1
این قرارداد شامل ۷۳ هواپیمای پهن‌پیکر و ۴۵ جت باریک‌پیکر است که کمک بزرگی به بازسازی ناوگان هوایی کهنه کار ۲۲۵ فروندی ایران خواهد بود. و البته ایرباس خوشحال است که در رقابت با همتای آمریکایی خود (بوینگ) توانسته چنین معامله شیرینی را کسب کند. در لیست این معامله می‌توانید ۴۵ فروند جت از خانواده A320 (از جمله ۲۱ فروند A320ceo و ۲۴ فروند ایرباس A320neo) و ۴۵ فروند هم از مدل بلند قد‌تر A330 (از جمله ۲۷ فروند A330ceo و ۱۶ فروند A330neo) را ببینید. البته احتمالا مدلهای تازه‌تر این خانواده‌ها هم شامل سفارشات تحویلی آینده باشند. ایران همچنین ۱۶ فروند هواپیمای A350 ویژه مسیرهای فوق طولانی هم سفارش داده است.
البته این قرارداد تنها شامل خرید هواپیماها نیست و آموزش کادر پروازی ایران برای استفاده، نگهداری و تعمیرات این محصولات را هم شامل می‌شود و همچنین در تفاهمنامه جداگانه‌ای احتمالا ایران از ایرباس در نوسازی و به‌سازی زیرساختهای پروازی و فرودگاهیش نیز استفاده خواهد برد.
این قرارداد شامل فروش ۱۲ فروند ایرباس A380 به ایران است که اکنون بزرگترین هواپیمای جت دنیا شناخته می‌شود. این معامله علاوه بر اینکه ارسال سیگنالی مهم و رقابتی به دیگر شرکتهای هواپیمایی منطقه و به خصوص کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به شمار می‌رود، برگ برنده بزرگی هم برای ایرباس است که در فروش چنین غولهای آهنین عظیمی به شرکتهای هواپیمایی دچار مشکل شده بود.
البته خرید این جت غول‌پیکر واکنشهای متفاوتی را در میان کارشناسان به همراه داشته است. برخی آن را نشانه خیز شرکت ایران ایر برای باز پس گیری جایگاه ۴۰ سال پیش خود در پروازهای طولانی مدت بین المللی می دانند. و به طور همزمان برخی آن را خرید یک هواپیمای از رده خارج می‌دانند که اگرچه نو است، اما از سال ۲۰۱۴ به این سو ایرباس حتی نتوانسته یک فروند از آن را بفروشد و شاید در تاریخ هوانوردی نام ایران به عنوان آخرین خریدار آ۳۸۰ ثبت گردد. البته لازم به ذخر است که طبق قرارداد، این غولهای آهنی در آخرین مرحله قرارداد ایران و ایرباس به این کشور ارسال می‌شوند که حداقل یک دهه به طول خواهد انجامید و فعلا تمرکز دو طرف معامله بر رفع نیازهای فوری و ضروری ایران است.
البته بوئینگ تا بدین جا از بازار ایران دور مانده است که برخی منابع صنعتی و دیپلماتیک دلیل آن را نگرانی‌ها و مشکلات سیاسی و قانونی موجود در آمریکا می‌دانند. و البته ایرانی‌ها در این میان اصرار دارند تا روابط با شرکای اروپایی‌شان را پررنگ تر از همیشه دنبال کنند.
اصغر فخریه کاشانی، مشاور وزیر راه و ترابری ایران به رویترز می‌گوید که قرار است تامین مالی این معامله با اعتبارات صادرات اروپایی و توسط تعدادی از سرمایه گذاران خصوصی این قاره و همچنین قراردادهای لیزینگ تامین خواهد شد که توسط بانکهای تجاری اروپا تضمین شده اند.
ایران در یک حرکت غیرعادی تصمیم گرفته تا یک شرکت لیزینگ ملی تاسیس کند و از تعدادی سرمایه گذار خارجی هم برای مشارکت در آن دعوت کرده است و جالب اینجا است که محدودیتی برای مرکزیت آن در خارج از کشور قائل نیست.
قرار است در کنفرانس هوایی CAPA در هفته اینده که در تهران برگزار می‌شود، درباره این قرارداد و جزئیات بیشتر آن نیز مذاکره خواهد شد. گفته می‌شود ایران قصد دارد برنامه خود برای خرید ۴۰۰ تا ۵۰۰ هواپیمای جدید را اعلام کرده و در قوانین رگولاتوری هوایی خود نیز بازبینی‌هایی را صورت دهد. عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران می‌گوید که مذاکراتی با بوئینگ هم در حال انجام است.
البته این آمار و ارقام و تاریخ‌ها در منابع خبری گوناگون اندکی متقاوت هستند. به گونه‌ای که روزنامه دنیای اقتصاد شنبه دهم بهمن‌ماه ۱۳۹۴ جزئیات این قرارداد را چنین ذکر می‌کند:
آخوندی با اشاره به مذاکرات فشرده با مدیران ایرباس و توافق با آنها گفت: «در سال جاری میلادی ۸ فروند هواپیمای ایرباس به ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) اضافه می‌شود. با توافق طرف فرانسوی قرار شد تا سال ۲۰۲۴ یعنی ۸ سال آینده ۱۱۰ فروند انواع هواپیمای ایرباس به ناوگان هوایی ایران افزوده شود.» حال آنکه وال استریت ژورنال طی گزارشی نوشته است: «انتظار نمی‌رود هواپیماهای جدید سفارش داده شده تا سال ۲۰۲۰ تحویل ایران شود. یک مانع عمده بر سر راه اجرایی شدن این قراردادها این است که اکثر قراردادهای خرید و تامین مالی هواپیما به دلار است. با توجه به محدودیت‌های بانکی اعمال شده از سوی دولت آمریکا، اجرایی شدن این قراردادها به خصوص بین ایرلاین‌های غیردولتی دشوار خواهد بود.
فابریس برژی، مدیر عامل ایرباس نیز اعلام کرد، گفت وگوهایی که با دولت و مقامات هواپیمایی ایران صورت گرفته می‌تواند به تحویل سریع هواپیماها به این کشور در ماه‌های آینده منتهی شود. وی در دیدار خود با رئیس‌جمهوری ایران نیز از گشایش دفتر ایرباس در تهران در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: «تعدادی از هواپیماهای مسافربری تولید این شرکت در سال ۲۰۱۶ تحویل ایران می‌شود که زمان تحویل نخستین فروند از این هواپیماها نیز در ماه فوریه (۱۲ بهمن تا ۱۰ اسفند) خواهد بود. گفته می‌شود خرید هواپیماها به‌صورت اجاره به‌شرط تملیک است که کشورمان متعهد می‌شود طی مدت ۱۰ سال پول هواپیماها را پرداخت کند.
از سویی فرهاد پرورش، مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی در تشریح جزئیات این قرارداد گفته است: «مبلغ قرارداد در طول چند سال باید پرداخت شود که بخش اعظم آن از طریق فاینانس تامین می‌شود. وی گفت: هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ بیشتر برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای است؛ همچنین هواپیمای ۳۳۰ برای پروازهای میان‌برد و هواپیماهای میان‌برد نزدیک به دوربرد است. ایرباس ۳۵۰ از هواپیماهای دوربرد محسوب می‌شوند و بسیار جدید و مدرن هستند که در منطقه تنها یکی، دو ایرلاین از این تیپ هواپیما استفاده می‌کنند. همچنین ایرباس ۳۸۰ برای مسیرهای قاره‌پیما و دوربرد هستند که البته این تعداد بسته به نیاز کشور قابل تغییر است. تحویل هواپیماهای ایرباس ۳۸۰ طی ۴ تا ۵ سال آینده پیش بینی شده اما تحویل این ۱۲ فروند مشروط به فراهم شدن شرایط بازرگانی و توسعه زیرساختهای فرودگاهی کشور برای پذیرش هواپیماهای ایرباس ۳۸۰ است. چراکه این هواپیماها بسیار بزرگ و پهن پیکر هستند.»
مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران درباره زمان تحویل این هواپیما از سوی شرکت ایرباس به ایران گفت: «تحویل فوری هواپیماهای نو سخت است و کمپانی‌های سازنده از گذشته برای فروش هواپیما سفارش‌های لازم را دریافت کرده‌اند و در نوبت تحویل خود قرار می‌دهند. البته طی مذاکرات صورت گرفته و وعده شرکت ایرباس قرار است بین ۵ تا ۸ فروند از این ۱۱۸ فروند هواپیما در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱۱ ماه مانده تا پایان سال میلادی) به ایران تحویل دهد.» پرورش با اشاره به اینکه پشتیبانی، تعمیر و نگهداری این هواپیماها در قرارداد اولیه با ایرباس دیده شده است، گفت: «خرید هواپیما شامل یک قرارداد اولیه و یک قرارداد خرید است که در این سفر قرارداد اولیه با ایرباس به امضا رسیده که هم برای ایران و هم برای شرکت هواپیما ساز ایرباس تعهدآور است.»
برتراند گرابوسکی مدیرداخلی DVB Bank می گوید: «این اولین پلتفرم بین المللی ایران است و می خواهد به ما بگوید که ایران به کار و کسب جهانی برگشته است.»
خلاصه اینکه ایران طی قراردادی با مدیرعامل شرکت ایرباس که در کاخ الیزه امضا شد، قصد دارد تا سال ۲۰۱۹ با پرداخت نزدیک به ۲۷ میلیارد دلار، ۱۱۸ هواپیمای ایرباس را به خطوط هوایی کشور اضافه کند. و همه می‌دانید که این موضوع یکی از اولین نتایج ملموس لغو تحریمها و اجرای شدن برجام است.
این غول هواپیما سازی توانسه با زرنگی تمام چنین قرارداد شیرینی را به سرعت هر چه بیشتر بقاپد و آنقدر خوشحال است که در کنار انتشار خبر آن در سایت رسمی خود، اینفوگرافیک ساده ای از مدل و تعداد هواپیماهای مورد معامله را هم در اکانت تویتر خود منتشر کرده است:
این غول هواپیما سازی توانسه با زرنگی تمام چنین قرارداد شیرینی را به سرعت هر چه بیشتر بقاپد و آنقدر خوشحال است که در کنار انتشار خبر آن در سایت رسمی خود، اینفوگرافیک ساده ای از مدل و تعداد هواپیماهای مورد معامله را هم در اکانت تویتر خود منتشر کرده است:
این قرارداد شامل ۷۳ هواپیمای پهن‌پیکر و ۴۵ جت باریک‌پیکر است که کمک بزرگی به بازسازی ناوگان هوایی کهنه کار ۲۲۵ فروندی ایران خواهد بود. و البته ایرباس خوشحال است که در رقابت با همتای آمریکایی خود (بوینگ) توانسته چنین معامله شیرینی را کسب کند. در لیست این معامله می‌توانید ۴۵ فروند جت از خانواده A320 (از جمله ۲۱ فروند A320ceo و ۲۴ فروند ایرباس A320neo) و ۴۵ فروند هم از مدل بلند قد‌تر A330 (از جمله ۲۷ فروند A330ceo و ۱۶ فروند A330neo) را ببینید. البته احتمالا مدلهای تازه‌تر این خانواده‌ها هم شامل سفارشات تحویلی آینده باشند. ایران همچنین ۱۶ فروند هواپیمای A350 ویژه مسیرهای فوق طولانی هم سفارش داده است.
البته این قرارداد تنها شامل خرید هواپیماها نیست و آموزش کادر پروازی ایران برای استفاده، نگهداری و تعمیرات این محصولات را هم شامل می‌شود و همچنین در تفاهمنامه جداگانه‌ای احتمالا ایران از ایرباس در نوسازی و به‌سازی زیرساختهای پروازی و فرودگاهیش نیز استفاده خواهد برد.
این قرارداد شامل فروش ۱۲ فروند ایرباس A380 به ایران است که اکنون بزرگترین هواپیمای جت دنیا شناخته می‌شود. این معامله علاوه بر اینکه ارسال سیگنالی مهم و رقابتی به دیگر شرکتهای هواپیمایی منطقه و به خصوص کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به شمار می‌رود، برگ برنده بزرگی هم برای ایرباس است که در فروش چنین غولهای آهنین عظیمی به شرکتهای هواپیمایی دچار مشکل شده بود.
البته خرید این جت غول‌پیکر واکنشهای متفاوتی را در میان کارشناسان به همراه داشته است. برخی آن را نشانه خیز شرکت ایران ایر برای باز پس گیری جایگاه ۴۰ سال پیش خود در پروازهای طولانی مدت بین المللی می دانند. و به طور همزمان برخی آن را خرید یک هواپیمای از رده خارج می‌دانند که اگرچه نو است، اما از سال ۲۰۱۴ به این سو ایرباس حتی نتوانسته یک فروند از آن را بفروشد و شاید در تاریخ هوانوردی نام ایران به عنوان آخرین خریدار آ۳۸۰ ثبت گردد. البته لازم به ذخر است که طبق قرارداد، این غولهای آهنی در آخرین مرحله قرارداد ایران و ایرباس به این کشور ارسال می‌شوند که حداقل یک دهه به طول خواهد انجامید و فعلا تمرکز دو طرف معامله بر رفع نیازهای فوری و ضروری ایران است.
البته بوئینگ تا بدین جا از بازار ایران دور مانده است که برخی منابع صنعتی و دیپلماتیک دلیل آن را نگرانی‌ها و مشکلات سیاسی و قانونی موجود در آمریکا می‌دانند. و البته ایرانی‌ها در این میان اصرار دارند تا روابط با شرکای اروپایی‌شان را پررنگ تر از همیشه دنبال کنند.
اصغر فخریه کاشانی، مشاور وزیر راه و ترابری ایران به رویترز می‌گوید که قرار است تامین مالی این معامله با اعتبارات صادرات اروپایی و توسط تعدادی از سرمایه گذاران خصوصی این قاره و همچنین قراردادهای لیزینگ تامین خواهد شد که توسط بانکهای تجاری اروپا تضمین شده اند.
ایران در یک حرکت غیرعادی تصمیم گرفته تا یک شرکت لیزینگ ملی تاسیس کند و از تعدادی سرمایه گذار خارجی هم برای مشارکت در آن دعوت کرده است و جالب اینجا است که محدودیتی برای مرکزیت آن در خارج از کشور قائل نیست.
قرار است در کنفرانس هوایی CAPA در هفته اینده که در تهران برگزار می‌شود، درباره این قرارداد و جزئیات بیشتر آن نیز مذاکره خواهد شد. گفته می‌شود ایران قصد دارد برنامه خود برای خرید ۴۰۰ تا ۵۰۰ هواپیمای جدید را اعلام کرده و در قوانین رگولاتوری هوایی خود نیز بازبینی‌هایی را صورت دهد. عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران می‌گوید که مذاکراتی با بوئینگ هم در حال انجام است.
البته این آمار و ارقام و تاریخ‌ها در منابع خبری گوناگون اندکی متقاوت هستند. به گونه‌ای که روزنامه دنیای اقتصاد شنبه دهم بهمن‌ماه ۱۳۹۴ جزئیات این قرارداد را چنین ذکر می‌کند:
آخوندی با اشاره به مذاکرات فشرده با مدیران ایرباس و توافق با آنها گفت: «در سال جاری میلادی ۸ فروند هواپیمای ایرباس به ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) اضافه می‌شود. با توافق طرف فرانسوی قرار شد تا سال ۲۰۲۴ یعنی ۸ سال آینده ۱۱۰ فروند انواع هواپیمای ایرباس به ناوگان هوایی ایران افزوده شود.» حال آنکه وال استریت ژورنال طی گزارشی نوشته است: «انتظار نمی‌رود هواپیماهای جدید سفارش داده شده تا سال ۲۰۲۰ تحویل ایران شود. یک مانع عمده بر سر راه اجرایی شدن این قراردادها این است که اکثر قراردادهای خرید و تامین مالی هواپیما به دلار است. با توجه به محدودیت‌های بانکی اعمال شده از سوی دولت آمریکا، اجرایی شدن این قراردادها به خصوص بین ایرلاین‌های غیردولتی دشوار خواهد بود.
فابریس برژی، مدیر عامل ایرباس نیز اعلام کرد، گفت وگوهایی که با دولت و مقامات هواپیمایی ایران صورت گرفته می‌تواند به تحویل سریع هواپیماها به این کشور در ماه‌های آینده منتهی شود. وی در دیدار خود با رئیس‌جمهوری ایران نیز از گشایش دفتر ایرباس در تهران در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: «تعدادی از هواپیماهای مسافربری تولید این شرکت در سال ۲۰۱۶ تحویل ایران می‌شود که زمان تحویل نخستین فروند از این هواپیماها نیز در ماه فوریه (۱۲ بهمن تا ۱۰ اسفند) خواهد بود. گفته می‌شود خرید هواپیماها به‌صورت اجاره به‌شرط تملیک است که کشورمان متعهد می‌شود طی مدت ۱۰ سال پول هواپیماها را پرداخت کند.
از سویی فرهاد پرورش، مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی در تشریح جزئیات این قرارداد گفته است: «مبلغ قرارداد در طول چند سال باید پرداخت شود که بخش اعظم آن از طریق فاینانس تامین می‌شود. وی گفت: هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ بیشتر برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای است؛ همچنین هواپیمای ۳۳۰ برای پروازهای میان‌برد و هواپیماهای میان‌برد نزدیک به دوربرد است. ایرباس ۳۵۰ از هواپیماهای دوربرد محسوب می‌شوند و بسیار جدید و مدرن هستند که در منطقه تنها یکی، دو ایرلاین از این تیپ هواپیما استفاده می‌کنند. همچنین ایرباس ۳۸۰ برای مسیرهای قاره‌پیما و دوربرد هستند که البته این تعداد بسته به نیاز کشور قابل تغییر است. تحویل هواپیماهای ایرباس ۳۸۰ طی ۴ تا ۵ سال آینده پیش بینی شده اما تحویل این ۱۲ فروند مشروط به فراهم شدن شرایط بازرگانی و توسعه زیرساختهای فرودگاهی کشور برای پذیرش هواپیماهای ایرباس ۳۸۰ است. چراکه این هواپیماها بسیار بزرگ و پهن پیکر هستند.»
مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران درباره زمان تحویل این هواپیما از سوی شرکت ایرباس به ایران گفت: «تحویل فوری هواپیماهای نو سخت است و کمپانی‌های سازنده از گذشته برای فروش هواپیما سفارش‌های لازم را دریافت کرده‌اند و در نوبت تحویل خود قرار می‌دهند. البته طی مذاکرات صورت گرفته و وعده شرکت ایرباس قرار است بین ۵ تا ۸ فروند از این ۱۱۸ فروند هواپیما در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱۱ ماه مانده تا پایان سال میلادی) به ایران تحویل دهد.» پرورش با اشاره به اینکه پشتیبانی، تعمیر و نگهداری این هواپیماها در قرارداد اولیه با ایرباس دیده شده است، گفت: «خرید هواپیما شامل یک قرارداد اولیه و یک قرارداد خرید است که در این سفر قرارداد اولیه با ایرباس به امضا رسیده که هم برای ایران و هم برای شرکت هواپیما ساز ایرباس تعهدآور است.»
برتراند گرابوسکی مدیرداخلی DVB Bank می گوید: «این اولین پلتفرم بین المللی ایران است و می خواهد به ما بگوید که ایران به کار و کسب جهانی برگشته است.»
