رفتن به دل کوه همیشه تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است. من هر قله‌ای را که بر آن ایستاده‌ام و هر مسیری را که صعود کرده‌ام، به‌خاطر دارم. حضور در کوهستان حسی خاص دارد، احاطه شدن با طبیعت، درک کوچکی و شکنندگی انسان در برابر عظمت طبیعت. گویی بقا به کوه بستگی دارد، تا بتوانی سالم به پایین بازگردی.
طبیعتاً، آمادگی پیش از سفر نقش بسیار مهمی دارد. وقتی قرار است تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری صعود کنم و سه ساعت پیاده‌روی داشته باشم، دمپایی لاانگشتی نمی‌پوشم! در واقع، برای سفر کوهستانی باید به موارد زیادی فکر کرد و آماده بود. در طول سال‌ها، نکات زیادی آموخته‌ام، به‌ویژه از دل اشتباهات و چیزهایی که باید اصلاح می‌شد. در ادامه، چک‌لیستی برای شما آورده‌ام که پیش از سفر بعدی به کوهستان باید بدانید.
۱. یک جدول زمانی تهیه کنید و به آن پایبند باشید!
حداقل یک روز قبل از سفر جدول زمانی خود را تهیه کنید. باید بدانید برای هر مرحله چقدر زمان دارید. مثلاً در هر ساعت چقدر ارتفاع می‌گیرید؟ چند مسیر دارید؟ چقدر زمان برای استراحت می‌خواهید و چند بار توقف دارید؟ از زمان پارک ماشین تا رسیدن به قله، و از آنجا تا برگشت به خودرو، برنامه داشته باشید. زمان غروب آفتاب را بدانید و بر مبنای آن، زمان شروع را محاسبه کنید.
فرمول ساده‌ای برای محاسبه صعود وجود دارد:
برای هر ۴۰۰ متر ارتفاع، یک ساعت
برای هر ۴ کیلومتر مسیر افقی، یک ساعت
زمان بیشتر را در نظر بگیرید و نصف زمان کمتر را به آن بیفزایید.
مثال: مسیر ۸ کیلومتری (۲ ساعت) و ۱۲۰۰ متر ارتفاع (۳ ساعت) → ۳ + ۱ = ۴ ساعت.
مهم‌ترین نکته: واقع‌بین باشید. نقطه‌ای به‌عنوان «نقطه بازگشت» مشخص کنید. اگر تا آن زمان به آنجا نرسیدید، برگردید.
۲. پیش‌بینی هوا را بررسی کنید
قبل از تنظیم برنامه‌تان، یک روز قبل وضعیت هوا را از طریق اپلیکیشن‌ها یا وب‌سایت‌های معتبر چک کنید. در مناطق کوهستانی شرایط جوی ممکن است بسیار متفاوت از پیش‌بینی‌ها باشد. در روز حرکت نیز دوباره پیش‌بینی هوا را ببینید، چون ممکن است تغییر کرده باشد.
۳. لباس و کفش مناسب بپوشید
با توجه به نوع منطقه، ارتفاع، مدت زمان بیرون بودن و دمای هوا، آمادگی بیشتری خواهید داشت. مهم‌ترین اصل، پوشیدن لباس به صورت لایه‌ای است تا در صورت گرم یا سرد شدن بتوانید تنظیمش کنید. بهترین جنس لباس، نرم، سبک و دارای قابلیت خشک شدن سریع است. کفش شما باید مقاوم، راحت و مناسب شرایط باشد، چه برای پیاده‌روی، چه برای صعود. اگر مسیرهای ساده‌تر را صعود می‌کنید، بهتر است کفش‌های سنگ‌نوردی راحت‌تری انتخاب کنید.
۴. برای مسیر‌یابی وقت بگذارید
نقشه یا تصویر تاپو مسیر را همراه خود ببرید. اگر فقط روی نقشه دیجیتال در موبایل حساب کرده‌اید، به یاد داشته باشید که در کوه ممکن است سیگنال نداشته باشید یا گوشی خاموش شود، به‌خصوص در هوای سرد. مسیر دسترسی و بازگشت را پیش از سفر به‌خوبی مطالعه کنید. در طول سفر، برای پیدا کردن مسیر صحیح وقت بگذارید. بهتر است بایستید و بررسی کنید تا اینکه کورکورانه به مسیری ادامه دهید که مطمئن نیستید درست است. برگشت از مسیر اشتباه، وقت زیادی از شما می‌گیرد.
۵. از ریسک‌های غیرضروری پرهیز کنید
کوهستان ذاتاً خطر دارد. اگر زمین بیش از حد شیب‌دار یا خطرناک شد، از طناب استفاده کرده و اسلینگ یا تجهیزات ایمنی قرار دهید. اگر طناب ندارید، برگردید. به خطرات احتمالی فکر کنید و از قبل برایشان آماده باشید. در مکان‌هایی که احتمال ریزش سنگ وجود دارد، کلاه ایمنی بپوشید. یاد بگیرید چگونه یک کارگاه مطمئن ببندید. با شریک خود درباره نحوه ارتباط در مواقعی که صدای یکدیگر را نمی‌شنوید، صحبت کنید. اگرچه پیش‌بینی هوا خوب بوده، ممکن است ناگهان هوا خراب شود. علائم تغییر هوا را بشناسید و به‌موقع تصمیم به بازگشت بگیرید.
۶. کوله‌پشتی‌تان را هوشمندانه ببندید
یک روش واحد برای بستن کوله وجود ندارد. تجهیزات را در خانه بچینید و روش‌های مختلف را امتحان کنید. باید راحت روی پشتتان بنشیند. نه خیلی پایین، نه با بندهای شانه‌ای خیلی سفت.
تقسیم‌بندی پیشنهادی:
قسمت پایین: وسایل سبک و حجیم که بعداً لازم می‌شوند (مثل بارانی یا جعبه کمک‌های اولیه)
قسمت میانی: وسایل سنگین‌تر مثل آب، غذا یا ابزار سنگ‌نوردی
قسمت بالا: وسایل سبک اما ضروری که ممکن است در طول مسیر لازم شوند
جیب‌های جانبی: نقشه، عینک آفتابی، تنقلات و آب در دسترس سریع
۷. غذای کافی و آب همراه داشته باشید
در یک روز عادی بدن به بیش از دو لیتر آب نیاز دارد، اما در کوهستان، بسته به شدت فعالیت و هوا ممکن است این مقدار دو برابر شود. باید آب کافی همراه داشته باشید، اما نه آن‌قدر زیاد که سنگینتان کند. چشمه‌ها و رودهای مسیر را در نقشه پیدا کرده و یک فیلتر آب همراه ببرید. در کنار کربوهیدرات، مواد غذایی حاوی پروتئین نیز لازم دارید. مثلاً من همیشه مقداری آجیل در جیبم می‌ریزم تا هنگام گرسنگی بخورم، بدون اینکه نیازی به توقف باشد یا بیش از حد غذا بخورم.
۸. برای شرایط اضطراری آماده باشید
شماره اضطراری کشور مقصد را بدانید. این اطلاعات را می‌توان به‌راحتی آنلاین پیدا کرد. یادگیری کمک‌های اولیه پایه بسیار مهم است. جعبه کمک‌های اولیه باید شامل موارد زیر باشد:
- پماد ضدعفونی‌کننده (مانند بتادین)
- چسب زخم و بانداژهای مختلف
- گاز استریل و نوار چسب پزشکی
- درمان تاول
- داروی مسکن مانند ایبوپروفن
- وسایل مورد نظر شخصی
- همچنین به فردی در خانه اطلاع دهید که کجا می‌روید و چه زمانی برمی‌گردید.
۹. همراهان مناسب انتخاب کنید
قبل از سفر، از تجربه همراهانتان آگاه باشید. آیا تجربه صعود دارند؟ چقدر با منطقه آشنایند؟ اگر همراهتان تازه‌کار است، احتمالاً شما باید نقش راهنما را ایفا کنید. این یعنی آمادگی بیشتر و تصمیم‌گیری سریع‌تر. به نظر من، مهم‌ترین ویژگی یک همراه خوب، روحیه است. کسی را انتخاب کنید که در کنار او احساس راحتی دارید؛ کسی که در مواقع سخت، آرام می‌ماند و شرایط را جدی می‌گیرد.
۱۰. سفر خود را ارزیابی کنید
سفر بعدی شما زمانی بهتر خواهد بود که سفر قبلی را ارزیابی کنید. با همراهتان درباره‌ی نکات مثبت و مواردی که نیاز به بهبود دارند صحبت کنید. انتقاد سازنده داشته باشید، اما واقع‌بین بمانید. خواهید دید که کوهستان چالش‌برانگیز است، اما ارزشش را دارد. هرچه بیشتر تجربه کسب کنید، سفرها آسان‌تر و ماجراجویی‌ها گسترده‌تر می‌شود.
