چشم‌ها بسته…! یک، دو، سه… عطسه!
آیا همیشه در زمان عطسه کردن ناگزیریم چشم‌هایمان را ببندیم و کاری نمیشه کرد؟ محققان می‌گویند: «نه!»
به گفته دیوید هاستون، یکی از استادیاران دانشکده پزشکی Texas A&M در دانشگاه هاستون و متخصص آلرژی در بیمارستان مسیحیان هاستون، می‌گوید: «با اینکه خیلی سخت است اما می‌توان چشم‌ها را هنگام عطسه باز گذاشت.»
«این حقیقت که می‌توان چشم‌ها را هنگام عطسه باز گذاشت اجباری نیست و ترفند خاصی ندارد. اصلاً هم مشخص نیست که چرا مردم هنگام عطسه چشم‌های خود را می‌بندند اما احتمالاً این قضیه نقش محافظتی دارد.»
عطسه کردن، که به اصلاح محققان واکنش بینی به واسطه پرتاب انرژی و انتشار صدایی قدرتمند با سرعت ۱۰ متر در ساعت از ریه‌ها است برای محافظت از مجرای بینی در برابر ذرات خارجی عمل می‌کند. (در گذشته این سرعت ۱۰۰ متر در ساعت در نظر گرفته می‌شد اما تحقیقات جدید در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد که شش داوطلب شرکت‌کننده در تحقیقات نهایتاً با سرعت ۴٫۵ متر در ثانیه یا ۱۰ متر در ساعت عطسه کرده‌اند.)
عطسه کردن فقط به همین جا ختم نمی‌شود. عطسه چیزی فراتر از خارج کردن هوا و ذرات خارجی است. وقتی تحریک می‌شویم، مرکز عطسه در ریشه مغز به عضلات دستور انقباض از مری تا ماهیچه باسطه یا اسفنکتر را می‌دهد. این انقباض شامل عضلات کنترل‌کننده حرکت پیک چشم هم می‌شود. جالب است که برخی از افرادی که عطسه می‌کنند گاهی چند قطره اشک می‌ریزند.
به گفته هاستون، شاید مردم هنگام عطسه چشم‌هایشان را می‌بندند تا از ورود ذرات خارجی به چشم جلوگیری کنند.
وی افزود: «با بستن خودکار و گاهی غیرارادی پیک‌ها هنگام عطسه، از ورود مواد تحریک‌کننده و آزاردهنده بیشتری به چشم جلوگیری می‌شود.»
اگر هنگام عطسه خم شوید، می‌توانید چشم‌های خود را باز نگه دارید. البته، باید خیالتان راحت باشد که با این کار، چشم‌های شما از حدقه بیرون نخواهد زد. (این یک خرافات قدیمی است که هیچ پایه و اساس علمی ندارد. ظاهراً یک بار چنین اتفاقی در سال ۱۸۸۲ افتاده است. بر طبق اخباری که در روزنامه نیویورک تایمز به چاپ رسید، کره چشم یک زن پس از چندین بار عطسه شدید از حدقه درآمد. (در اصطلاح پزشکی، این پدیده با پیچ‌خوردگی رگ‌ها یا رگ‌به‌رگ شدگی همراه بوده است.)
دکتر هاستون گفت: «به غیر از این مورد، هر گونه ادعا مبنی بر بیرون افتادن کره چشم از حدقه یا نادر بوده یا اصلاً وجود نداشته است. فشاری که هنگام عطسه ایجاد می‌شود، آنقدر نیست که بتواند چشم را از حدقه در بیاورد؛ حتی اگر چشم‌هایتان باز باشد.»
فشار بیشتر در زمان عطسه شدید می‌تواند در عروق خونی ایجاد شود نه در خود چشم یا عضلات اطراف آن. این افزایش فشار عروقی ممکن است منجر به پاره شدن مویرگ‌ها شود که بیشتر مواقع در کره چشم یا صورت شخص مشهود است.
وی در ادامه افزود: «مثلاً، در زمان زایمان، ممکن است فشار خیلی شدید منجر به خونریزی مادر یا قرمزی یا کبودی صورت مادر شود. اما چنین احتمالی اصلاً وجود ندارد که عطسه با فشار شدید چشم شما را از حدقه درمی‌آورد.»
