حس بویایی طبیعت یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شدهٔ محیط‌زیست ما است که می‌تواند فواید سلامتی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد و مکمل تجربیات بصری شناخته‌شدهٔ طبیعت باشد که باعث کاهش استرس، تقویت احساسات و ارتقای سلامت جسمی می‌شود.
گِرگوری برتمن و تیمش بر اهمیت درک چگونگی تأثیر این رایحه‌های طبیعی بر سلامتی ما تأکید می‌کنند. مطالعهٔ اخیر آن‌ها مسیرهای بالقوهٔ تحقیقاتی را ترسیم می‌کند که می‌تواند دانش ما را در مورد تأثیر حس بویایی بر تندرستی عمیق‌تر کند.
یک سیستم بویایی پیچیده در حال کار
حس بویایی ما به‌عنوان یک سیستم تشخیص شیمیایی پیچیده عمل می‌کند. بینی انسان حاوی صدها گیرندهٔ بویایی است که قادر به تشخیص بیش از یک تریلیون بوی مختلف هستند. این گیرنده‌ها سیگنال‌هایی را مستقیماً به سیستم عصبی منتقل می‌کنند و بر احساسات و رفتارهای ما به‌صورت آگاهانه و ناخودآگاه تأثیر می‌گذارند.
علاوه بر این، محیط طبیعی سرشار از ترکیبات آلی فرار (VOCs) است که توسط گیاهان منتشر می‌شود. این ترکیبات فرار که قادرند برای مدت طولانی در هوا باقی بمانند، نقش‌های مختلفی را برای گیاهان ایفا می‌کنند، از جمله دفع شکارچیان و جذب گرده‌افشان‌ها.
علم رایحه و تندرستی
برتمن می‌گوید: «ما در دنیایی از بوها غوطه‌ور هستیم و یک سیستم بویایی پیچیده‌ای داریم که آن‌ها را پردازش می‌کند و در نتیجه بر احساسات و رفتار ما تأثیر می‌گذارد.» بااین‌حال، تحقیقات در مورد چگونگی تأثیر این بوها بر ما از مطالعات بصری عقب‌تر است. برتمن و همکارانش چارچوبی جامع را برای بررسی چگونگی تأثیر رایحه‌های طبیعی بر سلامت انسان پیشنهاد می‌کنند.
گروه تحقیقاتی متشکل از متخصصان در زمینه‌های روان‌شناسی، اکولوژی و بهداشت عمومی، به دنبال گسترش درک ما از این تعاملات است.
این متخصصان بررسی کرده‌اند که چگونه بوهای خاص ممکن است پاسخی «زیر آستانه» را ایجاد کنند و بدون آگاهی ما بر ما تأثیر بگذارند.
واکنش‌های فرهنگی و شخصی به بوهای طبیعت
تأثیر بوهای طبیعت فراتر از واکنش‌های صرفاً بیولوژیکی است؛ این تأثیر عمیقاً با زمینه‌های شخصی و فرهنگی مرتبط است.
عاصفه مجید از دانشگاه آکسفورد، در همکاری با سایر محققان، به چگونگی تأثیر پیشینه‌های فرهنگی و تجربیات شخصی بر ادراک ما از بوها پرداخته است.
برای مثال، برخی از رایحه‌ها ممکن است به طور جهانی لذت را برانگیزند، درحالی‌که برخی دیگر با خاطرات شخصی طنین‌انداز می‌شوند یا در فرهنگ‌های مختلف به طور گسترد‌ه‌ای در دریافت آن‌ها تفاوت وجود دارد.
فعالیت‌های انسانی منظر بویایی را تغییر می‌دهد
این متخصصان همچنین بررسی کردند که چگونه فعالیت‌های انسانی منظر بویایی را تغییر می‌دهد. آن‌ها دریافتند که آلودگی و تخریب زیستگاه می‌تواند بوهای طبیعی را تغییر دهد یا از بین ببرد و در نتیجه ما را از فواید آن‌ها محروم کند.
تحقیقات جاناتان ویلیامز بر چگونگی واکنش و ترکیب ترکیبات فرار طبیعی در جو تأکید می‌کند و بر لزوم درک بهتر این فرایندها برای کاهش تأثیرات منفی فعالیت‌های انسانی تأکید می‌کند.
درک عمیق‌تر از فواید بویایی
این تحقیق بر اهمیت رویکرد چندرشته‌ای تأکید می‌کند و بینش‌هایی را از زمینه‌های مختلف برای کاوش در مورد فواید ناشی از رایحه‌های طبیعی به کار می‌گیرد.
از تمرین آرامش‌بخش «شینرین-یوکو» یا «حمام جنگل» گرفته تا علوم اعصاب و شیمی هواشناسی، هر رشته‌ای به درک کلی از چگونگی تأثیر بوهای طبیعی بر ما کمک می‌کند.
بوهای طبیعت و پایداری
برتمن می‌گوید: «ما در درون بافت‌های شیمیایی‌ای زندگی می‌کنیم که طبیعت آن‌ها را ایجاد می‌کند.» با تعمیق درک ما از این تأثیرات بویایی، می‌توانیم تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد تأثیرات زیست‌محیطی خود بگیریم و تلاش‌ها برای محافظت و تعامل پایدار با دنیای طبیعی را تقویت کنیم.
قدرت پنهان بوهای طبیعت
تحقیقات در حال انجام فقط به دنبال روشنگری نیست، بلکه هدف آن توانمندسازی نیز است و راهبردهای آیندهٔ محیط‌زیست و بهداشت عمومی را برای مهار قدرت پنهان بوهای طبیعت در جهت ارتقای سلامت و رفاه انسان هدایت می‌کند.
با درک عمیق‌تر از چگونگی تعامل ما با دنیای بویایی، می‌توانیم فضاهای داخلی و خارجی را برای بهینه‌سازی سلامت و تندرستی طراحی کنیم. این امر می‌تواند شامل ایجاد باغ‌های درمانی، استفاده از اسانس‌های طبیعی در محیط‌های داخلی و توسعهٔ روش‌های جدید برای ادغام تجربیات طبیعت در زندگی روزمره باشد.
حفاظت از مناظر طبیعی که منبع این بوهای شفابخش هستند نیز از اهمیت حیاتی برخوردار است. با اطمینان از حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم‌های سالم، می‌توانیم از تداوم دسترسی به این هدایای گران‌بهای طبیعت برای نسل‌های آینده اطمینان حاصل کنیم.
همان‌طور که درک ما از ارتباط پیچیدهٔ بین انسان و طبیعت عمیق‌تر می‌شود، واضح می‌شود که بوهای طبیعت چیزی فراتر از صرفاً خوشایند نیستند. آن‌ها کلید دنیایی از امکانات هستند که می‌توانند سلامت، رفاه و ارتباط ما با دنیای طبیعی را ارتقا دهند.
با کاوش در علم بوهای طبیعت، می‌توانیم گامی مهم در جهت ایجاد آینده‌ای سالم‌تر و پایدارتر برای خود و سیاره‌مان برداریم.
این مقاله در مجلهٔ “Science Advances” منتشر شده است.
