آیا تا به حال به آن مورچه‌هایی که در باغ خود می‌بینید و در حال حرکت هستند، فکر کرده‌اید که وقتی بیمار می‌شوند چگونه به نظر می‌رسند؟
یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی دانشگاه آکسفورد کشف شگفت‌انگیزی در مورد این حشرات سخت‌کوش را فاش کرده است. ملکه‌های مورچه‌ها به جای پرستاری از نوزادان بیمار خود، راه حل ناخوشایندی را انتخاب می‌کنند.
به محض اینکه آن‌ها متوجه علائم بیماری در یکی از نوزادان می‌شوند، آن را می‌خورند. بله، آن‌ها لاروهای بیمار را می‌خورند و آن‌ها را به انرژی برای تولید تخم‌های جدید تبدیل می‌کنند.
همزادخواری برای بقا در کلونی مورچه‌ها
اما چرا چنین اقدام به ظاهر خشن؟ ملکه‌های مورچه معمولاً در زمان تأسیس کلونی‌های جدید به تنهایی عمل می‌کنند.
در این مراحل اولیه، نسل جدید مورچه‌ها به شدت در معرض بیماری‌ها هستند که تهدیدی جدی برای بقای کلونی است.
برای مقابله با این مسئله، ملکه لاروهای بیمار را قبل از اینکه عفونت‌زا شوند، به عنوان غذا می‌خورد.
ارائه لاروهای بیمار به ملکه‌های مورچه
چگونه این کشف شد؟ دپارتمان زیست‌شناسی آکسفورد لاروهای مورچه سیاه باغ را که به یک پاتوژن قارچی کشنده آلوده شده بودند، به ملکه‌ها معرفی کرد.
این عفونت کشنده بود، اما هنوز مسری نشده بود. سپس یک جشن واقعی برگزار شد. ملکه‌ها ۹۲ درصد از لاروهای غیر آلوده را خوردند و هیچ ردی از آن‌ها باقی نگذاشتند.
دکتر کریس پول، محقق ارشد و عضو دپارتمان زیست‌شناسی آکسفورد، اشاره کرد: “ما مشاهده کردیم که ملکه‌ها به محض پیدا کردن لارو بیمار در بین نوزادان، فوراً شروع به کار می‌کنند و چندین ساعت را صرف می‌کنند تا مطمئن شوند هر قطعه خورده شده است.”
چگونه ملکه‌ها از بیماری در امان می‌مانند؟
جالب اینکه تمام ملکه‌ها پس از این ضیافت، بدون ابتلا به بیماری زنده ماندند.
دانشمندان معتقدند که ملکه‌ها خود را با بلعیدن زهری ضد میکروبی که در یک غده منحصر به فرد در انتهای شکم خود تولید می‌کنند، محافظت می‌کنند.
حتی مشاهده شد که برخی از ملکه‌های مورچه هنگام غذا خوردن این غده را ماساژ می‌دهند.
مورچه‌خواری باعث افزایش تولیدمثل مورچه‌ها می‌شود
و این همه ماجرا نیست؛ ملکه‌هایی که لاروهای بیمار خود را می‌خوردند، ۵۵ درصد افزایش در تولید تخم خود نسبت به ملکه‌هایی که آدم‌خواری نمی‌کردند، مشاهده کردند.
این نشان می‌دهد که مواد مغذی موجود در نوزادان خورده شده برای تولیدمثل بازیافت می‌شوند – فرآیندی که می‌توان آن را به درستی “بازیافت زندگی” نامید.
فلین بیزل، یکی از نویسندگان این مطالعه، توضیح داد: “ملکه‌ها کلونی‌های خود را به تنهایی شروع می‌کنند و برای بزرگ کردن اولین گروه کارگران خود از مقدار زیادی از انرژی خود صرف نظر می‌کنند. ملکه‌هایی که بیشترین تعداد کارگران را تولید می‌کنند، شانس بیشتری برای بقا دارند.”
“با خوردن و بازیافت لاروهای آلوده به تولید نسل جدید، منابع ارزشمند هدر نمی‌روند.”
کنترل بیماری در مورچه‌ها از طریق مورچه‌خواری
جالب است که ملکه‌ها لاروهایی را که به مرحله عفونی رسیده بودند، نمی‌خوردند. در عوض، آن‌ها را با زهر ضد میکروبی خود اسپری می‌کردند و به نظر می‌رسید که سعی دارند عفونت را کنترل کنند.
با این حال، اکثریت (۸۰ درصد) از آن‌ها به بیماری مبتلا شدند و بعداً مردند، که اهمیت مقابله سریع با مشکل را نشان می‌دهد.
توانایی ملکه‌های مورچه در خوردن انتخابی لاروها قبل از عفونی شدن و استفاده از زهر ضد میکروبی به عنوان یک خط دفاعی، استراتژی تکاملی پیچیده‌ای را برای مدیریت بیماری نشان می‌دهد.
این رویکرد دوگانه اطمینان می‌دهد که منابع روی افراد محکوم به فنا هدر نمی‌روند و در عین حال لاروهای باقی‌مانده را در برابر تهدیدات مقاوم می‌کند.
حفظ سلامت کلونی
زهر، که احتمالاً حاوی ترکیبات ضد میکروبی قدرتمندی است، نقشی حیاتی در حفظ سلامت کلونی در آسیب‌پذیرترین مراحل خود دارد.
با استفاده از این زهر برای اسپری کردن لاروهای آلوده، ملکه‌ها سعی می‌کنند از گسترش بیماری جلوگیری کرده و سرمایه‌گذاری خود در نسل‌های آینده را حفظ کنند.
ترکیب شیمیایی این زهر اکنون موضوع تحقیقات دقیقی است، زیرا ممکن است بینش‌هایی برای توسعه عوامل بیولوژیکی کنترل و ترکیبات درمانی جدید در کاربردهای بیولوژیکی گسترده‌تر ارائه دهد.
استفاده بهینه از منابع محدود
این رفتار جذاب آدم‌خواری، محاسبات پیچیده استراتژی تولیدمثل در مورچه‌ها را آشکار می‌کند، جایی که هر اقدام برای موفقیت کلونی برنامه‌ریزی شده است.
تصمیم ملکه‌ها برای خوردن نوزادان بیمار نه تنها تولید مثل فوری آن‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه بقا و پایداری طولانی‌مدت کلونی را نیز تضمین می‌کند.
با بازیافت مؤثر مواد مغذی، ملکه‌ها از منابع محدود، به‌ویژه در مرحله حساس تأسیس کلونی، استفاده بهینه می‌کنند.
با نگاهی به این رفتار از منظر تکاملی، مشخص می‌شود که چنین اقدامات افراطی نتیجه انتخاب طبیعی است که طی هزاران سال به منظور افزایش احتمال بقا در محیط‌های سخت بهینه‌سازی شده است.
“مورچه‌خواری بهداشتی” مورچه‌ها
استراتژی بقا ملکه‌های مورچه که به عنوان “آدم‌خواری بهداشتی” شناخته می‌شود، تنها در میان ملکه‌ها مشاهده شده است و هرگز در میان مورچه‌های کارگر بالغ دیده نشده است.
بر خلاف ملکه‌هایی که خود را در لانه محبوس می‌کنند، مورچه‌های کارگر می‌توانند لاروهای آلوده را با بیرون بردن آن‌ها از لانه دفع کنند.
ملکه‌های مورچه، از سوی دیگر، راهی پیدا کرده‌اند که یک فاجعه بالقوه را با استفاده از آدم‌خواری به یک ابزار برای بقای طولانی‌مدت تبدیل کنند.
دکتر پول گفت: “یافته‌های ما نشان می‌دهد که آدم‌خواری هم بیماری را محدود می‌کند و هم از بین بردن اجساد را در پناهگاه زیرزمینی ملکه‌ها مدیریت می‌کند و در عین حال اطمینان حاصل می‌کند که مواد مغذی ارزشمند هدر نمی‌روند.”
این مطالعه در مجله Current Biology منتشر شده است.
