اگر امسال متوجه هیاهوی بیشتری در مورد شفق شمالی شدید، دلیل خوبی برای آن وجود دارد. شفق قطبی در واقع فعال‌تر از حد معمول بوده است و دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که فعالیت شفق قطبی تنها در سال آینده با رسیدن به حداکثر خورشیدی یعنی اوج چرخه خورشیدی افزایش داشته باشد. در ادامه همراه با ما باشید تا به معرفی آنچه بپردازیم که درباره شفق‌های قطبی باید بدانید.
MUMEMORIES/GETTY IMAGES
چرخه خورشیدی چیست؟
خورشید همانند یک توپ آتشین از گاز با بار الکتریکی است که و با حرکت این گاز نیز میدان مغناطیسی با قطب شمال و جنوب ایجاد می‌شود. تقریباً هر ۱۱ سال، این قطب‌های مغناطیسی چرخش می‌کنند که باعث افزایش فعالیت خورشیدی در سطح خورشید می‌شود که از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به لکه‌های خورشیدی، شعله‌های خورشیدی و همچنین پرتاب‌های جرمی اشاره کرد.
حداکثر خورشیدی چیست؟
یکی از راه‌هایی که دانشمندان دوست دارند فعالیت خورشیدی را اندازه‌گیری کنند، شمارش تعداد لکه‌های خورشیدی یا مناطق موقتی با خاصیت مغناطیسی بالا در سطح خورشید است. حداکثر خورشیدی به زمانی گفته می‌شود که حداکثر تعداد لکه‌های خورشیدی در چرخه لکه‌های خورشیدی ۱۱ ساله وجود داشته باشند. هنگامی که لکه‌های خورشیدی وجود دارند، هوای خورشیدی زیادی ایجاد می‌کنند که باعث انفجار، شعله‌ور شدن و خروج جرم می‌شود.
PATRICK J. ENDRES/GETTY IMAGES
چه زمانی ما به حداکثر خورشیدی می‌رسیم؟
در سال ۲۰۱۹ هیئتی متشکل از اداره ملی اقیانوس‌شناسی و جوی (NOAA)، ناسا و خدمات محیطی فضایی بین‌المللی (ISES) پیش‌بینی کرد که ما در سال ۲۰۲۵ میلادی به حداکثر خورشیدی می‌رسیم. اما مدل جدیدی که در اکتبر ۲۰۲۳ تولید شده، نشان می‌دهد که ما ممکن است خیلی زودتر یعنی بین ژانویه سال ۲۰۲۴ و اکتبر ۲۰۲۴ به حداکثر خورشیدی برسیم. این مدل جدید همچنین پیش‌بینی می‌کند که حداکثر خورشیدی بیش از آنچه در ابتدا پیش‌بینی شده بود، فعالیت خواهد داشت. طبق مدل‌ها تازه پیش‌بینی می‌شود که چرخه خورشیدی جدید شامل ۱۳۴ تا ۱۷۷ لکه خورشیدی باشد.
حداکثر خورشیدی چه تأثیری روی شفق قطبی دارد؟
شفق قطبی زمانی اتفاق می‌افتند که ذرات پرانرژی ساطع شده از خورشید در دوره‌های فعالیت خورشیدی بالا به میدان مغناطیسی زمین برخورد می‌کنند. این ذرات با حرکت به سمت قطب‌های مغناطیسی فلورسانس می‌شوند و نورهای شمالی و جنوبی را ایجاد می‌کنند. از آنجایی که حداکثر خورشیدی دورهای از بالاترین فعالیت خورشیدی در یک چرخه است، پس می‌توان انتظار داشت که شفق‌های قطبی مکرر و شدیدتری را در سال جاری میلادی شاهد باشیم.
افزایش فعالیت خورشیدی چه تأثیری روی ما دارد؟
خوشبختانه به لطف میدان مغناطیسی زمین، ما به‌خوبی از انتشارات خورشیدی محافظت می‌شویم. اما این بدان معنا نیست که آن‌ها روی ما تأثیر نخواهند گذاشت. این انتشارات می‌توانند بر ماهواره‌ها و برخی از سیستم‌های ارتباطی تأثیر بگذارند. همچنین برخی از این فناوری‌ها ممکن است در طول طوفانهای شدید خورشیدی خاموشی‌های کوتاه مدت را تجربه کنند.
کجا می‌توان شفق قطبی را مشاهده کرد؟
نورهای شمالی در ناحیه‌ای به نام بیضی شفق یا تقریباً ۶۵ تا ۷۰ درجه شمالی یا جنوبی دیده می‌شوند. در نیمکره شمالی، این شفق‌ها در مناطقی همچون آلاسکا، شمال کانادا، گرینلند، ایسلند، نروژ، سوئد و فنلاند مشاهده می‌شوند.
شفق قطبی در تمام طول سال اتفاق می‌افتد اما برای دیدن آن‌ها به آسمان تاریک نیاز دارید. از آنجایی که شفق شمالی بیشتر در مناطق نزدیک به قطب شمال است و در آنجا در تابستان نزدیک به ۲۴ ساعت روز هوا روشن است که به‌عنوان خورشید نیمه شب نیز معروف است، نمیتوان شفق قطبی را مشاهده کرد.
این به معنای آن است که بهترین زمان برای دیدن شفق‌های شمالی از اوایل پاییز تا اواخر بهار است که حداقل چند ساعت تاریکی در شب وجود دارد. با سفر به کشورهای اطراف قطب شمال می‌توان امسال از پدیده شفق قطبی لذت بسیاری برد.
