1
این یازدهمین نسخه OS X اپل است که عرضه می‌گردد و با نگاهی به سیر تاریخی این سیستم‌عاملها به خوبی می‌توان پیشرفتهای تکنیکی و گرافیکی را از سال ۲۰۰۱ تا کنون به خوبی مشاهده کرد. در حالی که منتظر اتمام دانلود نسخه نهایی این سیستم‌عامل هستید، بد نیست نگاهی به تغییرات این ۱۱ نسخه در ۱۳ سال گذشته داشته باشیم.
Mac OS 9
در دوران پیش از OS X، رابط کاربری روی مکها چنین ظاهری داشت. او اس ۹ در سال ۱۹۹۹ عرضه شد و در حقیقت آخرین نسخه آنچه بود که به شکل کلاسیک با نام Mac OS می‌شناختیم.
این یازدهمین نسخه OS X اپل است که عرضه می‌گردد و با نگاهی به سیر تاریخی این سیستم‌عاملها به خوبی می‌توان پیشرفتهای تکنیکی و گرافیکی را از سال ۲۰۰۱ تا کنون به خوبی مشاهده کرد. در حالی که منتظر اتمام دانلود نسخه نهایی این سیستم‌عامل هستید، بد نیست نگاهی به تغییرات این ۱۱ نسخه در ۱۳ سال گذشته داشته باشیم.
Mac OS 9
در دوران پیش از OS X، رابط کاربری روی مکها چنین ظاهری داشت. او اس ۹ در سال ۱۹۹۹ عرضه شد و در حقیقت آخرین نسخه آنچه بود که به شکل کلاسیک با نام Mac OS می‌شناختیم.
OS X 10.0
این سیستم عامل در سال ۲۰۰۱ وارد بازار شد. اپل نام غیر رسمی ۱۰٫۰ را چیتا گذاشت که نشان دهنده عصر جدیدی برای اپل بود. این سیستم‌عامل ۵ سال بعد از برگشت استیو جابز به اپل عرضه می‌شد. اواس ایکس ۱۰.۰ در واقع ترکیبی از تکنولوژی شرکت قبلی جابز، NeXT و توانایی‌های اپل بود. از این زمان بود که هسته یونیکس مانند Darwin در دل سیستم‌عامل OS X جا خوش کرد و هنوز آنجا است.
با تغییرات درونی عظیم، رابط کاربری هم با گرافیک تازه‌ای با نام Aqua به میدان آمد. در این رابط کاربری می‌توانستید عناصر منحصر به فردی چون دکمه‌های کنترل پنجره گرد یا حالتهای شفاف و انعکاس در بخشهای مختلف را ببینید. آنچه که امروز به نام Dock در سیستم عامل اواس ایکس می‌شناسیم، اولین بار با ۱۰٫۰ رونمایی شد.
ارائه چیتا دردسرهای فراوانی برای اپل به دنبال داشت. حداقل احتیاجات سیستمی سنگین (همچون رم ۱۲۸ مگابایتی) بسیاری از کاربران را ناامید کرد. از سویی نیز عدم سازگاری و ثبات و همچنین مشکلات کارایی به موردی معمولی در این سیستم‌عامل تبدیل شده بود.
این سیستم عامل در سال ۲۰۰۱ وارد بازار شد. اپل نام غیر رسمی ۱۰٫۰ را چیتا گذاشت که نشان دهنده عصر جدیدی برای اپل بود. این سیستم‌عامل ۵ سال بعد از برگشت استیو جابز به اپل عرضه می‌شد. اواس ایکس ۱۰.۰ در واقع ترکیبی از تکنولوژی شرکت قبلی جابز، NeXT و توانایی‌های اپل بود. از این زمان بود که هسته یونیکس مانند Darwin در دل سیستم‌عامل OS X جا خوش کرد و هنوز آنجا است.
با تغییرات درونی عظیم، رابط کاربری هم با گرافیک تازه‌ای با نام Aqua به میدان آمد. در این رابط کاربری می‌توانستید عناصر منحصر به فردی چون دکمه‌های کنترل پنجره گرد یا حالتهای شفاف و انعکاس در بخشهای مختلف را ببینید. آنچه که امروز به نام Dock در سیستم عامل اواس ایکس می‌شناسیم، اولین بار با ۱۰٫۰ رونمایی شد.
ارائه چیتا دردسرهای فراوانی برای اپل به دنبال داشت. حداقل احتیاجات سیستمی سنگین (همچون رم ۱۲۸ مگابایتی) بسیاری از کاربران را ناامید کرد. از سویی نیز عدم سازگاری و ثبات و همچنین مشکلات کارایی به موردی معمولی در این سیستم‌عامل تبدیل شده بود.
OS X 10.1
تنها شش ماه پس از ارائه اولین OS X به بازار بود که اپل آن را با ۱۰٫۱ پوما جایگزین کرد. در اینجا تمرکز روی حل مشکلات و جبران اشتباهات چیتا بود. در پوما کارایی بهبود یافته بود و امکان پخش دی‌وی‌دی، به همراه ثبات، و پشتیبانی از رایت سی‌دی و دی‌وی‌دی افزوده شد.
۱۰٫۱ برای تمام خریداران نسخه ۱۰٫۰ به رایگان عرضه شد و به زودی با ۱۰٫۱٫۲ جایگزین شد. این اولین بار بود که گسترش OS X توانسته بود در دنیای مکها عنوان اولی را از Mac OS 9 برباید.
تنها شش ماه پس از ارائه اولین OS X به بازار بود که اپل آن را با ۱۰٫۱ پوما جایگزین کرد. در اینجا تمرکز روی حل مشکلات و جبران اشتباهات چیتا بود. در پوما کارایی بهبود یافته بود و امکان پخش دی‌وی‌دی، به همراه ثبات، و پشتیبانی از رایت سی‌دی و دی‌وی‌دی افزوده شد.
۱۰٫۱ برای تمام خریداران نسخه ۱۰٫۰ به رایگان عرضه شد و به زودی با ۱۰٫۱٫۲ جایگزین شد. این اولین بار بود که گسترش OS X توانسته بود در دنیای مکها عنوان اولی را از Mac OS 9 برباید.
OS X 10.2 Jaguar
این سیستم‌عامل در آگوست ۲۰۰۲ به بازار آمد. جاگوار اولین نسخه OS X بود که با نام‌کد درون شرکتیش رسما معرفی می‌شد و دیگر آن را تنها با یک عدد نمی‌شناختیم. علاوه بر این کارایی کلی آن بهبود یافته و با ثبات‌تر شده بود. این سیستم‌عامل حاوی کلاینت ایمیل اپل با نام Mail و کلاینت چت این شرکت با نام iChat و همچنین اپلیکیشن Address Book بود. همچین امکان پشتیبانی از فایلهای MPEG-4 به کویک تایم ۶ افزوده شد. فایندر نیز به کلی دگرگون شده و به باکس جستجو تجهیز گردید. و البته اولین بار بود که صفحه خوش‌امد گویی مشهور اپل در اولین اجرای سیستم عامل به چشم می‌خورد. در آپدیت بعدی جاگوار هم اپل برای اولین بار مرورگر وب خود با نام سافاری را عرضه نمود.
این سیستم‌عامل در آگوست ۲۰۰۲ به بازار آمد. جاگوار اولین نسخه OS X بود که با نام‌کد درون شرکتیش رسما معرفی می‌شد و دیگر آن را تنها با یک عدد نمی‌شناختیم. علاوه بر این کارایی کلی آن بهبود یافته و با ثبات‌تر شده بود. این سیستم‌عامل حاوی کلاینت ایمیل اپل با نام Mail و کلاینت چت این شرکت با نام iChat و همچنین اپلیکیشن Address Book بود. همچین امکان پشتیبانی از فایلهای MPEG-4 به کویک تایم ۶ افزوده شد. فایندر نیز به کلی دگرگون شده و به باکس جستجو تجهیز گردید. و البته اولین بار بود که صفحه خوش‌امد گویی مشهور اپل در اولین اجرای سیستم عامل به چشم می‌خورد. در آپدیت بعدی جاگوار هم اپل برای اولین بار مرورگر وب خود با نام سافاری را عرضه نمود.
OS X 10.3 Panther
پلنگ اپل در اکتبر ۲۰۰۳ به بازار آمد و البته رابط کاربری این سیستم عامل دوباره دستخوش تغییرات فراوان شده بود. و نکاتی از طراحی جدید سخت افزاری اپل در آن به چشم می‌خورد. مانند بافتهای فلزی پولیش خورده در بخشهای مختلف سیستم عامل که با بدنه آلومینیوم آنودیزه پاوربوکهای جدید همخوانی داشت. Exposé (یا همان میشن کنترل امروزی) بر روی پلنگ اجرا شده بود و کاربران راه ساده‌ای برای جابجایی میان پنجره‌ها در اختیار داشتند. iChat که همراه جاگوار به دنیا آمده بود، با تغییر نام به iChat AV امکان چت و کنفرانس صوتی و ویدیویی را فراهم می‌آورد. اکنون دیگر فایلهای زیپ توسط سیستم عامل پشتیبانی می‌شدند و TextEdit نیز قابلیت پشتیبانی از فایلهای ورود را کسب کرده بود. همچنین برای اولین بار سافاری به عنوان مرورگر وب پیشفرض، جایگزین اینترنت اکسپلورر مایکروسافت شد.
پلنگ اپل در اکتبر ۲۰۰۳ به بازار آمد و البته رابط کاربری این سیستم عامل دوباره دستخوش تغییرات فراوان شده بود. و نکاتی از طراحی جدید سخت افزاری اپل در آن به چشم می‌خورد. مانند بافتهای فلزی پولیش خورده در بخشهای مختلف سیستم عامل که با بدنه آلومینیوم آنودیزه پاوربوکهای جدید همخوانی داشت. Exposé (یا همان میشن کنترل امروزی) بر روی پلنگ اجرا شده بود و کاربران راه ساده‌ای برای جابجایی میان پنجره‌ها در اختیار داشتند. iChat که همراه جاگوار به دنیا آمده بود، با تغییر نام به iChat AV امکان چت و کنفرانس صوتی و ویدیویی را فراهم می‌آورد. اکنون دیگر فایلهای زیپ توسط سیستم عامل پشتیبانی می‌شدند و TextEdit نیز قابلیت پشتیبانی از فایلهای ورود را کسب کرده بود. همچنین برای اولین بار سافاری به عنوان مرورگر وب پیشفرض، جایگزین اینترنت اکسپلورر مایکروسافت شد.
OS X 10.4 Tiger
تایگر (ببر) در آوریل ۲۰۰۵ با ابزارهایی کاملا جدید به بازار آمد. مهمترین قابلیت نرم افزاری آن Spotlight است. یک اپلیکیشن جستجو که در تمامی سیستم به گشت و گذار می‌پردازد. داشبورد نیز با ویجتهای معدودش در این زمان رونمایی شد. نسخه دوم میل و سافاری هم تایگر را همراهی می‌کردند.
با ورود به سال ۲۰۰۶، تایگر تبدیل به اولین سیستم عامل OS X شد که از پردازنده اینتل پشتیبانی می‌کند. پیش از این طی یک دهه مکها از پردازنده PowerPC تولید IBM بهره می‌بردند. تایگر علاوه بر پشتیبانی از پردازنده اینتل، اپلیکیشن Rosetta را نیز ارائه می‌کرد تا امکان اجرای برنامه‌های قدیمی را روی مکهای مجهز به اینتل فراهم کند.
تایگر (ببر) در آوریل ۲۰۰۵ با ابزارهایی کاملا جدید به بازار آمد. مهمترین قابلیت نرم افزاری آن Spotlight است. یک اپلیکیشن جستجو که در تمامی سیستم به گشت و گذار می‌پردازد. داشبورد نیز با ویجتهای معدودش در این زمان رونمایی شد. نسخه دوم میل و سافاری هم تایگر را همراهی می‌کردند.
با ورود به سال ۲۰۰۶، تایگر تبدیل به اولین سیستم عامل OS X شد که از پردازنده اینتل پشتیبانی می‌کند. پیش از این طی یک دهه مکها از پردازنده PowerPC تولید IBM بهره می‌بردند. تایگر علاوه بر پشتیبانی از پردازنده اینتل، اپلیکیشن Rosetta را نیز ارائه می‌کرد تا امکان اجرای برنامه‌های قدیمی را روی مکهای مجهز به اینتل فراهم کند.
OS X 10.5 Leopard
۲۰۰۷ سال لئوپارد یا گربه وحشی اپل بود. نزدیک به دو سال طول کشید تا اپل سیستم‌عامل جدیدش را عرضه کند. اما ۱۰٫۵ نشان داد که ارزش این انتظار را داشته است. در این نسخه بهبودهای ظاهری زیادی در گرافیک شاهد بودیم. مانند اینکه برای اولین بار داک حالت سه بعدی پیدا کرد. همچنین می‌توانستید گروهی از اپلیکیشنها را در یک پوشه کوچک روی داک گرد هم آورید. شکل ظاهری آن هم به آلومینیوم شبیه شد.
اپل در تبلیغات عرضه این سیستم عامل مدعی بود که ۳۰۰ قابلیت و امکان جدید را به آن افزوده است. شاید بزرگترین این امکانات را بتوان تایم ماشین دانست که ابزاری کارآمد برای پشتیبان‌گیری بود. با ابزار Spaces هم می توانستید چندین صفحه دسک‌تاپ مجازی در اختیار داشته باشید. ضمن اینکه با بوت کمپ، کاربران مکهای اینتلی می‌توانستند در کنار سیستم‌عامل اپل، ویندوز مایکروسافت را هم نصب کنند.
۲۰۰۷ سال لئوپارد یا گربه وحشی اپل بود. نزدیک به دو سال طول کشید تا اپل سیستم‌عامل جدیدش را عرضه کند. اما ۱۰٫۵ نشان داد که ارزش این انتظار را داشته است. در این نسخه بهبودهای ظاهری زیادی در گرافیک شاهد بودیم. مانند اینکه برای اولین بار داک حالت سه بعدی پیدا کرد. همچنین می‌توانستید گروهی از اپلیکیشنها را در یک پوشه کوچک روی داک گرد هم آورید. شکل ظاهری آن هم به آلومینیوم شبیه شد.
اپل در تبلیغات عرضه این سیستم عامل مدعی بود که ۳۰۰ قابلیت و امکان جدید را به آن افزوده است. شاید بزرگترین این امکانات را بتوان تایم ماشین دانست که ابزاری کارآمد برای پشتیبان‌گیری بود. با ابزار Spaces هم می توانستید چندین صفحه دسک‌تاپ مجازی در اختیار داشته باشید. ضمن اینکه با بوت کمپ، کاربران مکهای اینتلی می‌توانستند در کنار سیستم‌عامل اپل، ویندوز مایکروسافت را هم نصب کنند.
OS X 10.6 Snow Leopard
پس از ۱۵ سال پشتیبانی از مکهای قدیمی، اپل بالاخره پردازنده‌های PowerPC را کنار گذارد و گربه برفی سال ۲۰۰۹ تنها با پردازنده اینتل قابل استفاده بود. همان‌طور که نام انتخابی اپل نشان می‌داد، در این نسخه از سیستم‌عامل چندان روی قابلیت های جدید تمرکز نشده بود. بلکه آنها قصد داشتند تجربه کاربری هسته لئوپارد را بهبود ببخشند. بسیاری از اپلیکیشنها بازنویسی شدند تا کارایی آنها بهبود یابد. مهمترین نتیجه آن هم کاهش حجم این سیستم عامل نسبت به ۱۰٫۵ بود.
پس از ۱۵ سال پشتیبانی از مکهای قدیمی، اپل بالاخره پردازنده‌های PowerPC را کنار گذارد و گربه برفی سال ۲۰۰۹ تنها با پردازنده اینتل قابل استفاده بود. همان‌طور که نام انتخابی اپل نشان می‌داد، در این نسخه از سیستم‌عامل چندان روی قابلیت های جدید تمرکز نشده بود. بلکه آنها قصد داشتند تجربه کاربری هسته لئوپارد را بهبود ببخشند. بسیاری از اپلیکیشنها بازنویسی شدند تا کارایی آنها بهبود یابد. مهمترین نتیجه آن هم کاهش حجم این سیستم عامل نسبت به ۱۰٫۵ بود.
OS X 10.7 Lion
اکنون دیگر آیفون و آیپد از محصولات مورد علاقه مشتریان این شرکت محسوب می‌شدند. در سال ۲۰۱۱ اواس ایکس لاین (شیر) با مجموعه بزرگی از تغییرات و امکانات تازه رونمایی شد. برخی از این تغییرات به گونه‌ای بود که سیستم عامل دسک‌تاپ اپل را تا حدی به iOS این شرکت شبیه می‌نمود. از مهمترین آنها می‌توان به افزوده شدن Launchpad و قابلیت استفاده از اپلیکیشن ها در حالت تمام صفحه اشاره کرد. فیس‌تایم که اولین بار در آیفون ۴ رونمایی شده بود، به مک اپ استور اضافه گردید.
البته این تمام تغییرات شیر اپل نبود. تایم ماشین به گونه‌ای طراحی شد که امکان مشاهده و استفاده از نسخه‌های قدیمی هر فایل را فراهم می‌آورد. ایردراپ هم ارتباط مستقیم بر پایه وای‌فای بین دو مک را امکان پذیر می‌ساخت. برای اولین بار کاربران می‌توانستند نسخه های تازه سیستم عامل OS X را مستقیما از اینترنت دانلود کرده و نصب نمایند.
اکنون دیگر آیفون و آیپد از محصولات مورد علاقه مشتریان این شرکت محسوب می‌شدند. در سال ۲۰۱۱ اواس ایکس لاین (شیر) با مجموعه بزرگی از تغییرات و امکانات تازه رونمایی شد. برخی از این تغییرات به گونه‌ای بود که سیستم عامل دسک‌تاپ اپل را تا حدی به iOS این شرکت شبیه می‌نمود. از مهمترین آنها می‌توان به افزوده شدن Launchpad و قابلیت استفاده از اپلیکیشن ها در حالت تمام صفحه اشاره کرد. فیس‌تایم که اولین بار در آیفون ۴ رونمایی شده بود، به مک اپ استور اضافه گردید.
البته این تمام تغییرات شیر اپل نبود. تایم ماشین به گونه‌ای طراحی شد که امکان مشاهده و استفاده از نسخه‌های قدیمی هر فایل را فراهم می‌آورد. ایردراپ هم ارتباط مستقیم بر پایه وای‌فای بین دو مک را امکان پذیر می‌ساخت. برای اولین بار کاربران می‌توانستند نسخه های تازه سیستم عامل OS X را مستقیما از اینترنت دانلود کرده و نصب نمایند.
OS X 10.8 Mountain Lion
همانند اسنو لئوپارد، شیر کوهی سال ۲۰۱۲ اپل نیز تنها نسخه‌ای بهبود یافته از سیستم عامل پیشین بود. در اینجا بیشترین تمرکز بر امکان جابجایی اطلاعات میان ابزارهای اپلی بود. استفاده از سرویس آی‌کلود اجازه می‌داد تا کاربران به فایلهای مشخصی روی ابزارهای مختلف iOS و OS X دسترسی داشته و به تبادل اطلاعات بپردازند. همچنین اپلیکیشن‌های بیشتری با الهام گیری از آی‌آواس عرضه شدند. برنامه‌هایی مانند گیم سنتر، نوتز، ریمایندرز و نوتیفیکیشن سنتر برای اولین بار به مانتین لاین آمدند. نرم‌افزار آی‌چت هم به Messages تغییر نام داد. از دیگر تغییرات می‌توان به معرفی قابلیت ایرپلی اشاره کرد که امکان انتقال تصویر به صورت بیسیم به اپل TV را فراهم می‌آورد.
همانند اسنو لئوپارد، شیر کوهی سال ۲۰۱۲ اپل نیز تنها نسخه‌ای بهبود یافته از سیستم عامل پیشین بود. در اینجا بیشترین تمرکز بر امکان جابجایی اطلاعات میان ابزارهای اپلی بود. استفاده از سرویس آی‌کلود اجازه می‌داد تا کاربران به فایلهای مشخصی روی ابزارهای مختلف iOS و OS X دسترسی داشته و به تبادل اطلاعات بپردازند. همچنین اپلیکیشن‌های بیشتری با الهام گیری از آی‌آواس عرضه شدند. برنامه‌هایی مانند گیم سنتر، نوتز، ریمایندرز و نوتیفیکیشن سنتر برای اولین بار به مانتین لاین آمدند. نرم‌افزار آی‌چت هم به Messages تغییر نام داد. از دیگر تغییرات می‌توان به معرفی قابلیت ایرپلی اشاره کرد که امکان انتقال تصویر به صورت بیسیم به اپل TV را فراهم می‌آورد.
OS X 10.9 Mavericks
با عرضه نسخه ۱۰٫۹ اپل بالاخره با خانواده گربه‌سانان وداع کرد تا سیستم نامگذاری سیستم‌عامل را تغییر دهد. لذا برای این نسخه نام منطقه‌ای در کالیفرنیا به اسم ماوریکس را انتخاب نمود. به نظر می‌رسید که این سیستم‌عامل هم برای نزدیکی هر چه بیشتر به iOS 7 طراحی و عرضه شده بود. در اینجا طراحی اسکیومورفیک بیش از هرچیزی به چشم می‌آمد. زبان طراحی که در آی‌اواس جدید مورد استفاده قرار گرفته بود، در حالی که بخش اصلی سیستم‌عامل OS X دست نخورده باقی مانده بود.
از تغییرات کلیدی آن می‌توان به یکپارچگی بیشتر با آی‌کلود و معرفی آی‌کلود کی‌چین اشاره کرد. همچنین اپلیکیشن‌های بیشتری از دنیای آی آو اس راهشان را به اینجا باز کردند: آی‌بوک و مپز. علاوه بر این بهبودهایی در کارایی باتری، فایندر ارتقا یافته و پشتیبانی از چند نمایشگر را می‌توان جزو خصیصه‌های برتر ماوریکس برشمرد. ماوریکس به عنوان یک آپدیت رایگان برای تمام دارندگان سیستم‌عاملهای پس از اسنو‌لئوپارد عرضه شد. همچنین کسانی که سیستمهای حاوی نسخه پیشفرض ماوریکس را می‌خریدند، iWork را هدیه می‌گرفتند.
با عرضه نسخه ۱۰٫۹ اپل بالاخره با خانواده گربه‌سانان وداع کرد تا سیستم نامگذاری سیستم‌عامل را تغییر دهد. لذا برای این نسخه نام منطقه‌ای در کالیفرنیا به اسم ماوریکس را انتخاب نمود. به نظر می‌رسید که این سیستم‌عامل هم برای نزدیکی هر چه بیشتر به iOS 7 طراحی و عرضه شده بود. در اینجا طراحی اسکیومورفیک بیش از هرچیزی به چشم می‌آمد. زبان طراحی که در آی‌اواس جدید مورد استفاده قرار گرفته بود، در حالی که بخش اصلی سیستم‌عامل OS X دست نخورده باقی مانده بود.
از تغییرات کلیدی آن می‌توان به یکپارچگی بیشتر با آی‌کلود و معرفی آی‌کلود کی‌چین اشاره کرد. همچنین اپلیکیشن‌های بیشتری از دنیای آی آو اس راهشان را به اینجا باز کردند: آی‌بوک و مپز. علاوه بر این بهبودهایی در کارایی باتری، فایندر ارتقا یافته و پشتیبانی از چند نمایشگر را می‌توان جزو خصیصه‌های برتر ماوریکس برشمرد. ماوریکس به عنوان یک آپدیت رایگان برای تمام دارندگان سیستم‌عاملهای پس از اسنو‌لئوپارد عرضه شد. همچنین کسانی که سیستمهای حاوی نسخه پیشفرض ماوریکس را می‌خریدند، iWork را هدیه می‌گرفتند.
OS X 10.10 Yosemite
و بالاخره نوبت به OS X 10.10 یوسمیت رسیده است. این بزرگترین تغییر رابط کاربری از زمان عرضه اولین OS X تا کنون به شمار می‌رود. ضمن اینکه در کنار قابلیتهای جدیدی چون Continuity، اسپات‌لایت هم کلا دگرگون شده است. این یکی را بهتر است خودتان همین امروز دانلود کرده و امتحان نمایید!
عباس واحدی
و بالاخره نوبت به OS X 10.10 یوسمیت رسیده است. این بزرگترین تغییر رابط کاربری از زمان عرضه اولین OS X تا کنون به شمار می‌رود. ضمن اینکه در کنار قابلیتهای جدیدی چون Continuity، اسپات‌لایت هم کلا دگرگون شده است. این یکی را بهتر است خودتان همین امروز دانلود کرده و امتحان نمایید!
عباس واحدی
