تغییرات آب‌وهوایی دیگر یک تهدید دور نیست. تأثیرات اقتصادی آن هم اکنون در سطح جهان احساس می‌شود و مطالعات جدید و قابل‌توجهی، خطرات مالی مرتبط با گرم‌شدن کره زمین را کمیت سازی می‌کنند.
اگر تغییرات آب‌وهوایی کنترل نشود، با کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP)، اقتصادهای ملی و جهانی را به‌شدت بی‌ثبات خواهد کرد.
تأثیر تغییرات آب‌وهوایی بر تولید ناخالص داخلی
بیایید در یک مورد کاملاً واضح باشیم: بی‌توجهی به تغییرات آب‌وهوایی گزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای نیست.
محققان مؤسسه پلی‌تکنیک فدرال زوریخ (ETH Zurich) تعیین کردند که افزایش ۳ درجه سانتیگراد (۳۷.۴ درجه فارنهایت) در میانگین دمای جهانی می‌تواند به طور قابل‌توجهی تولید ناخالص داخلی جهانی را تا ۱۰ درصد کاهش دهد.
این کاهش تولید ناخالص داخلی، نشان‌دهنده اختلال عمده‌ای در فعالیت کلی اقتصاد و بهره‌وری کشورهای سراسر جهان است.
لازم به ذکر است که سناریوی گرم‌شدن ۳۷.۴ درجه فارنهایت، در صورت ادامه روند فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، به طرز نگران‌کننده‌ای قابل‌دستیابی است.
تأثیر تغییرات آب‌وهوایی بر بخش‌های رشد اقتصادی
درحالی‌که پیش‌بینی‌های گذشته افزایش دما را در نظر می‌گرفتند، مطالعه مؤسسه پلی‌تکنیک فدرال زوریخ به جنبه‌ای اغلب نادیده گرفته شده اشاره می‌کند: تغییرپذیری آب‌وهوا.
با درنظرگرفتن نوسانات شدید دما و الگوهای بارندگی غیرقابل‌پیش‌بینی، مشخص می‌شود که پیامدهای اقتصادی منفی تغییرات آب‌وهوایی احتمالاً جدی‌تر از حد انتظار است.
مؤسسه تحقیقات تأثیرات آب‌وهوایی پوتسدام (PIK) هشدار شدیدی در مورد پیامدهای اقتصادی تغییرات آب‌وهوایی صادر کرده است. مطالعه اخیر آنها، کاهش درآمد بالقوه‌ای معادل ۱۹ درصد برای اقتصاد جهانی تا سال ۲۰۵۰ را پیش‌بینی می‌کند.
برای درک بهتر این کاهش ۱۹ درصدی، مطالعه PIK آن را به یک رقم واقعی ترجمه می‌کند: زیان خیره‌کننده ۳۸ تریلیون دلار در سال‌تاسال ۲۰۵۰.
این مبلغ هنگفت، کل بار مالی ناشی از تغییرات آب‌وهوایی بر اقتصاد جهانی را در هر سال نشان می‌دهد.
چرا اوضاع از آنچه فکر می‌کردیم بدتر است؟
پاول وایدلیش، اقتصاددان در مؤسسه پلی‌تکنیک فدرال زوریخ که رهبری یکی از این مطالعات را بر عهده داشت، توضیح می‌دهد: “به نظر می‌رسد که تأثیر پیش‌بینی‌شده افزایش دما بدتر از حد تصور است.”
برآوردهای گذشته عمدتاً به افزایش میانگین دما توجه داشتند. اکنون می‌دانیم که باید در نظر بگیریم کل سیستم آب‌وهوایی ما چقدر غیرقابل‌پیش‌بینی می‌شود. دلایل احتمالی موارد زیر را شامل می‌شود:
اختلال در بارندگی
تغییرات آب‌وهوایی منجر به الگوهای بارندگی نامنظم‌تری می‌شود، به‌طوری‌که برخی از مناطق شاهد بارندگی‌های شدید و برخی دیگر با خشکسالی‌های طولانی‌مدت مواجه هستند.
این اختلال به‌ویژه در مناطقی که به بارندگی شدید عادت ندارند، مشکل‌ساز است و منجر به خسارات اقتصادی قابل‌توجهی می‌شود.
بارندگی‌های غیرعادی و شدید می‌تواند سیستم‌های زهکشی موجود را تحت‌الشعاع قرار دهد، باعث سیل در جاده‌ها و ساختمان‌ها شود، به محصولات کشاورزی آسیب برساند و زنجیره تأمین را مختل کند.
این امر می‌تواند منجر به هزینه‌های قابل‌توجه برای تعمیرات، کاهش بهره‌وری و کاهش فعالیت اقتصادی شود. ایالات متحده و چین به دلیل وسعت و ارزش زیرساخت‌هایشان، به طور ویژه در برابر این خسارات آسیب‌پذیر هستند.
خسارات اقتصادی ناشی از سیل‌های شدید می‌تواند در سطح منطقه‌ای و ملی بسیار زیاد باشد. اشاره به سیل‌های اروپا در سال ۲۰۲۱ نمونه ملموسی از بزرگی هزینه‌هایی است که می‌تواند متحمل شود.
هزینه اقتصادی ناشی از امواج گرما
درحالی‌که آشکارترین پیامدهای امواج گرما مربوط به‌سلامتی است، تأثیرات اقتصادی تغییرات آب‌وهوایی اغلب نادیده گرفته می‌شود. بااین‌حال، با افزایش دمای جهانی، پیامدهای اقتصادی امواج گرما در حال تشدید است.
گرمای شدید می‌تواند باعث گرمازدگی، کاهش بهره‌وری نیروی کار در بخش‌های مختلف (کشاورزی، ساخت‌وساز، تولید) و حتی منجر به تعطیلی موقت مشاغل شود.
گرمای شدید باعث افزایش بیماری‌ها و بستری‌های مرتبط با گرما می‌شود و به سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی فشار می‌آورد و منابع اقتصادی را منحرف می‌کند.
حتی کشورهای سنتی خنک‌تر نیز با افزایش میانگین دما، با گرمای شدیدتر روبرو خواهند شد. این بدان معناست که هیچ کشوری واقعاً در برابر پیامدهای اقتصادی ناشی از اختلالات ناشی از گرمای شدید مصون نیست و آسیب‌پذیری جهانی در برابر این پدیده را نشان می‌دهد.
تهدید علیه اقتصاد جهانی
سونیا سنه ویراتنه، استاد مؤسسه پلی‌تکنیک فدرال زوریخ و کارشناس IPCC می‌گوید: “برخی هنوز می‌گویند که جهان توانایی پرداخت هزینه کربن‌زدایی سریع را ندارد، اما اقتصاد جهانی نیز از پیامدهای آب‌وهوایی رنج خواهد برد.”
در آینده، گذار به منابع انرژی پاک و اقتصاد کم‌کربن به سرمایه‌گذاری‌های اولیه در تحقیق، توسعه و ارتقای زیرساخت‌ها نیاز دارد. هزینه‌هایی با توسعه فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر، ساخت شبکه‌های برق جدید و پتانسیل جایگزینی زیرساخت‌های موجود سوخت‌های فسیلی همراه خواهد بود.
بااین‌حال، سرمایه‌گذاری در انرژی پاک اکنون، با وجود هزینه‌های اولیه، یک تصمیم مالی بسیار عاقلانه‌تر در مقایسه با بار مالی نجومی و رنج انسانی است که ناشی از گرم‌شدن کره زمین خواهد بود.
بی‌عدالتی تغییرات آب‌وهوایی و خسارات اقتصادی
تغییرات آب‌وهوایی فقط یک مسئله زیست‌محیطی نیست. این داستانی از بی‌عدالتی عمیق است. کشورهایی که کمترین مسئولیت را در ایجاد بحران آب‌وهوایی دارند، کشورهایی هستند که پیش‌بینی می‌شود شدیدترین پیامدهای اقتصادی را متحمل شوند.
بسیاری از کشورهای نزدیک به خط استوا هم اکنون آب‌وهوایی خشن و منابع محدودی دارند. افزایش بیشتر دما، کشاورزی را ویران می‌کند، زیرساخت‌های شکننده را فلج می‌کند و سلامت عمومی را در این مناطق به‌شدت به خطر می‌اندازد.
تحقیقات تصویری غم‌انگیز ارائه می‌دهد. کشورهای کمتر توسعه‌یافته می‌توانند شاهد کاهش درآمدی باشند که شگفت‌انگیز است، ۶۰ درصد بیشتر از آنچه کشورهای ثروتمندتر به دلیل تغییرات آب و هوایی تجربه می کنند. این امر نابرابری جهانی موجود را تشدید خواهد کرد.
چرا این اختلاف وجود دارد؟
کشورهای ثروتمند و صنعتی رشد اقتصادی خود را با انتشار مقادیر عظیم گازهای گلخانه‌ای در طول تاریخ تأمین کرده‌اند. این امر بحران آب‌وهوایی را ایجاد کرده است که جهان اکنون با آن روبرو است.
از سوی دیگر، کشورهای فقیرتر اغلب توانایی پرداخت هزینه ارتقای زیرساخت‌ها، فناوری‌های سازگار با آب‌وهوا و سیستم‌های هشدار اولیه را که برای محافظت از اقتصادها و جمعیت خود در برابر بدترین تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی موردنیاز است، ندارند.
آندرس لورمان، رئیس بخش تحقیقات علوم پیچیدگی در مؤسسه پوتسدام و هم نویسنده این مطالعه، گفت: “مطالعه ما نابرابری قابل‌توجه در تأثیرات آب‌وهوایی را برجسته می‌کند: ما تقریباً در همه‌جا شاهد خسارات هستیم، اما کشورهای گرمسیری بیشترین رنج را خواهند برد؛ زیرا در حال حاضر گرم‌تر هستند. افزایش بیشتر دما در آنجا مضرتر خواهد بود.”
“پیش‌بینی می‌شود کشورهایی که کمترین مسئولیت تغییرات آب‌وهوایی را دارند، 60 درصد بیشتر از کشورهای با درآمد بالاتر و 40 درصد بیشتر از کشورهای با انتشار بیشتر، از دست دادن درآمد را تجربه کنند. آنها همچنین کمترین منابع را برای سازگاری با اثرات آن دارند. این به عهده ماست که تصمیم بگیریم: تغییر ساختاری به سمت یک سیستم انرژی تجدیدپذیر برای امنیت ما ضروری است و در هزینه های ما صرفه جویی می کند. ادامه مسیر فعلی منجر به عواقب فاجعه باری خواهد شد. دمای سیاره فقط در صورتی قابل تثبیت است که سوزاندن نفت، گاز و زغال سنگ را متوقف کنیم.”
کاهش اثرات اقتصادی تغییرات آب‌وهوایی
با اذعان به پیامدهای جدی، دو اقدام ضروری آشکار می‌شود:
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، همین‌الان
هیچ راهی برای دورزدن آن وجود ندارد – ثبات آب‌وهوا مستلزم حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی (زغال‌سنگ، نفت و گاز) و تحول اساسی در نحوه تأمین انرژی اقتصادها و زندگی ما است. این یک کار پیچیده؛ اما قابل‌دستیابی است.
خبر خوب این است که فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، باد و زمین گرمایی، به همراه اقدامات افزایش کارایی انرژی، نقشه راهی برای کربن‌زدایی ارائه می‌کنند. فناوری وجود دارد – آنچه موردنیاز است سرمایه‌گذاری شتاب‌زده، اراده سیاسی و پذیرش گسترده است.
علاوه بر این، اقدام سریع ضروری است. هیئت بین‌دولتی تغییرات آب‌وهوایی (IPCC) به‌وضوح بیان می‌کند که محدودکردن گرمایش به 1.5 درجه سانتیگراد مستلزم کاهش شدید انتشار کربن در این دهه است.
هر کسری از درجه گرمایش که از آن جلوگیری می‌شود به معنای کاهش قابل‌توجه خسارات اقتصادی و رنج انسانی است.
حمایت از کشورهای آسیب‌پذیر
کشورهای ثروتمند که درگذشته سهم عمده‌ای از گازهای گلخانه‌ای را منتشر کرده‌اند، مسئولیت حمایت از کشورهایی را دارند که با وخیم‌ترین پیامدهای آب‌وهوایی مواجه هستند. عدالت آب‌وهوایی این را مطالبه می‌کند.
تعهدات کشورهای آلوده‌کننده برتر فراتر از کمک‌های مالی است و شامل موارد زیر می‌شود:
انتقال فناوری: به اشتراک گذاشتن فناوری‌های انرژی پاک و راه‌حل‌های زیرساخت‌های مقاوم در برابر آب‌وهوا.
ظرفیت‌سازی: کمک به کشورهای کمتر توسعه‌یافته برای تقویت تخصص خود در برنامه‌ریزی سازگاری با آب‌وهوا و کاهش خطر بلایا.
خسارت و زیان: پرداخت غرامت برای اثرات آب‌وهوایی که حتی با اقدامات سازگاری اجتناب‌ناپذیر است.
حمایت از کشورهای آسیب‌پذیر فقط به معنای انصاف نیست. بی‌ثباتی ناشی از آب‌وهوا در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، اثرات موجی در سراسر جهان دارد که بر تجارت، الگوهای مهاجرت و حتی به طور بالقوه امنیت تأثیر می‌گذارد. کمک به این کشورها برای سازگاری با خود نوعی حفظ نفس برای جامعه بین‌المللی است.
تغییرات آب‌وهوایی یک مسئله آینده نیست. ما هم اکنون شاهد هزینه‌های واقعی هستیم و این هزینه‌ها فقط بدتر خواهد شد. پیامدهای اقتصادی غیرقابل‌انکار است و به هر گوشه‌ای از جهان می‌رسد. انتخاب هوشمندانه – و تنها انتخاب مقرون‌به‌صرفه – سرمایه‌گذاری در آینده‌ای باانرژی پاک است.
این مطالعات در مجلات Nature Climate Change و Nature منتشر شده است.
