قرارداد کار کارآموزی به عنوان یک قرارداد مهم و مرتبط با قانون کار

در بعضی از مشاغل و حرفه‌ها کارآموزی مقدمه‌ای برای آشنایی و کسب مهارت محسوب می‌شود. قانون‌گذار برای حمایت از کارآموز، در طول مدت کارآموزی، کارفرما را ملزم کرده ‌است تا حقوق و مزایای قانون کار را به همراه حق بیمه برای کارآموز پرداخت کند. کارآموز هم در مقابل وظیفه دارد، تعهدات دوره کارآموزی را به‌ درستی اجرا کند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که کارآموزی دوره‌ای است که صرفا اصول مربوط به کار آموزش داده می‌شود و طرفین هیچ تعهدی در مقابل هم ندارند یا کارآموز نمی‌تواند برای مطالبه حقوق در این دوره اقدام کند. این تصور کاملا اشتباه است. به جهت اینکه مطابق قانون کار، کارآموز مانند نیروی کار از حقوق ومزایا بهره‌مند می‌شود. در واقع قرارداد کار کارآموزی رایگان در قانون مطرح نشده است و کارفرما نمی‌تواند با کارآموز قرارداد کارآموزی بدون بیمه یا بدون حقوق را امضا کند. اهمیت دوره‌ی کارآموزی درجایی مشخص می‌شود که قانون‌گذار، مواد ۱۱۲ تا ۱۱۹ قانون کار را به این دوره اختصاص داده است.

قرارداد کارآموزی چیست؟

قرارداد کار کارآموزی به ‌عنوان یک قرارداد کار محسوب می‌شود. زمانی ‌که کارفرما و کارآموز به توافق می‌رسند، می‌توانند این قرارداد را امضا کنند. کارآموز با امضای این قرارداد، موظف می‌شود تا موضوع کار موردنظر کارفرما را به درستی انجام دهد. در این قرارداد تعهدات کارفرما هم به ‌صورت دقیق مشخص می‌شود.

در قرارداد کارآموز تعهدات طرفین، سن و مزد کارآموز، محل کارآموزی و حرفه‌ یا  شغلی که به او تعلیم داده می‌شود، به ‌همراه شرایط فسخ نوشته خواهد شد.

کارآموز به چه کسی گفته می‌شود؟

در ماده ۱۱۲ قانون کار، کارآموز تعریف شده ‌است. مطابق این ماده، افرادی که به‌موجب قرارداد کارآموزی توام با کار برای یاد گرفتن حرفه‌ای خاص، در مدت معین در کارگاهی به کارآموزی همراه با کار اشتغال دارند، به شرط اینکه سن آن‌ها از ۱۵ سال کم‌تر و از ۱۸ سال تمام بیشتر نباشد، به ‌عنوان کارآموز شناخته می‌شوند. مدت این کارآموزی نباید بیشتر از ۳ سال باشد. در کنار این مورد، مطابق این ماده، افرادی هم که فقط برای فراگرفتن حرفه‌ای خاص، بازآموزی یا ارتقاء مهارت در مدت معین در مراکز کارآموزی یا آموزشگاه‌های آزاد آموزش می‌بینند، به‌عنوان کارآموز محسوب می‌شوند.

آیا تنظیم قرارداد کارآموزی قانونی است؟

بله. همان‌طورکه بیان شد، کارآموزی به ‌صورت کامل در قانون کار مطرح شده و موادی از این قانون، به این موضوع اختصاص داده شده‌ است. در ماده ۵ قانون کار، بیان شده که همه کارگران، کارفرمایان و کارآموزان مشمول مقررات این قانون هستند. بنابراین زمانی ‌که کارفرما و کارآموز این قرارداد را امضا می‌کنند، مورد حمایت قانون قرار می‌گیرند و رابطه کاری آن‌ها در چارچوب قانون تعیین می‌شود.

قرارداد کارآموزی قانون کار یکی از انواع قرارداد استخدام است و تکالیف و تعهدات هر دو طرف مطابق قانون در این قرارداد تعریف ‌شده است. در شرایطی که شخصی قرارداد کار کارآموزی را بدون بیمه و بدون حقوق برای کارآموز تعیین کند، این اقدام در اداره کار قابل پیگیری است. به ‌جهت این‌که کارآموز از مزایای قانونی بهره‌مند می‌شود و کارفرما نمی‌تواند او را از حقوق قانونی محروم کند.

تصور کنید شخصی قصد دارد یک نفر را در کارگاه خودش استخدام کند، ولی با این کارگر توافق می‌کند که در مدت مشخصی بدون حقوق به عنوان کارآموز در یک مرکز آموزشی خارج از کارگاه او مشغول به‌کار شود، تا اصول و شیوه‌های دقیق این حرفه را آموزش ببیند. سپس در کارگاه او مشغول به کار شود. این اقدام بر خلاف قانون کار است، چون در این قانون مطرح شده که در طول مدت کارآموزی رابطه استخدامی کارگر با کارفرما قطع نخواهد شد و کارفرما باید حقوق و مزایای او را بپردازد. اگر کارفرما مخالف قانون اقدام کند، کارآموز می‌تواند با مراجعه به اداره کار این موضوع را پیگیری کند.

قرارداد کارآموزی چگونه نوشته می‌شود؟

برای تنظیم هر قراردادی لازم است که مشخصات طرفین به همراه آدرس و موضوع قرارداد نوشته شود. در قرارداد کارآموزی اداره کار مانند انواع قرارداد کار، باید مدت اعتبار قرارداد، مبلغ، محل انجام موضوع قرارداد و تعهدات طرفین به‌ صورت کامل نوشته شود. زمانی‌که طرفین این قرارداد را امضا می‌کنند، متعهد می‌شوند تا مطابق قرارداد به تعهدات خود عمل کنند.

کارفرما طبق قرارداد کار کارآموزی چه وظایفی بر عهده دارد؟

کارآموزانی که برای یادگیری حرفه‌ای خاص یا بازآموزی و مهارت یا ارتقا مهارت در مدت معینی در مراکز کارآموزی یا آموزشگاه‌ها آموزش می‌بینند، ممکن است کارگرانی باشند که مطابق توافق کتبی با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی شده‌اند. این کارآموزان شاغل، مطابق ماده ۱۱۳ این قانون از حقوق برخوردار خواهند شد.

رابطه استخدامی کارگر در مدت کارآموزی قطع نمی‌شود و این مدت از هر لحاظ جزء سوابق کارگر محسوب می‌شود.

تصور کنید کارفرمایی برای ‌اینکه کارگر، مهارت بیشتری در حرفه موردنظر کسب کند یا برای آموزش مجدد او، این شخص را به مراکز کارآموزی معرفی می‌کند. در طول مدتی که این شخص در مراکز کارآموزی مشغول به آموزش است، رابطه استخدامی کارگر قطع نمی‌شود و در این مدت هم از هر لحاظ به‌ عنوان سابقه کارگر محسوب می‌شود. مزایای نقدی، کمک‌ها و فوق‌العاده‌هایی هم که برای کارگر در نظر گرفته شده ‌است، در مدت کارآموزی باید برای او پرداخت شود.

در شرایطی که کارفرما قبل‌از پایان مدت کارآموزی بدون دلیل موجه مانع ادامه کار کارآموز شود و با این اقدام باعث خسارت به کارآموز شود، کارگر می‌تواند در مراجع حل اختلاف این موضوع را پیگیری کند.

اگر کارآموزی نوجوان باشد، مطابق مقررات مربوط با کار نوجوان با او برخورد خواهد شد و میزان ساعت کار او نباید از ۶ ساعت در روز بیشتر شود.

مطابق قانون کار، کارآموز چه وظایفی بر عهده دارد؟

کارآموزی که در مراکز کارآموزی برای یاد گرفتن حرفه‌ای خاص یا ارتقا مهارت مشغول به‌کار شده ‌است، تا پایان مدت مقرر، باید به طور منظم در برنامه‌های کارآموزی شرکت کند و آیین‌نامه‌های مربوطه را رعایت کند، تا دوره‌ی کارآموزی را با موفقیت به پایان برساند.

این کارآموز مطابق قانون وظیفه دارد تا حداقل دو برابر مدت کارآموزی، در همان کارگاه مشغول به کار شود.

اگر کارآموز بعد از پایان دوره کارآموزی حاضر به ادامه کار در کارگاه نباشد، کارفرما می‌تواند برای جبران خسارت، به مراجع حل اختلاف موضوع قانون کار مراجعه کند.