1
معرفی
سندرم روده تحریک‌پذیر همان IBS است که از عبارت Irritable bowel syndrome گرفته شده است. این سندرم یک اختلال رایج است که روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سندرم روده تحریک‌پذیر معمولاً باعث انقباض ماهیچه، درد شکم، نفخ، گاز، اسهال و یبوست می‌شود. این سندرم، یک بیماری مزمن است که باید در مدت درازی آن را تحت کنترل درآورید.
اگرچه نشانه‌ها و علائم این سندرم معذب‌کننده هستند؛ اما برخلاف کولیت زخمی و التهاب مزمن بخش زیرین روده کوچک و تمام روده بزرگ که بیماری‌های التهابی روده محسوب می‌شوند، بافت روده را تغییر نمی‌دهد و احتمال ابتلا به سرطان روده را بالا نمی‌برد.
تنها عده محدودی از افرادی که دچار سندرم روده تحریک‌پذیر هستند، نشانه‌ها و علائم شدیدی دارند. برخی افراد می‌توانند از طریق مدیریت رژیم غذایی، سبک زندگی و استرس، این علائم را کنترل کنند. افرادی که علائم شدید دارند باید به پزشک مراجعه کرده و دارو مصرف کنند.
اگرچه نشانه‌ها و علائم این سندرم معذب‌کننده هستند؛ اما برخلاف کولیت زخمی و التهاب مزمن بخش زیرین روده کوچک و تمام روده بزرگ که بیماری‌های التهابی روده محسوب می‌شوند، بافت روده را تغییر نمی‌دهد و احتمال ابتلا به سرطان روده را بالا نمی‌برد.
تنها عده محدودی از افرادی که دچار سندرم روده تحریک‌پذیر هستند، نشانه‌ها و علائم شدیدی دارند. برخی افراد می‌توانند از طریق مدیریت رژیم غذایی، سبک زندگی و استرس، این علائم را کنترل کنند. افرادی که علائم شدید دارند باید به پزشک مراجعه کرده و دارو مصرف کنند.
علت
هنوز دقیقاً مشخص نیست که علت این سندرم چیست؛ اما چند فاکتور مختلف در ایجاد آن تأثیر دارند. دیواره‌های روده از لایه‌های ماهیچه‌ای تشکیل شده که به صورت خطی قرار گرفته‌اند و همزمان با حرکت دادن غذا از معده در روده به سمت مقعد، با ریتم هماهنگی منقبض شده و به حالت عادی باز می‌گردند. اگر دچار سندرم روده تحریک‌پذیر باشید، انقباضات روده قوی‌تر شده و بیشتر از حالت عادی طول می‌کشند. این امر باعث ایجاد گاز، نفخ و اسهال می‌شود. ممکن است برعکس این حالت اتفاق بیفتد؛ انقباضات روده ضعیف باشند و روند حرکت دادن غذا در روده آهسته‌تر انجام شود. این امر باعث ایجاد مدفوع سفت و خشک می‌شود.
شرایط غیرعادی در سیستم عصبی معده و روده نیز در این سندرم نقش دارد و باعث می‌شود که بیشتر از حالت عادی ناراحتی و درد داشته باشید. سیگنال‌هایی که هماهنگی ضعیفی دارند و میان مغز و روده ردوبدل می‌شوند، باعث می‌شوند که بدن نسبت به تغییراتی که معمولاً در فرآیند هضم غذا پیش می‌آید، بیش از اندازه عکس‌العمل نشان دهد. این عکس‌العمل افراطی باعث ایجاد درد، اسهال یا یبوست می‌شود.
شرایط غیرعادی در سیستم عصبی معده و روده نیز در این سندرم نقش دارد و باعث می‌شود که بیشتر از حالت عادی ناراحتی و درد داشته باشید. سیگنال‌هایی که هماهنگی ضعیفی دارند و میان مغز و روده ردوبدل می‌شوند، باعث می‌شوند که بدن نسبت به تغییراتی که معمولاً در فرآیند هضم غذا پیش می‌آید، بیش از اندازه عکس‌العمل نشان دهد. این عکس‌العمل افراطی باعث ایجاد درد، اسهال یا یبوست می‌شود.
محرک‌های سندرم روده تحریک‌پذیر در افراد مختلف متفاوت است
محرک‌هایی که یک سری از افراد را اذیت نمی‌کند، ممکن است باعث ایجاد علائمی در افرادی شود که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند. محرک‌های رایج عبارت‌اند از:
- غذاها: نقش حساسیت غذایی در سندرم روده تحریک‌پذیر هنوز مشخص نیست؛ اما بسیاری از افراد زمانی که غذاهای خاصی می‌خورند، علائم شدیدتری دارند. طیف گسترده‌ای از غذاها در این روند دخیل هستند؛ شکلات، ادویه‌جات، چربی‌ها، انواع میوه، خانواده لوبیا، کلم، گل‌کلم، کلم بروکلی، شیر، نوشیدنی‌های گازدار و غیره.
- استرس: بیشتر افرادی که دچار IBS هستند، به هنگام افزایش استرس مانند هفته امتحانات یا اولین هفته در شغل جدید، علائم شدیدتر و بیشتری دارند. با این حال، اگرچه استرس شدت علائم را افزایش می‌دهد، اما باعث ایجاد علائم نمی‌شود.
- هورمون‌ها: از آنجا که زنان دو برابر بیشتر از مردان به IBS دچار می‌شوند، محققان معتقدند تغییرات هورمونی در این شرایط تأثیر دارد. بیشتر زنان به هنگام دوره عادت ماهیانه، علائم شدیدتری از خود نشان می‌دهند.
- بیماری‌های دیگر: گاهی اوقات یک بیماری دیگر مانند اسهال عفونی شدید یا افزایش تعداد باکتری در روده باعث تحریک IBS می‌شود.
بسیاری از افراد گاهی نشانه‌ها و علائم این سندرم را دارند؛ اما اگر در یکی از گروه‌های زیر قرار می‌گیرید، احتمال این که به این سندرم مبتلا شوید، زیاد است:
- اگر جوان هستید. IBS بیشتر در افراد زیر ۴۵ سال اتفاق می‌افتد.
- اگر مؤنث هستید. در کل زنان دو برابر بیشتر از مردان این شرایط را تجربه می‌کنند.
- اگر در خانواده شما فردی به IBS مبتلا است. محققان نشان دادند افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها به IBS مبتلا است، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- اگر دچار مشکل سلامت ذهنی هستید. نگرانی، افسردگی، اختلال شخصیتی و سابقه سوءاستفاده جنسی در کودکی از جمله فاکتورهای خطرزا محسوب می‌شوند. برای خانم‌هایی که خانه‌دار هستند، این شرایط بیشتر پیش می‌آید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه در آمریکا از هر ۵ نفر ۱ نفر به سندرم روده تحریک‌پذیر مبتلا است، اما کمتر از ۱ نفر از هر ۵ نفر به پزشک مراجعه می‌کند. اگر تغییر دائمی در عادت‌های روده‌ای خود دارید، اگر نشانه‌ها یا علائم دیگری از IBS دارید، باید به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است این علائم نشانه بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان روده باشد.
علائمی که ممکن است نشان‌دهنده جدیت شرایط باشند، عبارت‌اند از:
علائمی که ممکن است نشان‌دهنده جدیت شرایط باشند، عبارت‌اند از:
- خونریزی راست‌روده‌ای
- درد شکم که افزایش می‌یابد یا شب‌ها اتفاق می‌افتد
- کاهش وزن
تشخیص
تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر به شدت به سابقه پزشکی کامل و آزمایش فیزیکی نیاز دارد.
معیار تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر
از آنجا که تقریباً هیچ نشانه فیزیکی برای شناسایی IBS وجود ندارد، تشخیص آن، فرآیندی متشکل از حذف شرایط دیگر است. برای کمک به این روند، دانشمندان دو معیار تشخیصی برای IBS تعیین کردند. این معیارها برای شرایطی است که روده عادی به نظر می‌رسد؛ اما عادی کار نمی‌کند. هر دو معیار بر پایه علائم هستند؛ اما قبل از آن باید احتمال بیماری‌های دیگر از میان برداشته شود.
- معیار Rome. طبق این معیارها، باید علائم خاصی داشته باشید. مهم‌ترین علائم، درد شکم و ناراحتی بیش از سه روز در ماه است که در سه ماه اخیر تجربه کرده‌اید. این درد باید همراه یک یا دو مورد از علائمی همچون بهبود خروج مدفوع، تغییر دفعات مدفوع یا تغییر غلظت مدفوع باشد.
- معیار Manning. این معیارها بر روی دردی که توسط مدفوع بهبود می‌یابد، عدم حرکات کامل روده، وجود مخاط در مدفوع و تغییر غلظت آن تمرکز دارند. هر چه تعداد علائم بیشتر باشد، احتمال IBS بالا می‌رود.
درمان خانگی
در بسیاری از موارد، تغییرات کوچک و ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌تواند سندرم روده تحریک‌پذیر را تسکین دهد. اگرچه احتمالاً بدن شما بلافاصله به این تغییرات عکس‌العمل نشان نمی‌دهد؛ اما هدف شما درمان در درازمدت است، نه درمان‌های موقت.
- از غذاهای فیبردار بیشتر استفاده کنید.
- از غذاهایی که پس از خوردن دچار مشکل می‌شوید، بپرهیزید.
- در زمان‌های منظم غذا بخورید.
- اگر نمی‌توانید لاکتوز را هضم کنید، از خوردن لبنیات اجتناب کنید.
- مایعات فراوان بنوشید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- داروهای ضد اسهال و مسهل‌ها را با احتیاط استفاده کنید. اگر می‌خواهید از این داروها استفاده کنید، کم‌ترین دوز ممکن را به کار بگیرید.
