راستش را بگویید! این‌روزها که با گسترش هوش مصنوعی، بحث کسب و کار هوشمند بیش از همیشه بر سر زبان‌ها افتاده، چند بار نام علم داده یا همان دیتا ساینس به گوشتان خورده؟ خوب احتمالا اگر شنیده‌هایتان را کمی کندوکاش کنید، می‌بینید دست‌کم هر هفته اسمش را شنیده‌اید!
اما چرا؟! مگر علم داده، مانند سایر علوم نیست؟ خوب دنیای علم هم که هزاران زیرشاخه دارد؛ مثل آمار و احتمالات و…! پس چرا در جهان کسب‌وکارها، هیچ‌کدامشان به اندازۀ علم داده اهمیت پیدا نکرده‌اند؟ صبر کنید! قرار است همه‌چیز را بگوییم؛ اما اول از همه، بیایید با تعریف Data Science شروع کنیم.
علم داده چیست؟
همان‌طور که از اسم آن هم برمی‌‌آید، Data Science دانشی است که با اطلاعات ورودی سروکار دارد؛ اما خوب منظورمان این نیست که یک متخصص علم داده، تنها باید داده‌های مختلف را جمع‌آوری کند. نه! چرا که اهمیت این علم، مربوط به گام بعدی است؛
یعنی شهرت اصلی علم داده، شیوۀ تجزیه‌تحلیل اطلاعات است. به این صورت که متخصص علم داده، با استفاده از ابزارهای ویژه و الگوریتم‌های منطق‌وریاضی، اطلاعاتِ موجود را در گروه‌های کوچک‌تر دسته‌بندی می‌کند و در نهایت، تحلیل جامعی از روند کار ارائه می‌دهد.
اما خوب برسیم به سوال اصلی‌مان: در دنیای امروز، دلیل اهمیت علم داده چیست؟
کاربردهای علم داده
اگر مباحث کسب‌وکاری را دنیال کرده باشید، احتمالا می‌دانید که در این چند، وقت بحث کسب و کار هوشمند حسابی داغ بوده! شاید بتوان گفت دلیل عمدۀ این اتفاق، رشد چشمگیر هوش مصنوعی است؛ منتها حقیقت این است که هوشمندسازی کسب‌وکار، فقط در گروی پیشرفت AI نیست؛
نشان‌به‌آن‌نشان که این فرایند، مدت‌ها قبل از ظهور هوش مصنوعی آغاز شده بود؛ یعنی درست از روزی که علم داده پا به میدان گذاشت! زیرا اصلا کسب‌وکار هوشمند، به فعالیتی اطلاق می‌شود که با کمک‌گرفتن از داده‌ها و فناوری‌های نو، تلاش می‌کند عملکرد کلی خود را بهبود بدهد.
خوب این اتفاق هم، دقیقا همان هدف علم داده است! اما دیگر اینکه دیتا ساینس چطور عملکردهای سازمانی را بهبود می‌دهد یا اصلا چرا باید از Data Science استفاده کرد را در قالب ۵ دلیل بیان می‌کنیم.
۱. تصمیم‌گیری آگاهانه با علم داده
اینکه پیش از اتخاذ تصمیمات جدید، تا حد زیادی از درصد موفقیتشان یا تاثیرات آن‌ها بر کسب‌وکار آگاهی داشته باشیم جذاب است. نه؟! خوب با علم داده، می‌توانیم چنین اتفاقی را تجربه کنیم! به این صورت که دیتا ساینس با تحلیل اطلاعات دریافتی، دید جامعی از مشتری و بازار موجود به‌دست می‌دهد؛
بنابراین صاحبان فعالیت می‌توانند به‌پشتوانۀ چنین شواهدی، تصیماتی را اتخاذ کنند که ضمن هم‌سوبودن با استراتژی سازمانی‌شان، منافع مجموعه را نیز تامین کند.
۲. خلق مزیت رقابتی به‌وسیلۀ دیتا ساینس
از جمله دغدغه‌های کسب وکارهای کوچک و بزرگ، موضوع خلق مزیت است؛ زیرا گاه پیش می‌آید که بر اثر درک ناقص از نیاز بازار، تلاش‌های یک مجموعه به‌کلی از بین می‌رود؛
اما در سمت مقابل، متخصصان علم داده با بررسی اطلاعات دریافتی و تحلیل رقبا، می‌توانند ارزش‌هایی را پیشنهاد دهند که ضمن منحصربه‌فردبودن و تناسب با شخصیت برند، بتواند فاصلۀ میان یک مجموعه را با سایر مجموعه‌ها بیشتر کند.
۳. کاهش تعداد آزمون‌وخطاها با استفاده از علوم داده
احتمالا می‌دانید یکی از مشکلاتی که گریبان‌گیر کسب‌وکارهای نوپاست، مسئلۀ تعدد آزمون‌وخطاهاست! به‌خصوص که بدون بررسی‌های موشکافانه، ممکن است یک خطای مشخص، گاها به چند طریق مختلف تکرار شود.
خوب اینجا، دقیقا همان نقطه‌ای است که علم داده وارد گود می‌شود و تا آنجا که چشم کار می‌کند، خطاها را کاهش می‌دهد! به این ترتیب که متخصصان علوم داده می‌توانند فرایندهای ناکارآمد را شناسایی کرده و فرایندهای دشوار را نیز ساده‌سازی کنند.
گفتنی است این اتفاق نه‌تنها اتلاف وقت و هزینه را کاهش می‌دهد، که باعث بهبود بهره‌وری کاری نیز می‌شود. ضمنا در طی سالیان اخیر، خوش‌بختانه این موضوع در میان کسب‌وکارهای داخی هم رواج یافته. طوری که بسیاری از آن‌ها، با همکاری دیتاساینتیست‌ها، توانسته‌اند مناسب‌ترین ساختار کاری را برای سازمان خود ایجاد کنند.
۴. شناخت نقطۀ پرش با Data Science
در فرایند هوش تجاری یا همان هوشمندسازی کسب‌وکار، شناخت نقطۀ پرش یکی از آن اتفاقات هیجان‌انگیز است! به این معنی که به کمک علوم داده، کسب‌وکارها می‌توانند از فرصت‌های جدید بازار اطلاع پیدا کنند و مطابق با الگوهای رشد، برای رسیدن به نقطۀ عطف کاری خود برنامه بریزند.
ضمنا در ادامۀ مسیر هم، علم داده به کسب‌وکارها کمک می‌کند که روند رشد خود را مشاهده کنند تا در صورت تند و کند شدن سرعت پیشرفتشان، بتوان چاره‌ای برای آن اندیشید.
۵. دفع خطرات احتمالی به‌کمک علم داده
این یک واقعیت محض است! تمام کسب‌وکارها، از شرکت‌های باسابقه گرفته تا استارت‌آپ‌های تازه تاسیس، مدام در معرض آسیب‌های اقتصادی، اعتباری و… هستند؛
اما بخش قشنگ قصه چیست؟ اینکه هنر کارشناسان علوم داده، سدسازی در برابر این حملات است! یعنی متخصصانی که یکی‌دو بخش قبل از ایشان نام بردیم، می توانند با مدل‌سازی و تحلیل وضعیت موجود، خطرات و هشدارهای بالقوه را شناسایی کرده و آن‌ها را به‌اطلاع صاحبان کسب‌وکار برسانند.
چه گفتیم؟!
گفتیم این‌روزها اگر به هر گوشه‌وکناری سرک بکشیم، می‌بینم حرف از کسب و کار هوشمند است! منظور از «هوشمندی» هم یعنی همین‌که یک مجموعه، با کمک فناوری‌ها و الگوریتم‌های نو، بخواهد عملکرد خود را بهبود بدهد؛
اما برای اینکه این هوشمندسازی به درستی پیش برود، باید پای علمی را وسط بکشیم که علم داده یا Data Science نام دارد؛ زیرا اصلا هوشمندشدن، بر اساس تحلیل‌های علم داده صورت می‌گیرد؛ ولی خوب باید بدانیم دیتا ساینس، فواید دیگری هم دارد. از جمله اینکه با علم داده:
- آگاهانه‌تر تصمیم می‌گیریم
- بی‌دغدغه‌تر ارزش خلق می‌کنیم
- در وقت و هزینۀ کاری صرفه‌جویی می‌کنیم
- فرصت‌های موجود در بازار را بهتر می‌شناسیم
- و خطرات احتمالی را شناخته و آن‌ها را پس می‌زنیم!
بنابراین شاید بیراه نباشد بگوییم طی چند سال آینده، سرنوشت تمام کسب‌وکارها به علم داده گره خواهد خورد. طوی که بدون تحلیل‌های زیرساختی این علم، هیچ مجموعه‌‌ای نتواند قدم از قدم بردارد!
