CSR یا به طور کامل Corporate Social Responsibility در معنا به مسئولیت اجتماعی یک شرکت دلالت دارد؛ اما مسئولیت اجتماعی یک شرکت یعنی چه؟ این عبارت در حقیقت به مجموعه‌ای از وظایف و مسئولیت‌هایی اشاره دارد که یک شرکت در برابر جامعه محل فعالیت خود بر عهده دارد. غالب شرکت‌های بزرگ دنیا در عین اهمیت به پیشرفت و توسعه کسبوکار خود، بر ایجاد تاثیر مثبت بر جامعه و محیط زیست محل فعالیت‌شان توجه ویژه‌ای دارند و در برنامه‌های راهبردی خود بخشی را به عنوان CSR تعریف نموده و در راستای آن کوشش‌های متعددی می‌کنند.
در این شرکت‌ها، گاهی داستان از انجام چنین کارهای خیرخواهانه‌ای فراتر می‌رود و به مفاهیم پیشرفته‌تری همچون ایجاد ارزش مشترک (CSV) می‌رسد. ایجاد ارزش مشترک (Creating Shared Value) عبارت است از فعالیت‌هایی که نه تنها به جامعه و محیط زیست کمک می‌کند، بلکه با رویکردهای متفاوتی باعث ایجاد ارزش افزوده هم برای شرکت و هم برای جامعه می‌شود.
نمونه‌ای از گذار به CSV: تجربه نستله
شرکت نستله، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد غذایی و آشامیدنی، یکی از نمونه‌های بارز این گذار از مسئولیت اجتماعی به خلق ارزش‌های مشترک است. نستله مدت‌ها قبل از اینکه اصطلاح CSR در دهه 1990 به واژه‌ای رایج تبدیل شود، این مفهوم را در فرآیندهای مدیریتی خود ادغام کرده بود.
برای نستله، همیشه واضح بوده که اگر بخواهد در بلندمدت موفق باشد، باید ارزش افزوده‌ای نه تنها برای سهامداران خود بلکه برای کشورهای میزبان و جامعه به طور کلی ایجاد کند. این تعهد کاملا در بخشی از اقدامات خاص نستله به عنوان کسبوکار روزمره قابل مشاهده بود. برای مثال می‌توان به ایجاد مناطق تولید شیر در کشورهای مختلف و همکاری با صدها هزار دامدار و کشاورز در کشورهای در حال توسعه و حمایت فنی و مشاوره به ایشان اشاره کرد.
پیدایش و تکامل مفهوم CSV در نستله
مفهوم ارزش مشترک (CSV) در نستله با پیتر براوبک-لتماث، یکی از اعضای هیئت مدیره، شکل گرفت. او معتقد بود مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) بسیار محدود است و غالباً جنبه‌ای خیرخواهانه دارد. او همچنین، از رشد بی‌رویه مفهوم «ارزش سهامداران» نیز نگران بود و بر اساس همین دلایل، با چند تن از اساتید دانشگاه هاروارد آقای مارک کرامر و آقای مایکل پورتر، مفهوم CSV را به عنوان جایگزینی بهتر از CSR مطرح کرد.
در طرف دیگر آقای پل بولکه (Paul Bulcke)، مدیر نستله در منطقه آمریکای مرکزی نیز در آن زمان تجربیات خود را در رابطه با مفهوم CSV به اشتراک گذاشت و بر این اساس «ارزش مشترک» به عنوان مفهومی هم برای شرکت و هم جامعه متولد شد. در آمریکای مرکزی، نستله پروژه‌های متعددی را برای ایجاد ارزش مشترک (CSV) اجرا کرد.
برای مثال، در زمینه آب، نستله پروژه‌هایی برای مدیریت پایدار منابع آبی نیز راه‌اندازی کرده بود که از جمله آن‌ها می‌توان به استفاده بهینه از آب در فرآیندهای تولید و همکاری با جوامع محلی برای حفاظت و بهبود منابع آبی را نام برد. در زمینه توسعه روستایی نیز نستله به کشاورزان و دامداران محلی کمک می‌کرد تا با استفاده از تکنیک‌های کشاورزی مدرن و بهبود یافته، بهره‌وری خود را افزایش دهند و در تولید محصول به کیفیت‌های بالاتری دست پیدا کنند. این اقدامات نه تنها به بهبود زندگی این افراد کمک می‌کرد، بلکه به توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی نیز منجر می‌شد. شایان ذکر است چنین اقداماتی از سوی شرکت نستله ایران نیز در کشور عزیزمان مشاهده شده است.
در مجموع تجربیات پل بولکه نشان داد که مفهوم CSV چطور می‌تواند در عمل اجرا شود و نتایج مثبتی برای هر دو طرف، یعنی هم شرکت و هم جامعه، به ارمغان بیاورد. این تجربیات نقش مهمی در توسعه و ترویج مفهوم CSV در سایر مناطق و پروژه‌های نستله ایفا کرد.
رویکرد نستله برای ایجاد ارزش مشترک
شرکت نستله با هدف تضمین ارزش پایدار و بلندمدت برای سهامداران، در کنار مدیریت مؤثر مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی، به دنبال ایجاد ارزش مشترک است و در این راستا نشان می‌دهد که کسبوکار می‌تواند به طور همزمان هم تغییر مثبت ایجاد کند و هم به سودآوری پایدار دست یابد.
در این زمینه چندین سال است که نستله فعالیت‌های خود را بر سه حوزه اصلی و مرتبط متمرکز کرده است: کره زمین و محیط زیست، افراد و خانواده‌ها و جوامع محلی؛ برای هر کدام از این حوزه‌ها نیز اهداف بلند مدتی را در چشم‌انداز آینده خود قرار داده است.
برخی از این اهداف به شرح زیر است:
- برای افراد و خانواده‌ها: کمک به کودک برای داشتن زندگی سالم‌تر.
- برای جوامع: بهبود وضعیت زندگی در جوامعی که به‌طور مستقیم با فعالیت‌های شرکت در ارتباط هستند.
- برای زمین: تلاش برای به صفر رساندن اثرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های شرکت.
برای دستیابی به این اهداف، نستله مجموعه‌ای از تعهدات عمومی را در سراسر کسبوکار خود پیاده‌سازی کرده است و هر ساله عملکرد خود را در راستای این تعهدات گزارش می‌کند. تعهداتی که بر روی طرح‌های جهانی ارتقای زندگی کودکان و کمک به جوانان برای دستیابی به فرصت‌های اقتصادی تمرکز دارد. همچنین، نستله تلاش‌های جدی خود را برای حفاظت از منابع آب، مدیریت بحران آلودگی پلاستیک و کاهش میزان کربن نیز ادامه می‌دهد.
گذار از مسئولیت اجتماعی به خلق ارزش‌های مشترک، نشان‌دهنده تکامل رویکردهای شرکت‌های بزرگ در تعامل با جامعه و محیط زیست است. این تغییر نه تنها به ارتقاء رفاه اجتماعی و حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند، بلکه به شرکت‌ها نیز امکان می‌دهد تا ارزش افزوده‌ای پایدار و بلندمدت برای همه ذی‌نفعان ایجاد کنند.
