چندی از ورود فراگیر اپراتورهای تلفن همراه ایران به خدمات نسل جدید و قدیم ارتباطی که اصطلاحا با عنوان ۳G شناخته می‌شود، نمی‌گذرد که فرش قرمز جلوی پای نسل پنجم ارتباطی (۵G) که در دنیا بیشتر به مفهوم شبیه است تا سرویس، پهن می‌شود.
نسل سوم از آن جهت تکنولوژی جدید و قدیم مطرح شد که کشورهای توسعه یافته و برخی در حال توسعه‌ها علی‌رغم نو بودنش برای ما ایرانی‌ها، در حال گذر از آن هستند و حتی برخی سازندگان تجهیزات ارتباطی جلوی خط تولید خود در این عرصه را گرفته و یک راست به سمت ۴G رفته‌اند که شاید با LTE راحت‌تر شناخته شود.
با این حال منطق می‌گوید که برای ارتقا سیستمی باید تجربه نیاز به ارتقا را کسب کرد نه اینکه به صرف کوچ کشورهای توسعه یافته به سمت فناوری جدید، چشم بسته الگویی درک نکرده را جایگزین رویه فعلی کنیم که شاید به بهره‌برداری نرسیده باز هم منسوخ شده باشد.
حکایت حال این روزهای ما که ۳G نصفه و نیمه کاره در دست داریم، سر و کله زدن با اختلالاتی گسترده و پریدن ناگهانی شارژ‌های چنده ده هزار تومانی ظرف چند دقیقه کوتاه استفاده از دیتای موبایل است که هیچ ادله منطقی برای آن ارائه نمی‌شود و تنها برای رفع تکلیف به گردن ۳G انداخته می‌شود.
اگر تجربه دنیا که لذت استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته را به اثبات رسانیده این چنین است، قطعا هیچ ایرانی راضی به صرف هزینه‌ای هنگفت برای اعصاب خوردی بیشتر و سر و کله زدن با امثال ۳G نخواهد بود چه برسد به تکنولوژی‌های بالاتر.
"LTE" پرچمدار فناوری مخابرات سیار در دنیاست و نهایت اقدامی که کشورهای سرآمد تکنولوژی نظیر کره جنوبی و پاژن انجام داده‌اند، نیم‌گامی به سمت ۵G که اصطلاحا به LTE-A (نسل چهارم پیشرفته) شناخته می‌شود، است.
نسل پنجم ارتباطات سیار که همچنان با گذشت چندین سال در مرحله تحقیقاتی قرار دارد، به منظور مرتفع کردن مشکلات مرتبط با شبکه‌های ارتباطی نسل‌های گذشته پیشنهاد شده است و معدود کشورهایی نظیر کره جنوبی، آلمان، ژاپن و انگلیس تحقیقات خود در این عرصه را استارت زده‌اند.
تجربه مخابراتی دنیا اینگونه است که هر ده سال نسل جدیدی از شبکه‌های ارتباطی ظهور می‌کند. اولین نسل از مخابرات بی‌سیم که ارتباطات انالوگ را مدیریت می‌کرد، در دهه ۱۹۷۰ توسعه یافت و نسل دوم نیز در دهه ۱۹۹۰ با امکان انتقال اطلاعات به صورت دیجیتال، سر برآورد.
هم‌زمان با آغاز قرن بیست و یکم، نیم گامی به سمت نسل سوم ارتباطی برداشته شد و استاندارد ۲٫۵ موبایل رونمایی شد که نرخ انتقال اطلاعات را از نهایتا ۱۴٫۴ در نسل دوم به ۱۵ تا ۴۰ کیلوبیت بر ثانیه رساند.
پنج سال بعد ابتدایی‌ترین مفاهیم نسل سوم ارتباطی مطرح و الزامات آن تشریح شد اما یک سالی بیشتر نگذشت که نسل ۳٫۵ به منصه ظهور رسید و گذر به سمت ۴G را تسهیل کرد. نرخ اطلاعات نسل ۳٫۵ حدودا ۲ تا ۱۴ مگابیت بر ثانیه بود.
این نرخ بعد از گذشت چهار سال یعنی در سال ۲۰۱۰ با روی کار آمدن استاندارد ارتباطی ۴G به بالاتر از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه رسید. این شبکه همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد و در رویه تکاملی آن سقفی دیده نشده است.
افق توسعه ارتباطی همچنان نسل جدیدی را تا سال ۲۰۲۰ متصور نشده و الزامی بر حضور استانداردی که نهایتا تفاوت چشم‌گیری با ۴G ندارد، ندیده است. اما این به منزله توقف فعالیت‌های تحقیقاتی نیست و همانطور که در ابتدا گفته شد کشورهای معدودی زمینه ارتقای نسل را فراهم کرده‌اند.
تعیین پارامترها و استانداردهای نسل پنجم قطعا بر محور دسترسی به نرخ ارسال و دریافت اطلاعات بالاتر از نرخ‌های کنونی تأکید خواهد داشت زیرا تنها نقطه تمایز و تفکیک نسلی به شمار می‌رود و از طرفی مفاهیم جدیدی نظیر اینترنت اشیا مطرح شده که باید توان پاسخگویی به اتصال بی‌شماری از دستگاه‌های ریز و درشت دنیای کنونی به شبکه جهانی را داشته باشد.
نسل پنجم ارتباطی علاوه بر افزایش در سرعت انتقال اطلاعات باید قادر به کاهش چشم‌گیر هزینه خدمات مخابراتی نیز باشد.
بسیج دانشگاه‌های آلمان و انگلیس بر سر استانداردسنجی نسل پنجم را باید اولین اقدام اجرایی کشورهای اروپایی در راستای توسعه خدمات نسل پنجم و به منظور افزایش ظرفیت شبکه‌های همراه برای تبادل ترافیک دانست که رویه مشابهی نیز در بین کشورهای آسیایی چین، کره جنوبی و ژاپن برای استانداردسازی خدمات این نسل داشته است.
کره جنوبی و ژاپن به ترتیب چشم‌انداز المپیک زمستانی ۲۰۱۸ و المپیک تابستانی ۲۰۲۰ را برای راه‌اندازی خدمات نسل پنجم ارتباطی در نظر گرفته‌اند.
اقدام جدی اتحادیه اروپا با سرمایه‌گذاری ۹۰۰ میلیون دلاری در زمینه تحقیقات نسل پنجم ارتباطی نیز گویای این مهم است که دولت‌ها برای دستیابی هرچه سریع‌تر به استانداردسازی نیز با یکدیگر رقابت می‌کنند که این نشان از جایگاه فناوری در دید کلان دارد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران نیز در خرداد ماه سال جاری با انتقاد از عقب‌ماندگی کشور در زمینه راه‌اندازی کامل نسل سوم ارتباطی عنوان کرد: یکی از وظایف دولت در حوزه‌های فناورانه همچون ارتباطات و فناوری اطلاعات، رصد حوزه‌های نوظهور و اتخاذ تصمیمات مقتضی به منظور فراهم آوردن تمهیدات لازم و ایجاد زیرساخت مناسب برای دستیابی به آن است.
این مرکز عنوان کرد که عقب ماندگی کنونی کشور در راه‌اندازی کامل نسل سوم که اپراتورهای مربوط هم‌اکنون در حال تجهیز زیرساختهای مورد نیاز بوده و هنوز به نیازمندی‌های نسل چهارم نپرداخته‌اند، به مرور سبب آفتی دیگر در صنعت مخابرات سیار کشور می‌شود.
معضلاتی مانند عدم دسترسی پرسرعت، افزایش تاخیر در شبکه و کم بودن قابلیت تحریک‌پذیری، تاخیر در ارتقای سامانه‌های مخابراتی، مخصوصا ارتباطات سیار ایجاد می‌کنند. این تاخیر عمدتا به واسطه عدم رصد فناوری‌های نوین و سیاست‌گذاری و مقررات‌گذاری به موقع در حوزه ارتباطات است.
مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی کرده که اولین نمونه شبکه‌های نسل پنجم در سال ۲۰۲۰ میلادی اجرایی شود که با توجه به زمان ۶ ساله باقی مانده لازم است سیاست‌گذاری انجام گیرد.
این مرکز مطالعاتی پیشنهاد داد تا به مننظور پیش‌بینی قوانین و مقررات لازم در این خصوص، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی در این زمینه فعال شود.
حال با گذشت هفت ماه از این پیشنهاد محمد خوانساری رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه در حوزه فناوری نوین، توسعه صنعت و بومی‌سازی را باید مدنظر داشت، گفته است که در جایگاه کلان بحث خدمات، استانداردها و زیرساختهای مورد نیاز در هر فناوری باید بررسی شود و پس از آن لازم است به موضوع آموزش، پژوهش و ترویج فناوری‌های نوظهور پرداخته شود.
وی اظهار کرد: با توجه به گسترش فناوری‌های نوین در جهان، لزوم بسترسازی جهت بومی‌سازی و بکارگیری این داده‌ها در کشور احساس می‌شود.
رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه در بحث فناوری‌های نوظهور، آینده‌نگری و آینده‌پژوهی جزو اهداف این پژوهشگاه است افزود: درخصوص ورود به نسل پنجم شبکه‌های مخابراتی و موبایل نیز برای شش ماه دیگر برنامه‌ریزی لازم انجام شده است.
آماری که از کشورهای فعال در زمینه تحقیقات نسل پنجم ارائه شد، غالبا کشورهای توسعه یافته را در بر می‌گیرد که حاکی از جایگاه رفیع آنها در صنعت ارتباطی دارد.
حکایت آنها با مایی که نسل سوم را تنها در مراکز استان‌ها ارائه می‌کنیم و هنوز مردم در تمام کشور به شیرینی خدمات این نسل پی نبرده اند، بسیار متفاوت است.
بهتر است حداقل اجازه داده شود تا فاز اول تحقیقات جهانی در زمینه ۵G به سرانجام برسد و نمایی کلی از آینده این صنعت رخ نمایان کند تا بتوانیم خود را در میدان رقابت با حریفانی چون کره جنوبی، ژاپن، انگلیس، آلمان و امثالهم ببینیم.
