بر اساس یک تحقیق جدید، سربی که در ساخت سکه‌های رومی استفاده می‌شد، به سلامت مردم آسیب رسانده و منجر به کاهش سطح IQ آن‌ها شده است. آلودگی سرب ممکن است یکی از عوامل فروپاشی امپراتوری روم بوده باشد.
طبق این مطالعه، سطح آلودگی سرب در روم باستان به قدری بالا بود که باعث کاهش بیش از ۳ واحدی IQ جمعیت شد. اشراف‌زادگان از طریق لوله‌های آب، ظروف پخت‌وپز، وان‌های حمام، لوازم آرایشی و نوشیدنی‌ها در معرض سرب قرار می‌گرفتند. اما بیشترین میزان تماس با سرب ناشی از آلودگی صنعتی در فرآیند ضرب سکه بود. رومیان برای استخراج نقره مورد استفاده در سکه‌های خود، سنگ معدنی گالن که سرشار از سرب بود را ذوب می‌کردند و سرب به عنوان یک محصول جانبی مهم در این فرآیند تولید می‌شد.
هیچ‌کس از آلودگی سرب در امان نبود
جوزف مک‌کانل، محقق اقلیم‌شناسی در مؤسسه تحقیقات بیابانی (Desert Research Institute) در مصاحبه با وال‌استریت ژورنال (WSJ) گفت:
“برای هر گرم نقره‌ای که تولید می‌کردید، هزاران گرم سرب آزاد می‌شد. هیچ‌کس نمی‌توانست از آن فرار کند.”
مک‌کانل و همکارانش میزان مواجهه رومیان با سرب را تخمین زدند و آن را با کاهش IQ مرتبط دانستند. این تیم تحقیقاتی، سرب موجود در نمونه‌های یخ استخراج‌شده از گرینلند و منطقه قطب شمال روسیه را که توسط باد از روم باستان به شمال منتقل شده بود، بررسی کردند. قدمت این نمونه‌ها بین ۲۵۰۰ تا ۱۴۰۰ سال پیش، یعنی دوران اوج و سقوط امپراتوری روم تخمین زده می‌شود.
آلودگی سرب در دوران شکوفایی روم به اوج خود رسید
مک‌کانل توضیح داد که محققان اثر انگشت شیمیایی سرب موجود در نمونه‌ها را با منابع سرب در امپراتوری روم مطابقت داده‌اند. یافته‌های منتشرشده در ماه گذشته در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences نشان می‌دهد که آلودگی سرب در دوران Pax Romana، زمانی که روم بر بخش‌هایی از خاورمیانه، اروپا و شمال آفریقا حکمرانی می‌کرد و در اوج رفاه خود بود، به بیشترین میزان رسید.
کاهش IQ ناشی از سرب
مدل‌های تحقیقاتی نشان می‌دهد که در آن دوره، سالانه بین ۳۳۰۰ تا ۴۶۰۰ تن سرب در محیط آزاد می‌شد و سطح سرب در خون رومیان باستان بین ۲ تا ۵ میکروگرم در هر دسی‌لیتر بود. مطالعات دیگر این میزان سرب را با کاهش حدود ۳ واحدی IQ مرتبط دانسته‌اند.
قرار گرفتن در معرض سرب علاوه بر کاهش عملکرد شناختی، با افزایش نرخ مرگ‌ومیر، زایمان زودرس و کم‌خونی ارتباط دارد. برای کودکان، که آسیب‌پذیری بیشتری دارند، سرب می‌تواند منجر به کاهش دائمی IQ در طول زمان شود.
نقش آلودگی سرب در سقوط امپراتوری روم
بروس لنفیر، استاد دانشگاه سایمون فریزر، در گفت‌وگو با WSJ اظهار داشت که این مطالعه نشان می‌دهد میزان مواجهه رومیان با سرب بسیار بیشتر از آن چیزی بوده که قبلاً تصور می‌شد و از یک نظریه رایج حمایت می‌کند: آلودگی سرب ممکن است نقشی در سقوط امپراتوری روم داشته باشد.
لنفیر گفت:
“این تحقیق به این فرضیه که سرب یکی از چندین عامل خطرزا در فروپاشی امپراتوری روم بوده، وزن بیشتری می‌دهد. البته تعیین دقیق میزان تأثیر آن دشوار است.”
