رکوردهای دمای جهانی به سطوح نگران‌کننده‌ای رسیده‌اند و موجب نگرانی‌های موجهی در میان ناظران اقلیمی شده‌اند. کارشناسان اشاره می‌کنند که این افزایش‌های شدید ممکن است آغازگر عصری گرم‌تر باشد، نه صرفاً یک جهش موقتی.
توافق پاریس افزایش متوسط دما تا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد (۲.۷ درجه فارنهایت) بالاتر از سطح پیشاصنعتی را به‌عنوان یک حد بحرانی برای کنترل آسیب‌های اقلیمی تعیین کرده است.
نشانه‌های اولیه حاکی از آن است که ما به‌تدریج به این آستانه نزدیک می‌شویم، و این پرسش را مطرح می‌کند که آیا می‌توانیم از اکوسیستم‌ها در برابر پیامدهای فزاینده تغییرات اقلیمی محافظت کنیم یا خیر.
ویلیام ریپل، استاد دانشگاه ایالتی اورگن، بر تأثیرات انسانی افزایش تدریجی دما تأکید دارد.
او می‌گوید:
“هر کسری از یک درجه که از این سطح فراتر برویم، به معنای آب‌وهوای شدیدتر، از بین رفتن تنوع زیستی و افزایش رنج انسان‌ها خواهد بود.”
چرا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد مهم است؟
عبور از آستانه ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نسبت به سطح پیشاصنعتی، تنها یک عدد آماری نیست.
این تغییر نشان می‌دهد که چگونه گرمایش ناشی از فعالیت‌های انسانی می‌تواند اقلیم‌های محلی و منطقه‌ای را به شکلی تغییر دهد که مستقیماً بر سلامت عمومی، امنیت غذایی و زیرساخت‌ها تأثیر بگذارد.
محققان هشدار می‌دهند که با افزایش گازهای گلخانه‌ای، سیل‌ها، طوفان‌های شدید و موج‌های طولانی گرما رایج‌تر خواهند شد.
تغییرات تدریجی مانند بالا آمدن سطح دریا نیز می‌توانند شهرهای ساحلی را در معرض خطر قرار دهند.
افزایش هزینه‌های اقتصادی
خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی هزینه‌های مالی سنگینی را به خانوارها، کسب‌وکارها و دولت‌ها تحمیل می‌کند. شرکت بیمه سوئیس ری (Swiss Re) برآورد کرده است که بلایای طبیعی در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۳۵ میلیارد دلار خسارت در سراسر جهان به بار آورده‌اند.
این خسارات، زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل می‌کنند، پوشش بیمه‌ای را پیچیده می‌سازند و ارزش املاک در مناطق پرخطر را تهدید می‌کنند.
برخی اقتصاددانان معتقدند که اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای مهار نشود، هزینه‌های بازسازی در آینده حتی بیشتر خواهد شد.
نشانه‌های داده‌های کوتاه‌مدت
یک سال گرم غیرعادی به‌تنهایی نمی‌تواند عبور دائمی از حد توافق پاریس را تأیید کند.
نوسانات آب‌وهوایی، ازجمله پدیده‌های قوی ال‌نینو، می‌توانند به‌طور موقت دمای جهانی را بالاتر از حد طبیعی ببرند.
بااین‌حال، مطالعه‌ای در Nature Climate Change نشان می‌دهد که اگر یک سال برای نخستین بار افزایش ۱.۵ درجه‌ای را تجربه کند، احتمالاً زمین وارد دوره‌ای چند دهه‌ای در این سطح خواهد شد.
نویسندگان این مطالعه تأکید دارند که کاهش شدید انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌تواند از گرمایش بیشتر جلوگیری کند یا آن را متوقف سازد.
نگرانی‌های بهداشتی مرتبط با گرما
با افزایش دما، بیماری‌های مرتبط با گرما بیشتر می‌شوند و میزان مراجعه به بیمارستان‌ها در موج‌های شدید گرما افزایش می‌یابد.
این تهدید شامل تنوع زیستی نیز می‌شود، زیرا بسیاری از گونه‌ها قادر به تطبیق سریع با تغییرات دما و الگوهای بارندگی نیستند.
اکوسیستم‌های دریایی، ازجمله صخره‌های مرجانی، به تغییرات دمایی حتی جزئی نیز حساس هستند.
برخی صخره‌های مرجانی ممکن است پس از رویدادهای سفیدشدگی متوسط بهبود یابند، اما استرس مکرر معمولاً منجر به آسیب دائمی و از بین رفتن حیات دریایی می‌شود.
خطرات افزایش دمای جهانی
هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) اهمیت محدود نگه‌داشتن افزایش دما به میانگین ۱.۵ درجه سانتی‌گراد یا کمی بالاتر را برجسته می‌کند.
حتی نیم درجه فراتر از این حد می‌تواند موجب اثرات غیرخطی شود که برگشت‌پذیری آن‌ها دشوارتر خواهد شد.
تحلیلگران سیاست‌گذاری اغلب تأکید می‌کنند که اهداف اقلیمی زمانی بهترین عملکرد را دارند که دولت‌ها اهداف روشنی با مهلت‌های مشخص تعیین کنند.
اگر همکاری‌های بین‌المللی به تعویق بیفتند، ممکن است سرعت گرمایش از تلاش‌ها برای سازگاری و کاهش اثرات آن پیشی بگیرد.
درخواست برای اقدام سریع‌تر
ویلیام ریپل هشدار می‌دهد:
“اگر اقدام فوری انجام نشود، سال ۲۰۲۴ نه به‌عنوان یک استثنا، بلکه به‌عنوان آغاز عصری جدید از تغییرات اقلیمی به یاد خواهد ماند، عصری که با خطرات فزاینده همراه است.”
پژوهشگران خاطرنشان می‌کنند که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل‌ونقل پاک و شیوه‌های کشاورزی پایدار می‌تواند به‌سرعت انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.
برخی دیگر از کارشناسان هشدار می‌دهند که تأخیر در این تلاش‌ها ممکن است باعث تثبیت گرمایش بیشتر شود و چرخه‌ای از فجایع شدیدتر و فشار اقتصادی بیشتر ایجاد کند.
راه‌حل‌هایی برای دمای جهانی وجود دارد
مطالعه‌ای دیگر که در Nature Climate Change منتشر شده، این فرضیه را تأیید می‌کند که پس از عبور از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، احتمال بروز افزایش‌های دائمی دما زودتر از حد انتظار بیشتر خواهد شد.
برخی سیاست‌گذاران پیشنهاد می‌کنند که قیمت‌گذاری کربن و استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر بهره‌وری به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کند.
در همین حال، گروه‌های جامعه مدنی بر ابتکارات مردمی تأکید دارند که به جوامع در سازگاری و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کند.
دولت‌های محلی در مناطق ساحلی در حال تقویت دیوارهای محافظ در برابر امواج دریا و به‌روزرسانی کدهای ساخت‌وساز هستند. مناطق داخلی نیز با چالش‌های متفاوتی مانند خشکسالی، آتش‌سوزی‌های جنگلی و تغییر در الگوهای کشاورزی مواجه‌اند.
تصمیمات امروز، آینده را شکل می‌دهند
کارشناسان توافق دارند که چند سال آینده تعیین می‌کند که آیا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد به وضعیت عادی جدید ما تبدیل خواهد شد یا خیر. اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنان افزایش یابد، هزینه‌های سازگاری احتمالاً فشار بیشتری بر بودجه‌های ملی وارد خواهد کرد.
بااین‌حال، امید وجود دارد که سیاست‌های هدفمند، پیشرفت‌های فناوری و مشارکت عمومی بتوانند گرمایش را مهار کنند.
اینکه آیا چنین اتفاقی رخ می‌دهد یا نه، بستگی به اقدامات جمعی و رهبری جسورانه در همه سطوح جامعه دارد.
نشانه‌های عبور از آستانه ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نباید باعث ناامیدی شود، اما قطعاً نیازمند اقدامی فوری است.
تصمیماتی که امروز درباره انرژی، حمل‌ونقل و استفاده از منابع اتخاذ می‌کنیم، شرایط زندگی دهه‌های آینده را رقم خواهد زد.
جوامع در سراسر جهان در یک نقطه حساس قرار دارند، میان اقدامی قاطع یا پذیرش خطرات فزاینده.
نتیجه نهایی بستگی به این دارد که با چه سرعتی در برابر افزایش دما اقدام کنیم.
