اقیانوس‌ها، پهنه‌های آبی بیکران که قلب تپنده سیاره ما هستند، در حال تجربه یک دگرگونی هولناک هستند. نفس‌های اقیانوس به شماره افتاده و سفره ماهیان، این ساکنان رنگارنگ و حیات‌بخش، هر روز خالی‌تر می‌شود. اما چه چیزی باعث این بی‌رمقی اقیانوس شده است؟ داستان از جایی شروع می‌شود که شاید به نظر ناچیز بیاید: پلانکتون‌ها، موجودات ذره‌بینی که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، اما نقش غول‌پیکر و بی‌بدیلی در سلامت اقیانوس دارند.
پلانکتون‌ها، قهرمانان گمنام اقیانوس
شاید اسم پلانکتون برایتان ناآشنا باشد، اما این موجودات ریزودرشت، پایه هرم غذایی اقیانوس را تشکیل می‌دهند. از ماهی‌های غول‌پیکر گرفته تا مرجان‌های رنگارنگ، همه به لطف این موجودات ذره‌بینی زنده می‌مانند. پلانکتون‌ها به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: فیتوپلانکتون‌ها که با استفاده از نور خورشید غذای خود را تولید می‌کنند، و زئوپلانکتون‌ها، که از فیتوپلانکتون‌ها و موجودات دیگر تغذیه می‌کنند.
اهمیت پلانکتون‌ها را دست کم نگیرید. این موجودات کوچک، اکسیژن لازم برای تنفس ما را تولید می‌کنند، کربن دی اکسید را جذب می‌کنند و به تنظیم دمای کره زمین کمک می‌کنند. بدون پلانکتون‌ها، اقیانوس به بیابانی شور تبدیل می‌شود و نفس زمین به شماره می‌افتد.
اقیانوس گرسنه، ماهی‌های لاغر
اما داستانی که امروزه دانشمندان را نگران کرده، داستان کم شدن و تغییر اندازه پلانکتون‌هاست. تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی، گرم‌شدن کره زمین و آلودگی آب‌ها، باعث کاهش ۱۶ تا ۲۶ درصدی پلانکتون‌ها شده است. شاید این عدد کم به نظر برسد، اما پیامدهای آن وحشتناک است.
کاهش پلانکتون‌ها به این معنی است که غذای کمتری برای ماهی‌ها وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که با کاهش ۱۶ تا ۲۶ درصدی پلانکتون‌ها، ظرفیت اقیانوس برای پشتیبانی از ماهی ها تا ۳۸ تا ۵۵ درصد کاهش می یابد. به عبارت دیگر، سفره ماهیان هر روز خالی تر می‌شود و این یعنی کمبود غذا برای موجودات دریایی و در نهایت، برهم خوردن تعادل ظریف اکوسیستم اقیانوس.
عواقب یک اقیانوس گرسنه
کم‌شدن ماهی‌ها تنها نوک کوه یخ است. با برهم خوردن زنجیره غذایی اقیانوس، کل اکوسیستم تحت تأثیر قرار می‌گیرد. پرندگان دریایی که ماهی‌ها را شکار می‌کنند، با کمبود غذا مواجه می‌شوند و جمعیت آنها کاهش می‌یابد. مرجان‌های دریایی که برای زنده‌ماندن به جلبک‌های هم‌زیست با خود نیاز دارند، با کم‌شدن جلبک‌ها، رنگ‌پریده و ضعیف می‌شوند.
عواقب این تغییرات فراتر از اقیانوس‌ها می‌رود. ماهی‌ها منبع مهمی از پروتئین برای انسان‌ها هستند و کمبود آنها می‌تواند منجر به سوءتغذیه و ناامنی غذایی شود. صنعت ماهیگیری که برای میلیون‌ها نفر شغل ایجاد می‌کند، با کاهش ذخایر ماهی، دچار رکود می‌شود.
چه باید کرد؟
برای جلوگیری از این فاجعه، باید هر چه سریع‌تر اقداماتی را برای مقابله با تغییرات اقلیمی و آلودگی آب‌ها انجام دهیم. باید از انتشار گازهای گلخانه‌ای جلوگیری کنیم، استفاده از سوخت‌های فسیلی را کاهش دهیم و به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنیم. همچنین باید از تصفیه فاضلاب و مدیریت پسماندهای صنعتی و کشاورزی، برای کاهش آلودگی آب‌ها، اطمینان حاصل کنیم.
نتیجه‌گیری
ازدست‌دادن پلانکتون‌ها، یک تهدید جدی برای اقیانوس‌ها و انسان‌ها است. برای جلوگیری از این فاجعه، باید هر چه سریع‌تر اقداماتی را برای مقابله با تغییرات اقلیمی و آلودگی آب‌ها انجام دهیم.
