پرنده‌ای که به نام ایبیسی شمالی شناخته می‌شود، گونه‌ای از پرندگان منحصر به فرد است که شکار آن‌ها تا قرن هفدهم تقریباً به انقراض کشیده شد. اما با تلاش‌های تکثیر و بازگرداندن این گونه به طبیعت در دو دهه گذشته، دوباره به حیات برگشته است.
این پرندگان که به‌راحتی از طریق پرهای سیاه و سبز رنگین‌کمانی، سر قرمز بدون پر و منقار بلند و خمیده‌شان قابل تشخیص هستند، بدون راهنمایی پرندگان بزرگ‌تر و تجربه‌دار، دانش غریزی لازم برای مسیرهای مهاجرت خود را ندارند.
والدین مراقب و مربیان پرواز
برای حل این مشکل، گروهی از دانشمندان و حامیان محیط‌زیست نقش والدین مراقب و مربیان پرواز را به عهده گرفته‌اند.
یوهانس فریتز، زیست‌شناس، توضیح می‌دهد: «ما باید به آن‌ها مسیر مهاجرت را یاد دهیم.»
در گذشته، ایبیسی‌های شمالی در مناطقی از جمله شمال آفریقا، شبه‌جزیره عربستان و بخش‌های وسیعی از اروپا، از جمله بایرن در جنوب آلمان، پرواز می‌کردند.
اما این پرندگان مهاجر زمانی به‌عنوان یک غذای لذیذ در نظر گرفته می‌شدند، که باعث ناپدید شدن آن‌ها از اروپا شد، هرچند که چند کلونی در جاهای دیگر باقی ماندند.
بازگشت بزرگ ایبیسی
با تلاش‌های فریتز و تیم والدراپ، یک گروه حفاظت و تحقیق مستقر در اتریش، جمعیت ایبیسی‌های شمالی در مرکز اروپا از صفر به نزدیک به ۳۰۰ نفر از زمان آغاز پروژه در سال ۲۰۰۲ رسیده است.
این دستاورد باعث شده که وضعیت این گونه از «به‌شدت در معرض خطر» به «در معرض خطر» تغییر یابد. فریتز خاطرنشان می‌کند که این اولین تلاش موفقیت‌آمیز برای بازگرداندن یک گونه پرنده مهاجر است که در مقیاس قاره‌ای منقرض شده بود.
پرواز با هدایت انسان‌ها
در حال حاضر، گروهی از ایبیسی‌های شمالی توسط یک هواپیمای کوچک در سراسر مرکز اروپا هدایت می‌شوند، در یک نوع قابل توجه از مهاجرت با کمک. انسان‌های «والدین مراقب» این پرندگان را از زمان بچگی بزرگ می‌کنند و از هواپیما برای هدایت آن‌ها در طول مسیر مهاجرت استفاده می‌کنند.
با اینکه ایبیسی شمالی غریزه طبیعی برای مهاجرت دارد، اما بدون راهنمایی پرندگان بزرگ‌تر و تجربه‌دار نمی‌داند به کدام سمت پرواز کند.
هفدهمین مهاجرت با هدایت انسان‌ها
تلاش‌های اولیه تیم والدراپ برای بازگرداندن این پرندگان عمدتاً ناموفق بود، زیرا پس از آزاد شدن، پرندگان در جهت‌های مختلف پرواز می‌کردند و قادر به بازگشت به مناطق زمستانی مناسب مانند توسکانی ایتالیا نبودند و در نهایت می‌مردند.
در پاسخ، تیم والدراپ نقش‌های دوگانه والدین مراقب و مربیان پرواز را برای جمعیت مرکزی اروپا که شامل نسل‌هایی از کلونی‌های باغ‌وحش‌های مختلف است، برعهده گرفت.
این پرندگان به امید تشکیل یک گروه مهاجر خودپایدار به طبیعت آزاد شدند. امسال، هفدهمین مهاجرت با هدایت انسان‌ها است و دومین بار است که تیم مجبور شده به دلیل تغییرات اقلیمی، مسیر جدیدی به اسپانیا پیدا کند.
آماده‌سازی پرندگان برای سفر
برای آماده‌سازی پرندگان برای مهاجرت، جوجه‌ها تنها چند روز پس از تولد از کلونی‌های پرورش‌دهنده‌شان گرفته می‌شوند. سپس به یک پرنده‌خانه منتقل می‌شوند، جایی که والدین مراقب از آن‌ها نگهداری می‌کنند، به امید اینکه روی پرندگان «نقش ببندند» تا آن‌ها با انسان‌ها که در مهاجرت هدایتشان می‌کنند، پیوند برقرار کنند و به آن‌ها اعتماد کنند.
باربارا اشتاینینگر، یکی از مادران مراقب تیم والدراپ، نقش خود را مانند «مادر پرندگان» توصیف می‌کند.
اشتاینینگر گفت: «ما به آن‌ها غذا می‌دهیم، لانه‌هایشان را تمیز می‌کنیم و به خوبی از آن‌ها مراقبت می‌کنیم تا مطمئن شویم که پرندگان سالمی هستند.» او افزود: «اما ما همچنین با آن‌ها تعامل می‌کنیم.»
الهام از «پدر غازها»
وقتی پرندگان آماده می‌شوند، اشتاینینگر و سایر والدین مراقب با یک هواپیمای کوچک به آسمان می‌روند، در حالی که از طریق یک بلندگو تشویق‌شان می‌کنند.
این یک منظره غیرمعمول است: هواپیما شبیه به یک کارتینگ پرنده با یک فن بزرگ در پشت و یک چتر زرد است که آن را بالا می‌برد. با این حال، سه دوجین پرنده این وسیله را که توسط فریتز هدایت می‌شود، دنبال می‌کنند در حالی که بر فراز مراتع آلپی و تپه‌ها به‌سرعت پرواز می‌کند.
فریتز از «پدر غازها» بیل لیشمن الهام گرفته است، طبیعی‌دان که در سال ۱۹۸۸ شروع به آموزش غازهای کانادایی برای پرواز در کنار هواپیمای سبک خود کرد.
لیشمن بعدها جرثقیل‌های گریزان در حال انقراض را در مسیرهای مهاجرت ایمن هدایت کرد و بنیاد غیرانتفاعی «عملیات مهاجرت» را تأسیس کرد. کار او الهام‌بخش فیلم «پرواز به سوی خانه» در سال ۱۹۹۶ بود، هرچند که در فیلم، دختری جوان نقش «مادر» غازها را به‌عهده داشت.
تغییرات اقلیمی و مسیرهای مهاجرت
مانند تلاش‌های لیشمن، فریتز و تیمش نیز موفقیت‌هایی به‌دست آورده‌اند. در سال ۲۰۱۱، اولین ایبیسی شمالی به‌طور مستقل از توسکانی به بایرن بازگشت.
هر ساله، پرندگان بیشتری از همان مسیر ۵۵۰ کیلومتری (۳۴۲ مایلی) پیروی می‌کنند و تیم امیدوار است تا سال ۲۰۲۸ جمعیت مرکزی اروپا را به بیش از ۳۵۰ پرنده افزایش دهد و به یک گروه خودپایدار دست یابد.
با این حال، تغییرات اقلیمی مشکلاتی را ایجاد کرده است و باعث شده که پرندگان دیرتر در فصل مهاجرت کنند. این تأخیر آن‌ها را مجبور می‌کند تا در شرایط سردتر و خطرناک‌تر، بدون بهره‌گیری از جریان‌های هوای گرم که به پرندگان کمک می‌کند با صرف حداقل انرژی پرواز کنند، از آلپ عبور کنند.
در نتیجه، تیم والدراپ در سال ۲۰۲۳ یک مسیر جدید مهاجرتی ایجاد کرد و پرندگان را از بایرن به اندلس در جنوب اسپانیا هدایت کرد.
مسیرهایی برای پرندگان مهاجر در معرض تهدید
امسال، مسیر حدوداً ۲۸۰۰ کیلومتری (۱۷۴۰ مایلی) است – حدود ۳۰۰ کیلومتر (۱۸۶ مایل) طولانی‌تر از مسیر سال گذشته. اوایل این ماه، تیم از یک فرودگاه در پاترزیل، بایرن علیا، ۳۶ پرنده را از طریق آسمان‌های آبی روشن با باد پشتی که سرعت آن‌ها را افزایش داد، هدایت کرد.
تمامی سفر به اسپانیا ممکن است تا ۵۰ روز طول بکشد و در اوایل اکتبر به پایان برسد. با این حال، فریتز تأکید کرد که کار آن‌ها تنها به ایبیسی شمالی محدود نمی‌شود: بلکه هدف آن‌ها ایجاد مسیرهایی برای سایر گونه‌های مهاجر در معرض تهدید است.
