با تغییرات در چشم‌انداز مصرف نیکوتین، گزینه‌های جدیدی به جای سیگارهای سنتی معرفی شده‌اند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ویپ‌ها (سیستم‌های تامین نیکوتین الکترونیکی یا ENDS) و محصولات تنباکو HNB (هیت نات برن یا Heat Not Burn) مانند IQOS اشاره کرد. این محصولات به‌عنوان گزینه‌های کمتر مضر برای سیگاری‌ها معرفی می‌شوند، اما درک تفاوت‌های آن‌ها برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله تلاش شده با نگاهی جامع به مطالعات مختلف، به بررسی سطح رضایت، کاهش آسیب، مکانیسم‌های تامین نیکوتین، ادراک عمومی و ملاحظات مربوط به استفاده از این محصولات پرداخته شود.
۱- سطح رضایت
محصولات HNB
محصولات هیت نات برن مانند IQOS و GLO معمولاً تجربه‌ای مشابه‌تر با سیگارهای سنتی برای سیگاری‌ها فراهم می‌کنند. این موضوع به‌خصوص در میان افرادی که برای کاهش خطرات استفاده از سیگارهای سنتی به این محصولات روی می‌آورند، مشهود است. با این حال، میزان رضایت از این محصولات در مقایسه با سیگارهای سنتی پایین‌تر است. این مسئله می‌تواند به تفاوت در میزان تحویل نیکوتین و همچنین عدم توانایی این محصولات در بازتولید کامل طعم و عادات مرتبط با سیگار کشیدن نسبت داده شود.
ویپ‌ها
ویپ‌ها، به ویژه آن‌هایی که از غلظت بالاتری از نیکوتین برخوردارند (پادها و پادمادها) مانندJUUL، نشان داده‌اند که در کاهش تمایل به سیگار مؤثر هستند. اما در برخی از موارد، ویپ‌ها ممکن است حس “خفگی” یا ضربه به گلوی بیشتری نسبت به محصولات HNB ایجاد کنند، به‌خصوص آن‌هایی که از سالت نیکوتین استفاده می‌کنند. این تفاوت می‌تواند بر تجربه کاربر و میزان رضایت او تأثیر بگذارد.
۲- پتانسیل کاهش آسیب
کاهش قرارگیری در معرض مواد مضر
هر دو مورد ویپ‌ها و محصولات HNB کاربران را در معرض سطوح کمتری از مواد مضر نسبت به سیگارهای سنتی قرار می‌دهند. این کاهش به دلیل جلوگیری از فرآیند احتراق در این محصولات است که به کاهش تشکیل مواد شیمیایی خطرناک کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، در محصولات HNB، به جای احتراق در دمای بالای 900 درجه سانتی گراد؛ ازفرآیند گرمایش در دمای 350 درجه استفاده می شود که دمای بسیار پایین‌تری دارد و باعث نسوختن تنباکو و کاهش تولید سموم مضر می‌شود.
مطالعات مقایسه‌ای
برخی از مطالعات ادعا می‌کنند که محصولات HNB می‌توانند تا 83 درصد از سطح سموم موجود در سیگارهای سنتی را کاهش دهند. در مقابل، مطالعات مستقل نشان داده‌اند که میزان کاهش مواد مضر در این محصولات در دامنه 42 تا 96 درصد متغیر است. این تفاوت‌ها می‌تواند به دلیل روش‌های مختلف تحقیق و ارزیابی مواد مختلف باشد. با وجود این کاهش‌ها، تحقیقات در مورد تأثیرات طولانی‌مدت این محصولات همچنان ادامه دارد و هنوز به نتایج قطعی نرسیده است.
۳- مکانیسم‌های تامین نیکوتین
تنوع محصولات
یکی از چالش‌های مهم در مقایسه مستقیم ویپ‌ها و محصولات HNB، تنوع بالای این محصولات در طراحی، مکانیسم‌های گرمایش و فرمولاسیون نیکوتین است. در ویپ‌ها، عواملی مانند ترکیب مایع الکترونیکی (جویس و سالت)، ویژگی‌های دستگاه و رفتار کاربر می‌توانند بر میزان ورود نیکوتین تأثیر بگذارند. در مقابل، محصولات HNB وابسته به فناوری‌های خاص گرمایش و ترکیبات تنباکو هستند که بر میزان نیکوتین تحویلی به کاربر اثرگذار است.
یافته‌های مقایسه‌ای
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که برخی محصولات HNB مانند IQOS می‌توانند نیکوتین را در سطوحی مشابه با سیگارهای سنتی تحویل دهند، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که میزان تحویل نیکوتین در این محصولات کمتر از برخی مدل‌های خاص ویپ است. به‌عنوان مثال، در برخی تحقیقات JUUL به عنوان یک ویپ با غلظت بالای نیکوتین، در کاهش تمایل به سیگار نسبت به IQOS موفق‌تر عمل کرده است. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی‌های مکانیسم‌های تحویل نیکوتین در بین محصولات مختلف است.
۴- ادراک عمومی و تأثیرات بازاریابی
یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب بین ویپ‌ها و محصولات HNB برای جایگزین کردن سیگارهای سنتی، ادراک عمومی از میزان آسیب‌های احتمالی این محصولات است. به نظر می‌رسد که تبلیغات رسانه‌ای و بازاریابی شرکت‌های تولیدکننده تأثیر زیادی بر انتخاب‌های مصرف‌کنندگان دارد. در برخی موارد، اطلاعات نادرست یا ناقص در مورد ویپ‌ها و محصولات هیت نات برن ممکن است منجر به سوء‌تفاهم‌هایی در مورد میزان خطر این محصولات شود.
در تبلیغات بسیاری از شرکت‌های تنباکو، بر پتانسیل کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف این محصولات تأکید می‌شود. این تبلیغات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که افراد سیگاری را به سمت استفاده از این محصولات به عنوان گزینه‌های کمتر مضر سوق دهند. با این حال، باید به یاد داشت که تحقیقاتی که توسط صنعت تنباکو نامین مالی شده، ممکن است با سوگیری همراه باشند و بنابراین ضروری است که از تحقیقات مستقل و بی‌طرفانه برای ارزیابی خطرات استفاده شود.
۵- ملاحظات برای غیر سیگاری‌ها
اکثر تحقیقات بر روی افراد سیگاری متمرکز است، اما استفاده غیر سیگاری‌ها از ویپ‌ها و محصولات هیت نات برن نیز نگرانی‌هایی به همراه دارد. یکی از مهم‌ترین خطرات برای غیر سیگاری‌ها، احتمال اعتیاد به نیکوتین است. نیکوتین ماده‌ای بسیار اعتیادآور است و حتی استفاده گاه‌به‌گاه از این محصولات می‌تواند منجر به وابستگی شود.
۶- انگیزه‌های کاربر و رضایت
تحقیقات نشان داده است که انگیزه اصلی بسیاری از افراد سیگاری برای تغییر به ویپ‌ها یا محصولات HNB، کاهش آسیب‌های ناشی از سیگار است. اما تحقیقات کمی در مورد دلایل استفاده غیر سیگاری‌ها از این محصولات وجود دارد. در نتیجه، در حالی که خطرات مربوط به استفاده از این محصولات توسط غیر سیگاری‌ها به‌طور خاص مورد بررسی قرار نگرفته است، با توجه به پتانسیل اعتیاد به نیکوتین و عدم تحقیقات کافی در مورد اثرات بلندمدت، احتیاط ضروری است.
نتیجه‌گیری
در نهایت، انتخاب بین ویپ‌ها و محصولات هیت نات برن همچون ایکاس یا گلو، بستگی به نیازها و ترجیحات فردی دارد. هر دو محصول در مقایسه با سیگارهای سنتی پتانسیل کاهش آسیب دارند، اما بی‌خطر نیستند. با توجه به پیچیدگی‌های مرتبط با تحویل نیکوتین و تنوع محصولات، درک کامل از مزایا و معایب هر محصول قبل از انتخاب بسیار مهم است. همچنین، برای افراد غیر سیگاری، توصیه می‌شود که از استفاده تفریحی این محصولات اجتناب کنند و به مشاوره با متخصصان بهداشت برای دریافت راهنمایی شخصی در مورد استراتژی‌های کاهش آسیب توجه کنند.
“سیگار و هر گونه دخانیات به شدت برای سلامتی مضر هستند؛ این مقاله با بررسی بیش از 80 تحقیق منتشر شده در سایت‌ها و نشریات تخصصی پزشکی و علمی و با بهره گیری از Google Notebook ML و ChatGPT تهیه شده و به هیچ وجه تجویز یا پیشنهاد پزشکی و درمانی نیست”
