تا سطح ویتامین B12 و نحوه عملکرد غده تیروئید را بسنجد. پرکاری غده تیروئید و کمبود ویتامین B12 معمولاً با ویتیلیگو ارتباط دارند.
درمان و مدیریت
ویتیلیگو، درد ندارد و از نظر پزشکی خوشخیم محسوب میشود. هدف از درمان این بیماری تنها بهبود سطحی بیماری است تا رنگدانههای ازدسترفته به پوست بازگردند. درمان ویتیلیگو یک دوره درازمدت است و بسیاری از روشهای درمانی تا چند ماه تأثیری ندارند.
داروهای استروئیدی
داروهای موضعی ممکن است برای بازگرداندن رنگدانهها به لکهای سفید پوست مؤثر واقع شوند. داروهای موضعی استروئیدی در کودکان و افراد بالغ استفاده میشوند. استروئیدها ممکن است هر روز حداقل سه ماه مورد استفاده قرار گیرند و نتایج آن پس از سه ماه مشاهده شود. کرمهای استروئیدی ممکن است چند عارضه جانبی نیز داشته باشند، مانند نازک کردن پوست یا بروز خطوط رنگی روی پوست.
داروهای بهبود خودایمنی
دسته دیگری از داروها که داروهای مختص تنظیم سیستم ایمنی در شرایط خودایمنی نامیده میشوند، نیز ویتیلیگو را درمان میکنند. این داروها به شکل پمادهای حاوی تاکرولیموس یا پیمکرولیموس ارائه میشوند. طبق گفته Mayo Clinic، افرادی که بخشهای کوچکی از صورت و گردنشان دچار ویتیلیگو شده، نتیجه بهتری از این داروها میگیرند.
نور فرابنفش
نور فرابنفش میتواند رنگدانهها را در برخی افراد مبتلا به ویتیلیگو بازگرداند. بیشتر اوقات، بایستی از دارویی به نام سورالن استفاده کنید که باعث میشود پوست نسبت به نور فرابنفش، عکسالعمل بیشتری نشان دهد. سورالن هم به صورت موضعی و هم به صورت خوراکی وجود دارد. ترکیب سورالن، اشعه UVA و درمان PUVA، نواحی روشن پوست را تیره میکند.
اگر از سورالن استفاده کنید، نسبت به نور خورشید حساستر میشوید و بایستی سایر نقاط بدنتان را با کرمهای ضدآفتاب بپوشانید. درمان PUVA ممکن است چند بار در هفته و در مطب پزشک انجام شود.
رنگزدایی پوست
اگر رنگدهی به بخشهای سفید پوست مؤثر واقع نشود، رنگزدایی سایر نقاط بدن یک روش درمانی دیگر محسوب میشود. رنگزدایی برای افرادی به کار میرود که در بیش از نیمی از بدن خود ویتیلیگو را تجربه میکنند. هدف از این روش، هماهنگسازی بخشهای عادی پوست با بخشهای سفیدرنگ است.
دارویی به نام مونوبنزون به پوست زده میشود تا نواحی دارای رنگدانه را بیرنگ کند. این داروی موضعی میتواند رنگ پوست افرادی را که با فرد مبتلا به ویتیلیگو تماس دارند نیز از بین ببرد. در نتیجه تا ۲ ساعت پس از مصرف این دارو، بایستی از تماس پوستی اجتناب شود.
از دیگر روشهای غیرتهاجمی برای درمان ویتیلیگو میتوان به استفاده از لوازمآرایشی و برنزه کردن اشاره کرد. طبق گفته NIAMS، برنزه کردن نمیتواند رنگدانههای پوست را بازگرداند و احتمالاً تفاوت میان بخشهای عادی و بخشهای سفید پوست را واضحتر میکند. ضد آفتابهای حاوی محافظهای UVA و UVB را میتوان برای محافظت از پوست به کار برد.
جراحی
در شرایط شدیدتر بیماری، شاید بتوان برای بازیابی رنگ طبیعی پوست از جراحی استفاده کرد. در جراحی پیوند پوست، پوست سالم را برداشته و آن را در ناحیهای که تحت تأثیر ویتیلیگو قرار دارد، میگذارند. چنین فرآیندهای جراحی برای افرادی که پس از چندین سال درمان، بهبود نیافتهاند، به کار میرود. با این حال، هزینه جراحی زیاد است و معمولاً تحت پوشش بیمه قرار نمیگیرد. همچنین ممکن است جای زخم جراحی نیز باقی بماند.
0 نظر
معایب سفید کردن