یک ضرب‌المثل رایج وجود دارد که می‌گوید: در تعداد قدرت است. معمولاً این جمله را با ایده‌ی اتحاد و قدرت گروه مرتبط می‌کنیم. با این حال، دانشمندان در حال کشف این هستند که در قلمرو آبزیان، این قاعده لزوماً صدق نمی‌کند. به نظر می‌رسد که ماهی‌هایی که به صورت دسته‌جمعی حرکت می‌کنند، از امنیت جمعی بهره‌مند نیستند.
تحقیقات نشان می‌دهد که گروه‌های بزرگ ماهی‌ها اغلب به یک هدف بزرگتر و جذاب‌تر برای شکارچیان تبدیل می‌شوند.
دسته‌های ماهی در قطب شمال
این کشف توسط دانشمندان دانشگاه MIT و اقیانوس‌نگاران نروژی طی یک کاوش در یک منطقه وسیع از اقیانوس در ساحل نروژ انجام شد.
محققان این مطالعه را در اوج فصل تخم‌ریزی ماهی‌های کاپلین انجام دادند. کاپلین ماهی‌های کوچکی از قطب شمال هستند، تقریباً به اندازه ماهی آنچوی، که هر ساله در ماه فوریه از لبه‌های یخی قطب شمال به سمت سواحل نروژ مهاجرت می‌کنند تا تخم‌ریزی کنند.
همین ساحل نیز برای ماهی کاد آتلانتیک، شکارچی اصلی کاپلین، یک ایستگاه توقف است. دانشمندان مشاهده کردند که ماهی‌های کاد نیز در حین تخم‌ریزی کاپلین‌ها به دنبال آنها حرکت کرده و از این ماهی‌های کوچک تغذیه می‌کنند.
رویداد بزرگ شکار ماهی
گزارش این یافته‌ها در ژورنال Communications Biology منتشر شد. تیم MIT تعامل بین ماهی‌های کاد مهاجر و کاپلین‌های در حال تخم‌ریزی را در یک منطقه وسیع ثبت کردند.
با استفاده از یک تکنیک تصویربرداری صوتی، محققان مشاهده کردند که کاپلین‌ها به صورت تصادفی شروع به تشکیل یک دسته عظیم کردند. تقریباً انگار در واکنش به این امر، ماهی‌های کاد نیز شروع به تشکیل یک گروه بزرگ کردند.
پیش از آنکه کسی فرصت واکنش پیدا کند، ماهی‌های کاد به سمت کاپلین‌ها هجوم آوردند. آنها بیش از ۱۰ میلیون ماهی کاپلین جمع شده را مصرف کردند. این برخورد سریع و چشمگیر، بزرگترین رویداد شکار جمعی ثبت‌شده در تاریخ است، هم از نظر تعداد موجودات دخیل و هم از نظر مساحت منطقه وقوع.
با وجود اندازه بزرگ این رویداد و تعداد بالای ماهی‌های مصرف شده، این امر تأثیر قابل توجهی بر جمعیت کلی کاپلین نداشت. گروه ماهی‌های بلعیده شده تنها ۰.۱ درصد از جمعیت کاپلین‌ها را که در این منطقه تخم‌ریزی می‌کنند، تشکیل می‌داد.
تغییرات آب و هوایی: عاملی برای بقا
با این حال، با عقب‌نشینی یخ‌های قطب شمال به دلیل تغییرات آب و هوایی، کاپلین‌ها مجبور خواهند شد مسافت بیشتری را برای تخم‌ریزی طی کنند. این امر نه تنها فشار بیشتری بر گروه‌های ماهی وارد می‌کند، بلکه آنها را در برابر رویدادهای طبیعی شکار جمعی مانند آنچه که تیم تحقیقاتی مشاهده کرده بود، آسیب‌پذیرتر می‌کند.
پروفسور نیکلاس مکریس، استاد مهندسی مکانیک و اقیانوس در MIT، می‌گوید: «در تحقیقات ما مشاهده می‌کنیم که رویدادهای طبیعی شکار جمعی می‌توانند در عرض چند ساعت تعادل شکارچی و شکار محلی را تغییر دهند.»
وی افزود: «این امر برای جمعیتی سالم با مراکز توزیع شده در فضا یا نقاط قوت بوم‌شناختی مشکل‌آفرین نیست. اما با کاهش تعداد این نقاط قوت به دلیل استرس‌های آب و هوایی و انسانی، رویداد طبیعی شکار جمعی از گونه‌های کلیدی می‌تواند عواقب چشمگیری برای آن گونه و گونه‌های متکی به آن به همراه داشته باشد.»
همکاران مکریس در این تحقیق، شوراو پدنکار و آنکیتا جین از MIT و اولاو رون گودو از موسسه تحقیقات دریایی نروژ بودند.
نظارت بر دسته‌های ماهی
چگونه تیم تحقیقاتی توانست این تعاملات زندگی و مرگ را در وسط اقیانوس مشاهده کند؟ همه این‌ها به تکنولوژی برمی‌گردد.
محققان از سیستم سنجش از راه دور موج صوتی اقیانوسی (OAWRS) استفاده کردند. این روش تصویربرداری صوتی از یک آرایه صوتی عمودی متصل به کف یک قایق برای ارسال امواج صوتی به اعماق اقیانوس استفاده می‌کند که در همه جهات پراکنده می‌شود.
قایق دیگری که آرایه‌ای از گیرنده‌های صوتی را یدک می‌کشید، امواج بازتابی را دریافت می‌کرد. این امواج می‌توانند از فواصل چند ده کیلومتری نیز دریافت شوند.
دانشمندان سپس می‌توانند با تحلیل امواج جمع‌آوری‌شده، نقشه‌های فوری از اقیانوس را در یک منطقه وسیع ایجاد کنند.
تشخیص کیسه‌های هوایی
در این مطالعه خاص، محققان از یک تکنیک «چندطیفی» برای تمایز گونه‌های مختلف ماهی استفاده کردند. این تمایز بر اساس تشدید صوتی منحصر به فرد کیسه‌های هوایی ماهی‌ها انجام شد.
مکریس توضیح داد: «ماهی‌ها کیسه‌های هوایی دارند که مانند زنگ‌ها تشدید می‌شوند. کاد دارای کیسه‌های هوایی بزرگی هستند که با صدای پایین تشدید می‌شوند، مانند زنگ بیگ بن، در حالی که کاپلین‌ها دارای کیسه‌های هوایی کوچکی هستند که مانند بالاترین نت‌های پیانو تشدید می‌شوند.»
آینده تحقیقات درباره شکار جمعی
محققان راه را برای مطالعات آینده در مورد شکار جمعی ماهی‌ها هموار کرده‌اند.
مکریس گفت: «بارها نشان داده شده است که وقتی جمعیتی در آستانه فروپاشی است، یک دسته آخر وجود دارد. و وقتی آن دسته بزرگ و متراکم از بین برود، فروپاشی اتفاق می‌افتد. پس شما باید بدانید چه چیزی آنجا هست قبل از اینکه از بین برود، زیرا فشارها به نفع آنها نیست.»
این تحقیق با حمایت دفتر تحقیقات دریایی ایالات متحده و موسسه تحقیقات دریایی نروژ انجام شد.
مطالعه در ژورنال Communications Biology منتشر شده است.
