بدن انسان ساختار پیچیدهای دارد که درک کامل آن بسیار دشوار است. سیستمها و چرخههای بیولوژیکی مختلفی در سختار بدن وجود دارد و مکانیسمهای دفاعی تنها یکی از این سیستمها محسوب میشود.
مکانیسمهای دفاعی، یک سری راهبردهای فیزیولوژیکی و روانی است که از ذهن ناخودآگاه و به عنوان یک مهارت بقای طبیعی نشئت میگیرند.
در ادامه به ۱۰ مکانیسم دفاعی بدن اشاره میکنیم:
۱- تب کردن
تب کردن با وجود اینکه ناخوشایند است، اما یکی از مکانیسمهای دفاعی بدن در پاسخ به مشکلات متعدد محسوب میشود. تب باعث افزایش درجه حرارت بدن و از بین رفتن ویروسها و دیگر عوامل بیماری میشود. این امر معمولاً به دلیل یک عفونت مانند آنفولانزا رخ میدهد.
۲- پوست زخم
زمانی که قسمتی از بدن زخم میشود، باکتریها و دیگر میکروارگانیسمها میتوانند از طریق زخم وارد بدن شوند؛ بنابراین بدن برای حفاظت در برابر عفونتهای بیماریزا به سرعت بر روی زخم یک پوسته ایجاد میکند و در اسرع وقت زخم را میبندد.
در واقع پوست زخم از یک پروتئین فیبرین درست شده که پلاکتها در آن گیر کردهاند. پلاکتها ساختارهای کوچکی در خون هستند که به بهبود زخم کمک میکنند.
۳- عطسه
عطسه یکی دیگر از مکانیسمهای طبیعی است که بدن انسان به هنگام دفاع از خود انجام میدهد.
به طور معمول یک عطسه زمانی رخ میدهد که بینی انسان پر از مواد حساسیتزا، میکروبها، گردوغبار یا محرکهای دیگر است و انسان با یک عطسه از شر همه آنها راحت میشود.
۴- سکسکه
سکسکه یک عمل غیرارادی است که تقریباً همه ما تجربه کردهایم. سکسکه نیز به عنوان یک مکانیسم دفاعی در نظر گرفته میشود.
خوردن بسیار سریع، قورت دادن لقمههای بزرگ یا پرخوری میتواند منجر به سکسکه شود. طبق یک تحقیق، سکسکه در نوزادان به دلیل وجود هوا در معده و در افراد بالغ، به دلیل وجود یک رفلکس اولیه ایجاد میشود که نشاندهنده غذا خوردن با سرعت بالا است.
۵- چروک شدن پوست در مجاورت با رطوبت
با کمال تعجب، حتی چینوچروکی که بر روی پوست دست و انگشتانتان وجود دارد نیز نقش مهمی در جعبهابزار دفاعی بدن بازی میکند.
زمانی که بدن با رطوبت زیادی در تماس است، مغز پی میبرد که ممکن است محیط اطرافش لغزنده باشد. این امر منجر به ایجاد چینوچروک بر روی پوست میشود؛ زیرا دست و انگشتانی که چینوچروک بیشتری دارد، راحتتر میتواند سطوح صاف و لغزنده را بگیرد و احتمال بروز حادثه و افتادن کاهش مییابد.
۶- پلک زدن
پلک زدن ممکن است چندان مفید به نظر نرسد؛ اما این کار برای سلامت کلی شخص بسیار حیاتی است. پلک زدن باعث حفظ رطوبت چشم میشود و از خشکی و خستگی چشم جلوگیری میکند.
۷- سیخ شدن مو به تن
این امر نیز یکی دیگر از مکانیسمهای دفاعی بدن است که معمولاً به دلیل از دست دادن حرارت بدن از طریق منافذ پوست به وجود میآید. این کار بدن را در شرایط هوایی نامساعد گرم نگه میدارد.
با این حال ممکن است این اتفاق به هنگام تجربه لحظات استرسزا یا به هنگام بروز احساسات شدید نیز به وجود آید.
۸- خمیازه
خمیازه کشیدن که عمدتاً قبل و بعد از خواب رخ میدهد، اغلب به دلیل خستگی، استرس، خوابآلودگی و گرسنگی است. با این حال طبق تحقیقات انجام شده، هدف اصلی خمیازه، رسیدن اکسیژن به مغز و خنک کردن آن است.
۹- التهاب
التهاب یکی دیگر از مکانیسمهای دفاعی در برابر عفونت و آسیبها است. زمانی که التهاب به مدت چند روز طول میکشد، با نام التهاب حاد و زمانی که به مدت طولانی میماند، با نام التهاب مزمن شناخته میشود.
۱۰- از دست دادن حافظه
از دست دادن حافظه یک مکانیسم دفاعی طبیعی است که از ما در برابر آسیب روانی پس از ضربه عاطفی یا روانی محافظت میکند. برای مثال اگر فرد خاطره بدی از خشونت، بلایای طبیعی، مرگ نزدیکان و … داشته باشد، مغز کمکم این خاطرهها را فراموش میکند تا فرد دوباره به حالت عادی خود بازگردد.