در صنایع برای لیفتینگ و جابجایی بار از انواع مختلفی ادوات لیفتینگ استفاده می شوند که جرثقیل های سقفی تنها نوعی از این ابزار آلات هستند. انتخاب نوع ادوات در لیفتینگ بار به میزان بار، شکل هندسی بار، فضای موجود برای جابجایی و حرکت ابزار، متریال بکار گرفته شده در بار و قابلیت های تکیه گاهی بستگی دارد. در زیر به معرفی مهمترین ادوات در لیفتینگ و جابجایی بار می پردازیم و سپس به قابلیت ها و مزایای بکارگیری جرثقیل های برقی خواهیم پرداخت.
- جرثقیل سقفی: یکی از کاربردی ترین ابزار آلات در لیفتینگ بار جرثقیل های سقفی می باشند. جرثقیل های سقفی در ظرفیت های مختلفی تولید می شوند و از 1 الی 30 تن مورد استفاده قرار می گیرند. انواع متعددی از جرثقیل های سقفی در صنایع مورد استفاده قرار می گیرند که برخی از آنها از نوع سیم بکسلی و برخی دیگر از نوع زنجیری هستند. جرثقیل های سقفی همچنین بر حسب نوع نیروی محرکه در دو نوع جرثقیل برقی و دستی نیز قابل دسته بندی هستند.
- مگنت صنعتی: یکی از ابزار آلاتی است که در لیفتینگ قطعات فلزی مگنت شو مورد استفاده قرار می گیرد. مگنت ها برای اتصال به بار نیازی به قلاب نداشته و توسط یک اهرم اتصال آنها وصل می شود. ظرفیت لیفتینگ مگنت ها متنوع و تا اندازه بسیار زیادی تحت تاثیر شکل هندسی قطعه فولادی، کیفیت سطح قطعه فولادی و خواص مگنت شو این قطعات بستگی دارد.
- وینچ: یکی از ابزار آلات اغلب از نوع ساختمانی وینچ ها هستند که هم بصورت زنجیری و هم بصورت سیم بکسلی تولید می شوند و دارای قیمت بسیار پایینتری نسبت به جرثقیل های سقفی هستند. وینچ ها توان محدودتری در کشش بار داشته و اغلب از نوع سیم بکسلی مورد استفاده قرار می گیرند.
- پولیفت: نوعی ابزار صنعتی از نوع زنجیری می باشد که دارای شباهت هایی به جرثقیل های دستی زنجیری دارد. از پولیفت ها اغلب تا تناژ 6 تن برای نگهداری بار در موقعیتی مشخص استفاده می شود. پولیفت ها دارای یک اهرم دستی هستند که وظیفه تنظیم طول اتصال زنجیر را بر عهده دارد.
- جک پالت: این ابزار مکانیکی اغلب در انبار ها و سوله ها برای جابجایی پالت ها با کاربری شبیه به لیفتراک ها مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع جرثقیل برقی
جرثقیل های برقی ابزار آلاتی کارگاهی هستند که اغلب با بکارگیری برق 3 فاز کار می کنند. جرثقیل های برقی حتی تا تناژ وزنی 30 تن نیز مورد استفاده قرار می گیرند و برای اتصال نیاز به یک تکیه گاه سقفی مستحکم یا به شکل قلابی و یا به شکل ریلی بسته به نوع جرثقیل و لیفتینگ دارند. جرثقیل های برقی را از نظر کار کرد می توان به جرثقیل های دو کاره، چهار کاره و دروازه ای دسته بندی نمود که جرثقیل های 2 کاره تنها قابلیت لیفتینگ عمودی بار را داشته و اتصال آنها بر روی سقف بر روی یک قلاب صورت می پذیرد. جرثقیل های برقی 4 کاره دارای یک کالسکه یا ترولی هستند که بر روی ریل های سقفی قرار گرفته و پس از فرایند لیفتینگ بار به جابجایی افقی بار می پردازد. اما دسته بندی جرثقیل های سقفی بر حسب نوع اتصال به قرار زیر است:
- جرثقیل برقی زنجیری Electric chain hoist : که اغلب تا تناژ وزنی 10 تن مورد استفاده قرار می گیرد. جرثقیل های سقفی زنجیری 3 فاز بوده و اغلب دارای اتصال زنجیر 3 الی 6 متری هستند. طول عمر کاری جرثقیل های برقی زنجیری اغلب بسیار بالا بوده و معمولا بصورت 4 کاره مورد استفاده قرار می گیرند. در اتصال بار این سری از جرثقیل ها از یک زنجیر فولادی در گرید G80 آستفاده شده است.
- جرثقیل برقی سیم بکسلی Wire rope Hoist : این سری از جرثقیل های برقی تا تناژ 30 تن نیز تولید شده و گاهی ارتفاع لیفتینگ تا 14 متر نیز دارند. جرثقیل های برقی سیم بکسلی نیاز به حفظ و مراقبت بالاتری نسبت به موارد زنجیری داشته و در اتصال بار از یک سیم بکسل 6X19 که گاهی با مغزی فولادی و گاهی با مغزی کنفی بکار گرفته می شوند استفاده می کنند.
دسته بندی های دیگری نیز برای جرثقیل ها می توان لحاظ نمود که بر حسب سرعت می توانند به صورت تک سرعه و یا دو سرعته و بر حسب تعداد فاز برای جرثقیل های برقی می توانند تک فاز و سه فاز باشند. جرثقیل های برقی دو سرعته دارای سیستم گیربکس متفاوتی بوده و مکانیزم عملکرد پیشرفته تری داشته و به همین ترتیب قیمت بالاتری نیز دارند. در میان جرثقیل های برقی تک فاز و سه فاز نمونه های تک فاز به سبب داشتن یک موتور متفاوت و قدرتمند تر قیمت بالاتری دارند.
اتصالات جرثقیل های سقفی
انواع مختلفی از اتصالات که تحت نام Rigging در زبان انگلیسی شناخته می شوند بر روی جرثقیل های سقفی اتصال پیدا می کنند. برخی از این اتصالات بین جرثقیل های سیم بکسلی و زنجیری مشترک و برخی دیگر بصورت خاص مورد استفاده قرار می گیرند. از مهمترین و پر کاربرد ترین نوع اتصالات قلاب ها هستند که در اتصال زنجیر و یا سیم بکسل به بار و در مورد جرثقیل های 2 کاره برای اتصال جرثقیل بر روی قلاب سقفی مورد استفاده قرار می گیرند. قلاب های S از نوع ضامن دار و قلاب گردان Swivel از پر مصرف ترین این اتصالات هستند. انواع دیگری از اتصالات شامل انواع شگل های ساده و نعلی شکل، حلقه اسلینگ نیز در این اتصالات بکار می روند.
در بکارگیری جرثقیل های سقفی با اسلینگ ها که گاهی بصورت چند رشته نیز مصرف می شوند اتصالاتی دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرند. قلاب دانه گیر زنجیر که در اتصالات اسلینگ های زنجیری بکار گرفته می شود یکی از این نوع اتصالات محسوب می شود.
نحوه انتخاب نوع جرثقیل سقفی
انتخاب نوع جرثقیل سقفی هم به نوع و میزان بار و هم به تجهیزات محیطی بستگی دارد. در صورتیکه دسترسی به جریان الکتریکی 3 فاز دارید برای کاهش هدر رفتن نیروی اپراتور کاربری جرثقیل های برقی بجای جرثقیل دستی پیشنهاد می شود. در این کاربری نیز در صورتیکه ریل های سقفی وجود دارند بهتر است برای ایجاد قابلیت انتقال افقی بار از جرثقیل های برقی 4 کاره بجای دو کاره استفاده نمایید.
در انتخاب جرثقیل زنجیری و سیم بکسلی باید گفت جرثقیل های سیم بکسلی دارای هزینه حفظ و نگهداری بالاتری هستند اما مزایایی نیز دارند که می توان به ارتفاع لیفتینگ تا 12 متر اشاره نمود. حال آنکه در اغلب موارد جرثقیل های سقفی زنجیری ارتفاع لیفتینگ حداکثری 6 متر را دارند. لازم به ذکر است که طول عمر عملکرد جرثقیل های زنجیری اغلب بالاتر از نمونه های سیم بکسلی است.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمیپذیرد