بهتازگی برای ورود به مسجد ایا صوفیه هزینه ورودی در نظر گرفته شده و همین نیز میتواند انگیزهای برای بازدیدکنندگان و گردشگران باشد تا برخی از مساجد کمتر بازدید شده و شناخته شده استانبول را مشاهده کنند.
استانبول کلانشهری نامتعارف است که بین شرق و غرب است و بیش از ۳۰۰۰ مسجد را درون خودش جای داده است. یکی از همین مساجد نیز ایا صوفیه (Hagia Sophia) است که جاذبه اصلی شهر محسوب میشود. این بنا زندگی خودش را در ابتدا بهعنوان کلیسایی مسیحی شروع کرد و در سال ۱۴۵۳ میلادی نیز به یک مسجد تبدیل شد اما در سال ۱۹۳۵ از آن بهعنوان موزه استفاده شد تا اینکه در سال ۲۰۲۰ میلادی بار دیگر به مسجد تبدیل شد.
تا همین چند وقت اخیر ورود به بنای مذهبی پر از موزاییک این مسجد رایگان بود اما اکنون مبلغ ۲۵ یورو برای ورود به آن دریافت میشود تا بتوان از آن برای حفاظت از این بنا استفاده کرد. با اینکه ایا صوفیه دنیای کوچکی از تاریخ این شهر است و هنوز هم باید آن را در برنامه سفر خود قرار بدهید اما مساجد دیگری نیز در شهر استانبول وجود دارند که ارزش بازدید را دارند.
چرا باید از ایا صوفیه دیدن کرد؟
ورود به ایا صوفیه ممکن است ناخوشایند باشد. در اینجا موانع سنگین ضدتروریسم و اسکنرهای امنیتی نمای ساختمان را مختل کردند و این در حالی است که صف ورودی در اطراف میدان جلویی بسیار طولانی است. اما زمان صرف شده برای انتظار در اینجا را میتوان به بررسی تاریخ این سازه سپری کرد. هنگامی که امپراتور قسطنطنیه در سال ۳۳۰ بعد از میلاد، استانبول که در آن زمان قسطنطنیه نامیده میشد، را پایتخت بیزانسی خودش کرد، مسیحیت را نیز به اینجا آورد.
اولین کلیسای امپراتور و کلیسای دوم آن در این مکان از بین رفتند اما سومین کلیسا متعلق به سال ۵۳۷ پس از میلادی پایه آن چیزی است که امروزه دیده میشود. با فتح شهر توسط عثمانیها در سال ۱۴۵۳، کلیسای ارتدکسی توسط سلطان محمد دوم به مسجد تبدیل شد. ساختار اصلی یعنی یک فضای مرکزی گنبدی وسیع با نیمه گنبدهای اطراف حفظ شدند و همین نیز در هزار سال بعد نیز به الگوی معماری در مساجد عثمانی تبدیل شد.
تکههای موزاییککاری پر از زرق و برق از چهرههای کتاب مقدس با گچکاری پوشانده شدند و این در حالی است که آنهایی که بیرون هشتی قرار داشتند، بدون پوشش باقی ماندند. پس از تبدیل شدن به موزه تحت جمهوری سکولار ترکیه در سال ۱۹۳۵ میلادی، عناصری از جمله تزیینات کف مرمر و موزاییکها دوباره در معرض دید قرار گرفتند.
قسمتهای پایینی دیوارها با پنلها و ستونهایی از سنگ مرمر مجلل سبز، قرمز تیره و خاکستری تزیین شدهاند. این ساختمان ۱۵۰۰ ساله که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده، در طول قرنها از زلزله، حفاظت ضعیف و در حال حاضر از حدود ۳.۵ میلیون سال بازدیدکننده سالانه رنج برده است.
دیگر مساجد جذاب استانبول
درست همانند ایا صوفیه، مساجد دیگری نیز در این شهر وجود دارند که بازدیدکنندهها را به گذشته شهر میبرند. در مقیاس مشابهی از عظمت مسجد ایا صوفیه، مسجد سلیمانیه (Süleymaniye Mosque) وجود دارد که در اواسط قرن شانزدهم میلادی ساخته شده و بازتابدهنده عظمت سلطان سلیمان بوده است. این سازه عظیم سنگی کم رنگ در یک نقطه دیدنی بر فراز تنگه بسفر قرار دارد که باغهایی جذاب اطراف آن را احاطه کرده است.
معمار مشهور میمار سینان این گنبد را با قطر ۲۶ متر و ارتفاع ۵۳ متر ساخته است. فضای داخلی پر از نور با نقوش رنگآمیزی پیچیده تزیین شده است و این در حالی است که در حیاط بیرون، مقبره سلطان در ساختمانی با منبتکاریهای زیاد قرار دارد.
همه مساجد در خط افق آنقدر دیدنی نیستند اما همچنان گنجینههای شگفتانگیزی را درون خودشان دارند. مسجد رستم پاشا (Rüstem Pasha Mosque) در نزدیکی بازار ادویه قرار دارد و از طریق یک راه پله سنگی سرپوشیده میتوان به آن دسترسی داشت.
با این حال، ساختار قرن شانزدهمی طراحی شده توسط سینان بسیار برجسته است. هم بیرون و هم داخل این بنا با کاشیهای آبی تیره، کبالت و فیروزهای پر جنبوجوشی از منطقه معروف سفالسازی ایزنیک پوشیده شدهاند.
بسیاری از هزاران مسجد استانبول نیز مربوط به دورههای اخیر هستند. مسجد شاکرین (Şakirin Mosque) در سال ۲۰۰۹ میلادی ساخته شده و نهتنها بهخاطر شکل گنبد فلزیاش قابل توجه است بلکه به دلیل طراحی داخلی آن توسط زینب فادیلی اوغلو شهرت دارد، کسی که ظاهراً اولین زن در ترکیه است که یک مسجد را طراحی کرده است.