سه شنبه, ۱۳ خرداد ۱۴۰۴
  • EN
  • تبلیغات
  • تماس با ما
  • درباره ما
فوت و فن
  • دانش و فن
    • موبایل و تبلت
    • هوش مصنوعی
    • اپراتورها و وب
    • برنامه و نرم افزار
    • دنیای بازی
    • گوناگون
      • تلویزیون
      • سخت افزار
  • اقتصاد
    • اقتصاد بین الملل
    • بازارها
    • بانکداری و تجارت الکترونیک
    • خودرو
    • وبگردی
    • رپورتاژ
  • ورزش
    • فوتبال
    • موتوری
  • سبک زندگی
    • سلامت
    • تغذیه
    • طبیعت
    • حیوانات
    • آشپزی
    • خلاقیت
  • گردشگری
    • گردشگری
  • فرهنگ و هنر
    • فیلم و سریال
    • کتاب و مجله
    • آثار باستانی
    • صنایع دستی
  • چند رسانه‌ای
    • عکس
    • ویدیو
    • خودمونی
    • همیاری
اقتصاد بین الملل

نقش جاسوسی و هک در رشد اقتصادی و نظامی چین

شهاب الدین حدیدی 18 مهر 1394
A+A-
Reset
1
ایالات متحده، خیلی دیر وارد این بازی شده است. وزارت دادگستری امریکا در ماه مه ۲۰۱۴ از محکوم کردن پنج هکر نظامی از واحد ۶۱۳۹۸ چین به‌‏خاطر نقش آن‌‏ها در سرقت اطلاعات اقتصادی امریکا خبر داد.

اما این سیستم کار خود را متوقف نکرده است. سازمان‌‏هایی در سراسر چین وجود دارند که به‌‏عنوان «مراکز انتقال» عمل می‌‏کنند؛ به این معنی که اطلاعات به سرقت رفته را به طرح‌‏هایی قابل مصرف تبدیل می‌‏کنند. برنامه‌‏های دولتی، راه این سرقت‌‏ها را هموار کرده است. و کل این سیستم با کمک گروهی فاسد متشکل‌‏از مقامات دولتی، افسران نظامی، مدیران کسب و کار و دانشگاهیان در سراسر چین اجرا می‌‏شود.

در‌‏واقع، در اخبار جریان ثابتی از حملات سایبری، جاسوسی و سرقت فن‌‏آوری از غرب وجود دارد، اما مقیاس واقعی این حملات فراتر از آن چیزی است که در گزارش‌‏ها می‌‏شنویم.
این مقاله آخرین مقاله از سری مقالات تحقیقاتی است که انجام آن دو سال به‌‏طول انجامیده است. این مقاله، با توجه به دانش اطلاعاتی و امنیتی کارشناسان، عمل‌‏کرد داخلی یک برنامه مجاز از‌‏سوی حکومت چین را آشکار می‌‏کند که به غارت غرب و تغذیه‎ی رشد اقتصادی و قدرت نظامی خود می‌‏پردازد.
به‌‏گفته‌‏ی «کیسی فلمینگ»، رئیس و مدیر عامل شرکت Blackops ، «ما تنها شاهد کسری از رخنه‌‏های فعلی اطلاعاتی ایالات متحده هستیم. بسیاری‌‏از رخنه‌‏های اطلاعاتی گزارش شده در سال ۲۰۱۴ مربوط به خرده‌‏فروشانی بوده که تنها اطلاعات شخصی به‌‏خطر افتاده آن‌‏ها (PII) گزارش شده است.»

شرکت فلمینگ، حملات سایبری و جاسوسی به ۵۰۰ شرکت را ردیابی می‌‏کند. به‌‏گفته‌‏ی وی، جدا از آن‌‏چه که در مطبوعات به‌‏نظر می‌‏رسد، «صدها شرکت دیگر، رخنه‌‏های اطلاعاتی خود را به‌‏خاطر تأثیرات منفی آن گزارش نکرده و حتی بدتر از آن، بیش‌‏تر آن‌‏ها این رخنه‌‏های اطلاعاتی را اصلاً ردیابی نمی‌‏کنند.»

وی افزود، تنها در سال گذشته، شرکت او شاهد افزایش ده برابری فعالیت‌‏های داخلی جاسوسی و سایبری در شرکت‌‏ها بوده است. او می‌‏گوید، آن‌‏ها انتظار دارند این مشکل حادتر شود.
فلمینگ اظهار داشت: «واحد اطلاعات ما تخمین زده است که سالانه شرکت‌‏ها و اقتصاد آمریکا حدود ۵ تریلیون دلار یا به‌‏عبارتی ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به‌‏خاطر سرقت نوآوری از‌‏دست می‌‏دهد.»

وی گفت: «طولی نمی‌‏کشد که هر شهروند امریکا تحت‌‏تأثیر مقیاس این حملات جاسوسی اقتصادی در قالب از‌‏دست رفتن فرصت‌‏های شغلی، بالا رفتن قیمت‌‏ها و پایین آمدن کیفیت زندگی قرار گیرد.»

منابع متعدد
به‌‏گفته‌‏ی «جاش واندر»، مدیر یک شرکت ضد سایبری و مأمور ویژه سابق ارتش ایالات متحده ، بخش اعظم این سرقت‌‏ها تقریباً از تمام بخش‌‏های جامعه چین سرچشمه می‌‏گیرد.
وی اظهار داشت، «رژیم چین در بسیاری از صنایع داخلی دست دارد» و بنابراین سیستم‌‏عامل‌‏هایی که برای دزدی اقتصادی استفاده می‌‏کند شامل «مراکز انتقال، حملات سایبری و تحقیقات دانشگاهی دانشگاه‌‏های ایالات متحده است.»

در‌‏حالی که رژیم چین از سیستم بزرگی برای سرقت و پردازش دارائی‌‏های فکری استفاده می‌‏کند، می‌‏تواند از‌‏طریق ساخت محصولاتی براساس اطلاعات سرقت شده، باعث برگشت پول شود. بارها اتفاق افتاده که محصولات چینی‌‏ای که براساس تحقیقات سرقت شده از ایالات متحده ساخته شده، مجدداً در ایالات متحده با تقریباً نصف قیمت محصول اصلی به فروش رفته است.
به‌‏گفته «ریچارد فیشر»، عضو ارشد مرکز بین‌‏المللی استراتژی و ارزیابی، اگر بخواهیم سرقت اقتصادی رژیم چین را که با دخالت نیروهای مسلح، شرکت‌‏ها و دانشگاه‌‏های این کشور انجام‌‏ می‌‏شود، درک کنیم، «باید از نگاه چینی‌‏ها به این موضوع بنگریم.»

فیشر اظهار داشت: «به معنای دیگر این موضوع کاملاً روشن است اما ما نمی‌‏خواهیم آن‌‏چه که در مقابل چشمانمان اتفاق می‌‏افتد، باور کنیم. همه‌‏ی سازمان‌‏هایی که در آن‌‏ها یک کانون حزب کمونیست چین (ح‌‏ک‌‏چ) مستقر باشد، قادر به انجام عملیات نظامی یا اطلاعاتی است.»

به‌‏گفته یکی‌‏از مشتریان شرکت Blackops که با شرکت‌‏های سطح بالای چینی همکاری می‌‏کند، مفهوم شرکت‌‏های رسمی دولتی در چین از آن‌‏جایی که تقریباً همه‌‏ی شرکت‌‏های چینی باید چند نفر از مقامات حزب را به خود اختصاص دهند، فریب‌‏دهنده است.

مراکز انتقال
سیستم فعلی رژیم چین برای پردازش و مهندسی معکوس طرح‌‏های به‌‏سرقت رفته، بسیار عظیم و از یک عملیات سخت‌‏گیرانه نظامی به سیستمی که در کل رژیم چین پخش می‌‏شود، تبدیل می‌‏شود.

بعد‌‏از آن‌‏که اسرار تجاری برای رژیم چین دزدیده شد، این اطلاعات تا زمان پردازش یا مهندسی معکوس، استفاده چندانی نخواهد داشت. این بخش کار بر‌‏عهده شبکه‌‏ای بزرگ از مراکز انتقال است.
به‌‏گفته‌‏ی «ویلیام هاناس»، «جیمز مولوینان» و «آنا پوگلیسی»، در کتابی با‌‏عنوان «جاسوسی اقتصادی چین»، «چنین چیزی در هیچ کجای جهان مشاهده نشده است.»

به‌‏گفته آن‌‏ها، «این سیستم بسیار عظیم در‌‏خور یک ملت ۱.۳ میلیارد نفری است و در مقیاسی است که شرکت علم فن‌‏آوری چین در برابر آن بسیار کوچک به‌‏نظر می‌‏رسد. ما در این‌‏جا در‌‏حال صحبت از یک سیستم جامعی هستیم که در پی کشف و تشخیص فن‌‏آوری خارجی، دست‌‏یابی به آن‌‏ها با هر وسیله ممکن و تبدیل آن‌‏ها به سلاح یا محصولاتی رقابتی است.»

سازمان‌‏های مسئول مهندسی معکوس در چین به‌‏طور رسمی، مراکز ملی انتقال تکنولوژی یا مراکز عملیاتی نامیده می‌‏شوند. این کتاب اشاره می‌‏کند که این تشکیلات در سپتامبر ۲۰۰۱ در چین آغاز به‌‏کار کرد و در دسامبر ۲۰۰۷ سیاست‌‏هایش از‌‏طریق طرح ملی توسعه و اجرای انتقال فن‌‏آوری تعیین شد.
تخمین زده شده که ۲۰۲ مرکز «عملیاتی» در‌‏حال حاضر در چین فعال هستند. اما از آن‌‏جایی که این ۲۰۲ مرکز به‌‏عنوان «الگوی شبیه‌‏سازی در دیگر تأسیسات انتقال» عمل می‌‏کنند، احتمال دارد رقم واقعی آن‌‏ها بیش‌‏تر باشد.

تعدادی از این مراکز انتقال شامل سرپرستی امور کارشناسان خارجی زیر‌‏نظر شورای دولتی، دفتر علوم و فن‌‏آوری زیر‌‏نظر اداره‌‏ی امور خارجه چین و مرکز ملی انتقال فن‌‏آوری زیر‌‏نظر دانشگاه علم و فن‌‏آوری شرق چین هستند.

این سازمان‌‏ها، فعالیت‌‏های خود را پنهان نمی‌‏کنند. نویسندگان این کتاب با توجه به نقل قولی از یک بررسی از مراکز انتقال می‌‏گویند، آن‌‏ها در جهت «تبدیل تکنولوژی پیشرفته خارجی به توانایی نوآوری در داخل کشور» عمل می‌‏کنند و حتی توصیه می‌‏کنند تا «انتقال تکنولوژی، ویژگی اصلی نوآوری در فن‌‏آوری شود.»
این کتاب بیان می‌‏کند که در «منشور آن‌‏ها» صریحاً از «تکنولوژی داخلی و خارجی» به‎عنوان اهداف «تجاری‌‏سازی» نام برده شده است.

مراکز انتقال نقش‌‏های متعددی دارند که شامل پردازش تکنولوژی به‌‏سرقت رفته، اجرای طرح‌‏های پژوهشی مشترک میان دانشمندان چینی و خارجی و اجرای برنامه‌‏هایی برای زیر‌‏نظر قرار دادن اتباع چینی مشغول به تحصیل در خارج از کشور است.

به‌‏گفته این کتاب، رشد اقتصادی چین را می‌‏توان نتیجه «حداقل سرمایه‌‏گذاری درعلوم پایه دانست که از‌‏طریق یک تشکیلات قابل اجرای انتقال تکنولوژی، مالکیت دستاوردهای خارجی را می‌‏رباید در‌‏حالی‌‏که جهان فقط نظاره‌‏گر این موضوع است.»

یافته‌‏های آن‌‏ها هم‌‏سو با گزارش ۲۰۱۰ آژانس ضد تهدید وزارت دفاع امریکا است. در این گزارش آمده است که مدرنیزه شدن ارتش چین «به‎شدت به سرمایه‌‏گذاری در زیر‌‏ساخت‌‏های علمی و فن‌‏آوری چین، اصلاحات صنعت دفاعی و تهیه سلاح‌‏های نظامی پیشرفته از خارج از کشور بستگی دارد.»

همچنین در این گزارش آمده که سرقت تکنولوژی از‌‏سوی رژیم چین در نوع خود بسیار منحصر‌‏به‌‏فرد است. این رژیم به «موسسات تحقیقاتی، شرکت‌‏ها و دیگر اشخاص برای ابداع و ایجاد مجموعه طرح‌‏هایی بر‌‏اساس نیازهای ویژه خود آزادی عمل می‌‏دهد»

ارتش گرسنه
ارتش آزادی‌‏بخش خلق چین (PLA)، نقش بسیار مهمی در سرقت اطلاعات ایفا می‌‏کند. این ارتش مجبور است بخشی‌‏از هزینه‌‏های خود را پوشش دهد و در‌‏طول چند دهه گذشته با تمرکز بر ساخت منابع خارجی پول، برخی‌‏از رهبران نظامی را به قدرتمندترین افراد چین تبدیل کرده است.

به‌‏گفته کتابی به‌‏نام «معماهای اقتصادی چین در دهه‌‏ی ۹۰ میلادی: مشکل اصلاحات، نوگرایی و وابستگی متقابل»، ارتش چین به‌‏خصوص به منابع خارجی برای برنامه‌‏های تحقیقاتی و توسعه‌‏ای نیازمند است.

این کتاب بیان می‌‏کند، «ارتش چین، که تنها ۷۰ درصد از هزینه سربازان خود را با بودجه دولتی تأمین می‌‏کند، باید مابقی هزینه‌‏ها را خود تأمین کرده و با این‌‏وجود باید به‌‏دنبال بودجه‌‏های تکمیلی برای نوسازی ارتش باشد.»

بسیاری از مقامات ارشد ارتش در شرکت‌‏های دولتی دارای موقعیتی بسیار بالا هستند و بسیاری از این افراد، جایگاه‌‏های سطح بالایی در حزب حاکم دارند.
در گزارش ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۴ بنیاد «جیمز تاون» آمده است، تحت رهبری فعلی رژیم، «شی جین پینگ»، «تعداد بی‌‏سابقه‌‏ای از کادرهای ارشد بخش‌‏های مختلف نظامی، صنعت و فضا و تکنولوژی چین در سازمان‌‏های سطح بالای حزب منصوب و یا به سرپرستی‌‏های منطقه منتقل شدند.»

«جیانگ زمین»، رهبر سابق حزب کمونیست چین دراواخر دهه ۹۰ میلادی زمانی‌‏که اکثر شرکت‌‏های بزرگ در چین تقریباً به‌‏طور کامل توسط ارتش کنترل می‌‏شدند، دست به اصلاحات زد. به‌‏گفته‌‏ی بسیاری‌‏از کارشناسان تنها تغییری که جیانگ زمین توانست ایجاد کند، انتقال قدرت شرکت‌‏ها از ارتش به دست کسانی بود که در آن زمان مسئول این شرکت‌‏ها بودند.
این «اصلاحات» در اصل سیستم تحت نظر ارتش را به سیستم دولتی انتقال داد و با این حال به افسران ارشد ارتش و مقامات ارشد حزب اجازه داد تا سهام‌‏های سنگین خود را در شرکت‌‏ها حفظ کنند.

به‌‏گفته‌‏ی «لیزا برانسون»، قائم مقام معاون وزیر دفاع امریکا در زمینه امنیت فن‌‏آوری، ارتش رژیم چین «چیزی بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ شرکت در ایالات متحده در‌‏اختیار دارد و تنها دلیل حضور آن‌‏ها در ایالات متحده، سرقت و بهره‌‏برداری از فن‌‏آوری ایالات متحده است.»
بعدها، معاون سابق «اف بی آی» اظهار داشت که رژیم چین بیش‌‏از ۳۲۰۰ شرکت نظامی در ایالات متحده دارد.

راهنمایی‌‏های رژیم
در‌‏حالی‌‏که این سیستم سرقت تحت حمایت دولت، ابتکار عمل را به دست موسسات می‌‏گذارد، این موسسات هر چیزی را که ممکن است برای آن‌‏ها سود داشته باشد، می‌‏دزدند و رژیم نیز راهنمایی‌‏های استراتژیک به آن‌‏ها ارائه می‌‏دهد.

در گزارش سال ۲۰۱۱ دفتر اجرایی ضد جاسوسی ایالات متحده آمده است، پروژه‌‏ ۸۶۳ (که برنامه ۸۶۳ نیز نامیده می‌‏شود) در مارس ۱۹۸۶ توسط «دنگ ژائوپینگ»، رهبر سابق حزب کمونیست چین آغاز شد. «هدف این پروژه فراهم کردن و ارائه بودجه و راهنمایی‌‏های استراتژیک برای دست‌‏یابی به فن‌‏آوری و اطلاعات اقتصادی حساس ایالات متحده بود.»
اهداف اولیه این پروژه، هفت صنعت را هدف قرار داد: بیوتکنولوژی، فضا، فن‌‏آوری اطلاعات، اتوماسیون، فن‌‏آوری لیزر، مواد جدید و انرژی. در سال ۱۹۹۲ به‎روز‌‏رسانی و ارتباطات راه دور به آن اضافه شد. در سال ۱۹۹۶ مجدداً به‌‏روز و فن‌‏آوری دریایی نیز به آن افزوده شد.

برنامه‌‏های رسمی رژیم چین برای تسهیل سرقت اطلاعات از خارج تنها به پروژه ۸۶۳ محدود نمی‌‏شود. به‌‏گفته کتاب «صنعت جاسوسی چین» برنامه‌‏هایی مثل برنامه مشعل برای ساخت صنایع تجاری با تکنولوژی بالا، ۹۷۳ برنامه تحقیقاتی ، ۲۱۱ برنامه برای اصلاحات دانشگاهی و «برنامه‌‏های بی‌‏شماری برای جذب دانشمندان غربی به چین» نیز از جمله این برنامه‎ها است.

نویسندگان این کتاب می‌‏افزایند، «هر یک از این برنامه‌‏ها در ظاهر برای مشارکت و فن‌‏آوری خارجی برای پر کردن شکاف، کلیدی است. این برنامه‌‏ها، کارشناسان آموزش‌‏دیده‌‏ی غربی را تشویق می‌‏کنند تا با آمدن به چین و یا خدمت در محل» از‌‏طریق فراهم کردن اطلاعات مورد نیاز رژیم در‌‏حالی که برای کارفرمایان غربی کار می‌‏کنند، به توسعه‌‏ی فن‌‏آوری رژیم چین کمک کنند.
آن‌‏ها با استناد به سندی از رژیم چین اضافه می‌‏کنند، پروژه‌‏ی ۸۶۳ شامل کتاب‌‏خانه‌‏ای است با ۳۸ میلیون مقاله‌‏ی باز در نزدیک به ۸۰ پایگاه داده که حاوی «۴ ترابایت اطلاعات جمع‌‏آوری شده از آمریکا، ژاپن، روسیه و نشریات بریتانیا و گزارش‌‏های نظامی است.»

پایان بازی
به‌‏گفته «ادوارد لوتواک» عضو ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌‏المللی، استفاده گسترده رژیم چین از اطلاعات سرقت شده برای حمایت‌‏از اقتصاد خود، نشانه آن است که این رژیم به مرحله پایانی خود نزدیک شده است؛ مرحله‌‏ای که ایدئولوژی محو می‌‏شود.
لوتواک این مرحله پایانی را مرحله‌‏ای توصیف می‌‏کند که «عمل‌‏گرایی فوق‌‏العاده» جایگزین ایدئولوژی می‌‏شود. مرحله‌‏ای که در جامعه‌‏ی کمونیستی ، افراد، دیگر به «برابری جهانی» معتقد نیستند و به این فکر می‌‏افتند که چگونه با وجود تمام هزینه‌‏ها سرتر از بقیه قرار گیرند.
لوتویک با بیان یک مقایسه می‌‏گوید، اگر شما به یک فرد ایدئولوژیکی یک بستی تعارف کنید، ممکن است نپذیرد. یک فرد عمل‌‏گرا احتمالاً این بستنی را قبول کند. و یک شخص «فوق‌‏العاده عمل‌‏گرا» این بستنی را چه تعارف شود و چه نشود به‌‏دست خواهد آورد.
به‌‏گفته وی، رژیم کمونیست چین آغاز به گذر از آرمان‌‏های ایدئولوژیکی خود کرده است. «اشکال آن این است که اگر فردی ایدئولوژیکی دست از باورهای خود بردارد، صرفاً به یک عمل‌‏گرا تبدیل نمی‌‏شود بلکه فوق عمل‌‏گرا می‌‏شود.»
وی اظهار داشت: «هر دیکتاتور، رهبری دروغگو است. بدون شک آن‌‏چه که اتفاق می‌‏افتد این است که افراد مسئول، فوق عمل‌‏گرا می‌‏شوند.»
وی افزود، در این مرحله «هر چیزی را که بخواهند به‌‏دست می‌‏آورند.»
جاسوسیجاسوسی و هکچینرشد اقتصادینظامیهک
0 نظر FacebookTwitterPinterestLinkedinTumblrVKEmail
شهاب الدین حدیدی

شهاب الدین حدیدی هستم، سردبیر فوت و فن. زندگی آنلاین یکی از تفریحات من در زمانیست که از ترافیک و شلوغی و هیاهو در فرار هستم.

مطلب قبلی
مرگبارترین سلاح گوگل علیه آیفون
مطلب بعدی
با این روش راه رفتن، ۲۰ درصد بیشتر کالری بسوزانید

شما هم نظر دهید Cancel Reply

برای دفعه بعد که نظر می‌دهم نام و ایمیل من را در این مرورگر ذخیره کنید.

* با استفاده از این فرم، با ذخیره و مدیریت داده‌های خود توسط این وب سایت موافقت می‌کنم.

مطالب مرتبط

  • انتقال تولید آیفون‌های Apple از چین به هند:...

    24 اردیبهشت 1404
  • تیک‌تاک به دلیل ارسال غیرقانونی داده‌های کاربران اروپایی...

    15 اردیبهشت 1404
  • رقابت ربات‌های انسان‌نما در دوی ماراتن در چین

    2 اردیبهشت 1404
  • حرکت جدید چین: Manus AI – گامی مهم...

    22 اسفند 1403
  • چین برویم یا روسیه؟

    14 اسفند 1403
  • درآمد ۸۷ میلیارد دلاری چین از گردشگری زمستانی

    13 اسفند 1403
  • هجوم گردشگران در چین به کوهی به شکل...

    11 اسفند 1403
  • چگونه با واردات از چین به سودآوری بیشتری...

    6 اسفند 1403
  • نیویورک تایمز بررسی کرد: اقدامات تلافی‌جویانه چین در...

    17 بهمن 1403
  • واشنگتن-پکن در کانون توجه: اطرافیان ترامپ درباره چین...

    14 بهمن 1403
  • ضربه حمله سایبری به هوش مصنوعی چین: DeepSeek...

    8 بهمن 1403
  • دیوار بزرگ سبز چین به یک نقطه عطف...

    16 دی 1403
  • مسابقه فضایی: رقابت آمریکا و چین برای تسلط...

    16 دی 1403

درباره فوت و فن

درباره فوت و فن

با ما تجربه‌ای جذاب از دنیای اطراف را داشته باشید.

در «فوت و فن»، ما به دنبال راه‌های ساده و کاربردی برای بهبود زندگی هستیم. واژهٔ «فن» در فارسی به معنای «شگرد» و «ترفند» است. ما تلاش می‌کنیم این ترفندها را در زندگی روزمره خود به کار ببریم و مطالبی شگفت‌انگیز و مفید را با شما به اشتراک بگذاریم. هدف ما این است که با به اشتراک گذاشتن تجربیات و آموخته‌های خود، به شما کمک کنیم تا روش‌های جدید و ایده‌های تازه‌ای را در زندگی خود بکار ببرید. با ما همراه باشید تا زندگی را با کمک «فوت و فن»، به یک تجربهٔ خلاقانه و لذت‌بخش تبدیل کنیم.

لینک‌های مفید

تماس با ما

 

تبلیغات در فوت و فن

 

درباره ما

Facebook Twitter Instagram Linkedin Tumblr Youtube Email

حامیان

2010-2025@ - All Right Reserved. Designed and Developed by FOOTOFAN

فوت و فن
  • دانش و فن
    • موبایل و تبلت
    • هوش مصنوعی
    • اپراتورها و وب
    • برنامه و نرم افزار
    • دنیای بازی
    • گوناگون
      • سخت افزار
      • تلویزیون
  • اقتصاد
    • اقتصاد بین الملل
    • بازارها
    • بانکداری و تجارت الکترونیک
    • خودرو
    • وبگردی
    • رپورتاژ
  • ورزش
    • فوتبال
    • موتوری
    • تنیس
  • سبک زندگی
    • سلامت
    • تغذیه
    • طبیعت
    • حیوانات
    • خلاقیت
    • آشپزی
  • گردشگری
    • گردشگری
  • فرهنگ و هنر
    • فیلم و سریال
    • کتاب و مجله
    • آثار باستانی
    • صنایع دستی
  • چند رسانه‌ای
    • عکس
    • ویدیو
    • خودمونی
    • همیاری
  • English