لاستیک طبیعی Natural Rubber با نام‌های دیگری همچون لاستیک هندی (India Rubber) یا کائوچو Caoutchouc لاستیک آمازونی، قدیمی‌ترین الاستومر تجاری است که از لاتکس ساخته میشود. لاتکس ترشحات داخلی درخت گرمسیریِ لاستیک است که در شکل خام خود به عنوان چسب، بسیار خوب عمل می‌کند. با انحلال لاتکس در حلال‌های مناسب، چسب‌های مختلفی تولید میشود.
کائوچو به عنوان یک ترکیب شیمیایی در گروه پلیمرها طبقه‌بندی میشود و از مولکول‌های بزرگ و همسان ساخته میشود.
پلیمرهای آلی ایزوپرن با ناخالصی‌های جزئی و سایر ترکیبات آلی به علاوه آب مواد تشکیل دهنده کائوچو هستند. انواع پلی ایزوپرین که به عنوان لاستیک‌های طبیعی استفاده میشوند نیز، در دسته الاستومرها طبقه‌بندی میشوند.
کائوچو مولکول‌هایی دارد که بر اثر کشش، بلوری میشوند، به این ترتیب شکل مطلوبی از تقویت در آنها حاصل میشود. در واقع بر اثر کشش، زنجیرهای مولکولی به هم می‌‌خورند ولی پس از رها کردن تنش به شکل کلافی خود باز می‌‌گردند. لاستیک طبیعی بین ۶ تا ۸ درصد، مواد غیر پلاستیکی دارد و در برابر گرما‌اندوزی، مقاومت زیادی از خود نشان می‌‌دهد.
کائوچو طبیعی، این ماده اولیه ضروری، تاثیرگذار در اقتصاد و بسیار راهبردی است که در صنایع حمل‌و‌نقل، برق و الکترونیک، صنایع شیمیایی و فضایی استفاده میشود. کائوچو در ایجاد بیش از ۴۰۰۰۰ محصول همچون وسایل پزشکی، دستکش جراحی، لاستیک هواپیما و اتومبیل، لباس، اسباب‌بازی و … کاربرد دارد. قیمت خرید و فروش جهانی کائوچو طبیعی و مصنوعی متاثر از قیمت روز نفت در جهان است.
گروه صنعتی پارس‌خورشید، از واردکننده‌ها و تامین‌کننده‌های اصلی کائوچو یا لاستیک طبیعی در ایران است. این شرکت در زمینه واردات و خرید و فروش انواع فروآلیاژها و قطعاتی همچون کاسه نمد هم فعالیت می‌کند.برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 021-91034000 تماس بگیرید.
کائوچو یا لاستیک طبیعی اولین بار چگونه کشف شد؟
بیش از ۴۰۰ نوع گیاه مختلف وجود دارد که دارای صمغ و یا شیرابه کائوچو هستند، گیاهانی همچون قاصدک، گوایل، گل روبینه و توت آمریکایی از منابع طبیعی لاستیک محسوب میشوند اما هیچ‌کدام از آنها منبع مهمی در این زمینه نیستند. در حالی‌که صمغ درخت‌های صمغی یا کائوچو همچون هوآبرزیلینسیس، ساپوریلا و بالاتا، از بهترین منابع طبیعی لاستیک‌سازی به حساب می‌آیند.
طول درخت هوآبرزیلینسیس به بیش از ۳۵ متر می‌رسد. برای اینکه درختان لاستیک به سن باروری برسند، ۷۷ سال زمان لازم است. در حال حاضر از انواع اصلاح شده این‌گونه درختان، سالانه بیش از ۳ هزار کیلوگرم در هکتار بهره‌برداری میشود.
اولین استفاده از لاستیک توسط فرهنگ‌های بومی آمریکای میانه انجام شد. آنها از این لاستیک (Rubber)- هیدروکربورهای کاملا خالص لاستیکی- برای ساخت توپِ بازی استفاده می‌کردند. بعدها لاستیک توسط فرهنگ‌های مایا و آزتک مورد استفاده قرار گرفت. آزتک‌ها علاوه بر ساخت توپ، از لاستیک برای اهداف دیگری مانند ساخت ظروف و ضدآب ساختن منسوجات از طریق اشباع آنها با شیره لاتکس استفاده می‌کردند.
با کشف قاره آمریکا، توپ‌هایی که بومیان آمریکا با آنها بازی می‌کردند مورد توجه قرار گرفت.
تصور بر این است که چارلز مری د لا کانداماین در سال ۱۷۳۶ برای اولین بار نمونه‌هایی از لاستیک را به فرهنگستان علوم فرانسه معرفی کرد. در سال ۱۷۵۱، او مقاله‌ای را از طریق فرانسوا فرسنو به آکادمی ارائه داد (که در سال ۱۷۵۵ منتشر شد) این مقاله، بسیاری از خواص لاستیک را توصیف می‌کرد و از آن به عنوان اولین مقاله علمی در مورد لاستیک یاد شده‌است. در انگلستان، جوزف پریستلی، در سال ۱۷۷۰، مشاهده کرد که مالیدن یک تکه از این ماده بر روی نقوش ایجاد شده توسط مداد، می‌تواند آنها را پاک کند. او به همین دلیل نام “Rubber”به معنای «مالش دهنده» را برای آن پیشنهاد داد. این ماده به آرامی در انگلیس راه خود را باز کرد. در سال ۱۷۶۴، فرانسوا فرسنو کشف کرد که تربانتین، حلالی برای لاستیک است.
جیووانی فابرونی با کشف نفتا به عنوان یک حلال برای لاستیک در سال ۱۷۷۹ شناخته میشود. چارلز گودیر در سال ۱۸۳۹ مجدداً ولکانیزه کردن لاستیک را کشف کرد، چراکه مِسو امریکن‌ها از اوایل سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد، از لاستیک تثبیت شده برای ساخت توپ و سایر اشیا استفاده می‌کردند.
آمریکای جنوبی منبع اصلی لاتکس مورد استفاده در قرن نوزدهم بود. تجارت لاستیک به شدت تحت کنترل منافع تجاری بود اما هیچ قانونی صراحتاً صادرات بذر یا گیاه را ممنوع نکرده بود. در سال ۱۸۷۶، هنری ویکهام ۷۰ هزار بذر درخت لاستیک آمازونی را از برزیل قاچاق کرد و به باغ‌های کیو انگلیس تحویل داد. فقط ۲۴۰۰ عدد از آنها جوانه زدند. نهال‌ها سپس به هند، سیلان انگلیس (سریلانکا)، هند شرقی هلند (اندونزی)، سنگاپور و مالایای انگلیس فرستاده شدند. بعدها قرار بود مالایا (مالزی شبه‌جزیره‌ای) به بزرگترین تولیدکننده لاستیک تبدیل شود.
در اوایل دهه ۱۹۰۰، دولت آزاد کنگو در آفریقا نیز منبع قابل توجهی از لاستیک طبیعی بود که بیشتر توسط کارگران و به زور و اجبار جمع‌آوری می‌شد. دولت استعماری پادشاه لئوپولد دوم برای دریافت اجباری سهمیه تولید خود از روش‌های وحشیانه‌ای استفاده می‌کرد. یکی از این روش‌های دریافت سهمیه لاستیک، قطع دست قربانیان بود. سربازان اغلب پس از حملات با سبدهایی پر از دست‌های قطع شده برمی‌گشتند. روستاهایی که مقاومت می‌کردند برای جلوگیری از تشویق دیگران، با خاک یکسان شدند.
در هند، کشت تجاری درخت لاستیک توسط کشاورزان انگلیسی آغاز شد، هرچند تلاش‌های آزمایشی برای پرورش لاستیک در مقیاس تجاری از اوایل سال ۱۸۷۳ در باغ‌های گیاهان کلکته آغاز شده بود. اولین مزارع تجاری Hevea در Thattekadu در کرالا در سال ۱۹۰۲ تأسیس شد. در سال‌های بعد این مزارع به کارناتاکا، تامیل نادو و جزایر آندامان و نیکوبار هند گسترش یافت. هند امروز سومین تولیدکننده بزرگ و چهارمین مصرف‌کننده بزرگ لاستیک در جهان است.
در سنگاپور و مالایا، تولیدات تجاری توسط سر هنری نیکلاس ریدلی، که به عنوان اولین مدیر علمی باغ‌های گیاه‌شناسی سنگاپور از سال ۱۸۸۸ تا ۱۹۱۱ خدمت می‌کرد، به شدت ترویج شد. او بذرهای زیادی را بین کشاورزان مختلف توزیع کرد و اولین روش شیره‌گیری از درخت را بدون وارد کردن آسیب جدی به آن ابداع کرد. از وی به دلیل تبلیغات پرشور این محصول، با نام مستعار “Mad Ridley” (به معنای «رایدلی مجنون») یاد میشود.
در ابتدای جنگ جهانی دوم، ژاپن به مناطق تولید لاستیک حمله کرد و تولید لاستیک طبیعی متوقف شد، در نتیجه ایالات متحده آمریکا اقدام به ساخت واحدهای تولید لاستیک سنتزی کرد. آمریکا در این زمینه به سرعت پیشرفت کرد به‌طوری که در حال حاضر، ۸۸ درصد لاستیک‌های مصرفی در ایالات متحده آمریکا منشا سنتزی دارند.
اگرچه لاستیک مصنوعی در دهه ۱۹۳۰ اختراع شد، هنوز هم لاستیک طبیعی یا کائوچو به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و کمی کمتر از نیمی از بازار را گرفته است.
کائوچوی طبیعی که پارس خورشید وارد می‌کند در بالاترین کیفیت ممکن تولید شده اند و از مرغوب‌ترین برندهای جهانی هستند، محصولات دیگری همچون انواع فروآلیاژها و قطعاتی مانند کاسه نمد نیز در سبد محصولی پارس خورشید قرار دارند.
کاربرد کائوچو
کائوچو ماده‌ای بسیار ضروری در زندگی مدرن امروزی است که به دلیل خواص کشسانی فوق‌العاده‌اش برای ساخت انواع محصولات اعم از لوازم بیمارستانی، وسایل خانگی و اسباب‌بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشترین مصرف این ماده (بیش از ۶۰%) در ساخت انواع تایر است (رویه تایر و بدنه و دیواره تایر).
کاربردهای دیگر: درزگیرها و آبندهای لاستیکی، لوله، ضربه‌گیر‌ها، اسفنج‌های لاستیکی برای مبل‌سازی و تشک‌سازی، ورق‌های لاستیکی، نوارهای لاستیکی، تسمه و نقاله، شلنگ، واشر، کفی کفش، کالاهای ورزشی، مهر، چسب، پستانک، تیوپ، قطعات ویژه صنعتی، قطعات ولکانیزه و قطعات ضد سایش، کاربردهای فراوان پزشکی (دستکش و …)، کاربردهای مهندسی (اتصالات انعطاف پذیر، بالشتک پل‌ها و ساختمان‌ها) و … است.
تفاوت کائوچو طبیعی و مصنوعی
کائوچو یا لاستیک طبیعی از شیره درختان خاص گرفته میشود و پس از پردازش‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی کائوچوی مصنوعی شامل هر نوع الاستومر مصنوعی است. آنها پلیمرهای ساخته شده از محصولات جانبی نفت هستند. سالانه حدود ۳۲ میلیون تن لاستیک در ایالات متحده تولید میشود و از این میزان دو سوم مصنوعی است.
درآمد جهانی حاصل از تولید و خرید و فروش کائوچوهای مصنوعی احتمالاً در سال ۲۰۲۰ به ۵۶ میلیارد دلار می‌رسد. نوع مصنوعی، درست مثل نوع طبیعی، در صنعت خودرو ، پروفیل درب و پنجره، آب بندهایی مانند حلقه‌های O و واشر ، شیلنگ، تسمه، تشک و کف استفاده‌های زیادی دارد.
کائوچوهای مصنوعی، طیف متفاوتی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ارائه می‌دهند، بنابراین می‌توانند میزان اطمینان از یک محصول یا کاربرد خاصی از آن را بهبود ببخشند. لاستیک‌های مصنوعی از دو جنبه اصلی، پایداری حرارتی و مقاومت در برابر روغن‌ها و ترکیبات مربوط به آن، از کائوچوهای طبیعی برتر هستند. به عنوان مثال در برابر اکسیدکننده‌هایی مانند اکسیژن و اوزون که عمر لاستیک را کاهش می‌دهند، مقاومت بیشتری دارند.
از کائوچوی طبیعی در مواردی استفاده میشود که به مقاومت بالایی در برابر سایش و حرارت نیاز دارند. به لطف استحکام و قابلیت فشردگی از کائوچوی طبیعی در کاربردهای مهندسی مانند پایه‌های ضد لرزش، کوپل‌های محرک، فنرها، یاتاقان‌ها، نوارهای لاستیکی و چسب‌ها استفاده میشود. اما بیشتر آنها – ۵۰٪ از کائوچوهای طبیعی – به دلیل قدرت و مقاومت در برابر حرارت، در لاستیک‌های با عملکرد بالا برای اتومبیل‌های مسابقه‌ای، اتوبوس‌ها و هواپیماها استفاده میشوند. این ترکیبات همچنین در شلنگ‌ها، قطعات خودرو ، تشک‌های کف و جعبه‌های باتری کاربرد دارند. خاصیت چسبندگی کائوچوی طبیعی حتی در سیمان لاستیکی و مواد تثبیت‌کننده خاک که در جاده‌های جدید استفاده میشود هم کاربرد دارد. حتی از لاستیک خام نیز گاهی اوقات برای چسب و به عنوان بخشی از کف کفش استفاده میشود. علاوه بر این، حدود ۱۰٪ از لاتکس برداشت شده از درختان به سادگی به محلول لاستیک ۶۰٪ برای تولید محصولاتی مانند دستکش لاتکس یا استفاده به عنوان پوشش کاهش می‌یابد.
کائوچو، تولید، سهم بازار
در سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۸ میلیون تن لاستیک تولید شده است که تقریباً ۴۷٪ آن طبیعی است. از آنجا که عمده لاستیک تولید شده در جهان لاستیک مصنوعی است و لاستیک مصنوعی از نفت به دست می‌آید، قیمت لاستیک طبیعی نیز تا حدود زیادی با قیمت جهانی نفت خام تعیین میشود. در سال ۲۰۰۵، آسیا منبع اصلی تولید لاستیک طبیعی بود و حدود ۹۴٪ از آن را تشکیل می‌داد. سه تولیدکننده بزرگ تایلند، اندونزی و مالزی، در مجموع حدود ۷۲٪ از کل تولید لاستیک طبیعی را در دست دارند. لاستیک طبیعی در قاره بومی خود یعنی آمریکای جنوبی به دلیل وجود بیماری آتشک برگ و سایر درنده‌های طبیعی به‌طور گسترده کشت نمی‌شود.
در سال ۲۰۱۹، اندازه بازار جهانی لاستیک طبیعی ۲۳٫۵۶ میلیارد دلار بود و انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۶ با نرخ رشد مرکب سالانه ۲٫۴٪ به ۲۷٫۸۷ میلیارد دلار برسد. عامل اصلی ایجاد این اندازه بازار بزرگ، تقاضای فزاینده محصولات لاستیک طبیعی به دلیل افزایش صنعت خودرو است.
لیست کائوچوهای طبیعی که در پارس‌خورشید ارائه میشوند:
- کائوچو طبیعی RSS1
- کائوچو طبیعی SMR 20
- کائوچو طبیعی SMR 10
- کائوچوی طبیعی SVR 20
- کائوچو طبیعی SVR 10
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
