کشف یک میلیارد یورو آثار بی‌نظیر هنری در میان تلی از آشغال

در آپارتمانی در شهر مونیخ آلمان، ماموران گمرک موفق به کشف مجموعه‌ای استثنایی از آثار هنری شدند. مجموعه آثار هنری کشف شده بالغ بر ١۵٠٠ تابلوی نقاشی است. گفته می‌شود کار هنرمندانی همچون پابلو پیکاسو، هنری ماتیس، مارک شاگال، امیل نولده‌، پاول کله، ماکس بک‌من، فرانتس مارک، اسکار کوکوشکا، ماکس لیبرمن، ارنست لودویگ کیرشنر و آلبرشت دورر در میان آنها است. کارشناسان هنری در تخمین‌های اولیه ارزش این مجموعه را بالغ بر یک میلیارد یورو می‌دانند.

در گزارشی که مجله "فوکوس" در این باره منتشر کرده، آمده است که این ١۵٠٠ اثر هنری در دوران رژیم نازی در آلمان از صاحبان یهودی آن مصادره یا به قیمت‌های نازل خریداری شده بودند. در دوران نازی تمامی این آثار به عنوان "هنر منحط" از انظار عمومی پنهان نگاه داشته می‌شدند. از زمان پایان جنگ جهانی دوم تا کنون این آثار هنری "تابلوهای گم‌شده" تلقی می‌شدند.

"هنر منحط" عنوانی بود که رژیم نازی به آثاری هنری اطلاق می‌کرد که در تقابل یا تعارض با ایدئولوژی نازی قرار داشتند یا دست‌کم حاکمان وقت چنین رویارویی و ناسازگاری‌ای را برای این آثار هنری قائل بودند. رژیم نازی این آثار را "بی‌معنی" می‌دانست و عرضه‌ی آنها را ممنوع کرده بود.

چگونگی این "کشف استثنایی"

ماموران گمرک آلمان در سال ٢٠١٠ میلادی در بازرسی‌های معمول خود در قطاری از زوریخ به مقصد مونیخ متوجه می‌شوند که مردی ٧٩ ساله به نام "کورنلیوس گورلیت" حدود ٩ هزار یورو پول نقد به همراه دارد. حمل چنین مبلغی از کشور سوئیس به آلمان غیرقانونی نیست، اما کمی "عجیب" به نظر می‌رسد.

سوء‌ظن ماموران تنها به دلیل میزان پول نقد نبوده، بلکه نام خانوادگی این مرد در محافل هنری شناخته شده است. تحقیقات اولیه ماموران نشان می‌دهد که ظاهراً وی محل اقامتی در آلمان ندارد و نام "گورلیت" نیز در اداره سکونت شهروندان آلمان ثبت نشده است، اما کنجکاوی ماموران پرده از رازی بزرگ برمی‌دارد.

پس از تحقیقات گسترده ماموران در می‌یابند که گورلیت در مونیخ آپارتمانی دارد که در آن به تنهایی زندگی می‌کند. تعقیب و مراقبت ماموران آغاز می‌گردد تا سرانجام در سال ٢٠١١ با اجازه مراجع قانونی موفق به تفتیش آپارتمان وی می‌شوند.

ماموران با ورود به آپارتمان متوجه می‌شوند که گرچه اتاق‌ها ظاهراً مملو از آشغال و خرت و پرت‌های قدیمی هستند، اما پنجره‌ها و درهای مشرف به بالکن‌ها قفل‌اند.

نگاه دقیق‌تر ماموران به آشغال‌‌ها و وسایل به هم ریخته روشن می‌سازد که حدود ١۵٠٠ تابلو نقاشی و آثار طراحی و گرافیکی در این آپارتمان انبار شده است. ماکس هولاین، رئیس موزه‌های شهر فرانکفورت، در این‌باره به خبرنگاران گفت: «تا کنون کشف آثار هنری در این ابعاد و با این کیفیت سابقه نداشته است.»

دستیابی گورلیت به آثار هنری

هیلده‌برانت گورلیت، پدر کورنلیوس، دلال آثار هنری در دوران رژیم نازی بود. بنا به گزارش مجله "فوکوس"، وی به دستور یوزف گوبلز، وزیر تبلیغات و پروپاگاندای رژیم نازی، در آن دوران مبادرت به خرید برخی از آثار هنری از شهروندان یهودی به قیمت‌های نازل می‌کند.

یهودیان آلمانی که از ترس دستگیری خواهان فرار از آلمان بودند مجبور به فروش این تابلوها به قیمت ارزان می‌شدند. رژیم نازی با فروش برخی از این آثار به قیمت‌های گزاف در خارج آلمان تلاش می‌کرد که درآمدهای هنگفتی از این طریق بدست آورد.

اما هیلده‌برانت گورلیت تمامی آثار خریداری یا مصادره شده را در اختیار رژیم نازی قرار نمی‌دهد و تعدادی از آنها را برای خود و پسرش (کورنلیوس) پنهان می‌کند.

پس از پایان جنگ جهانی دوم هلیده‌برانت گورلیت مدعی می‌شود که انبار آثار هنری‌اش طعمه آتش شده است. پس از فوت وی در سال ١٩۵۶ تمامی آثار پنهان شده به پسرش می‌رسد. کورنلیوس نیز هرگاه در تنگنای مالی قرار می‌گرفته، مبادرت به فروش تابلویی از این مجموعه می‌کرده است.

آخرین اثری که کورنلیوس گورلیت به فروش رسانده تابلویی از ماکس بک‌من به ارزش ٨۶۴ هزار یورو بوده است.

حال گورلیت به اتهام فرار مالیاتی مورد پیگرد مراجع قضایی آلمان است. تمامی آثار هنری نیز ضبط شده و زیر نظارت اداره گمرک مونیخ قرار گرفته است.

هنوز روشن نیست که وضعیت مالکیت این آثار چگونه تعیین خواهد شد. بنا به ارزیابی رئیس ‌موزه‌های فرانکفورت "اداره گمرک مونیخ باید روشن کند که هر یک از این تابلوها چه منشا و گذشته‌ای دارند". آثار مصادره شده باید از آثاری که به قیمت نازل خریداری شده‌اند تفکیک و وضعیت مالکیت آنان مشخص شود.

دیتر گراومان، رئیس شورای مرکزی یهودیان آلمان، در این‌باره گفت: «باید هر چه زودتر صاحبان واقعی این آثار شناسایی شوند. تأمین عدالت با تأخیر زمانی بهتر از ادامه بی‌عدالتی است.»

دست‌کم ٢٠٠ تابلوی نقاشی در این مجموعه از جمله آثاری هستند که به‌طور رسمی نزد ادارات دولتی به عنوان آثار گم‌شده ثبت شده‌‌اند. ٣٠٠ اثر هنری نیز جزو مجموعه‌ی "آثار منحط" به شمار می‌آیند.