پسماند پلاستیکی عادت دارد که به هر گوشه‌ای از زندگی ما نفوذ کند. این ماده در بسته‌بندی‌ها، ظروف، لوازم خانگی و حتی در جاهایی که انتظارش را نداریم، حضور دارد.
با وجود آگاهی روزافزون و تلاش‌های صورت‌گرفته برای بازیافت، کمتر از ده درصد از کل پلاستیکی که سال گذشته در جهان تولید شد، از مواد استفاده‌شده قبلی ساخته شده بود.
یافته‌ای نگران‌کننده از یک تحلیل عمیق
این آمار هشداردهنده حاصل پژوهشی دقیق است که توسط کوانیین تان از مؤسسه علوم محیط‌زیست، یک سازمان بین‌المللی با اعضایی از سراسر جهان، هدایت شده است.
هدف تیم تحقیقاتی بررسی داده‌های جدید درباره تولید، مصرف و دفع پلاستیک بود.
مصرف پلاستیک از بازیافت پیشی گرفته است
رشد سریع تولید جهانی پلاستیک
در سطح جهانی، تولید کالاهای پلاستیکی به شدت افزایش یافته و در سال ۲۰۲۲ به ۴۰۰ میلیون تن رسیده است. این روند بخشی از یک رشد چند دهه‌ای است که با دسترسی آسان به مواد پتروشیمی و افزایش تقاضا برای کالاهای راحت‌مصرف همراه بوده است.
وابستگی به منابع فسیلی
اکثر مواد اولیه‌ای که برای ساخت پلاستیک به کار می‌روند، همچنان از نفت و زغال‌سنگ تأمین می‌شوند. این وابستگی نگرانی سیاست‌گذاران را برانگیخته، زیرا باعث آلودگی و افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
سرنوشت بیشتر پلاستیک‌ها: سوختن یا دفن شدن
در حالی که محصولات جدید پلاستیکی به‌طور پیوسته تولید می‌شوند، میلیاردها پوند از پسماندهای آن‌ها در محل‌های دفن زباله انباشته می‌شوند.
سوختن به جای دفن؛ راهکاری ناکافی
در بسیاری از جوامع، تمایل به فاصله گرفتن از دفن زباله‌ها در زمین افزایش یافته، بنابراین سوزاندن زباله‌ها در دمای بالا به یک روش رایج تبدیل شده است.
اما بازیافت هنوز عقب مانده است. تنها بخش کوچکی از پسماند پلاستیکی جهان وارد فرآیند تفکیک درست می‌شود، و سهمی حتی کوچکتر دوباره در تولید محصولات جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چالش‌های زیست‌محیطی ناشی از سوزاندن پلاستیک
اگرچه سوزاندن می‌تواند از انباشت زباله در زمین بکاهد، اما نگرانی‌هایی درباره ورود محصولات جانبی مضر به محیط‌زیست ایجاد کرده است.
در برخی مناطق، نیروگاه‌های تولید انرژی از زباله، حرارت حاصل از سوزاندن را برای تولید برق استفاده می‌کنند. با این حال منتقدان می‌گویند این کار تلاش‌ها برای کاهش تولید کالاهای یک‌بارمصرف یا افزایش نرخ بازیافت را تضعیف می‌کند.
روندهای متفاوت بازیافت پلاستیک در جهان
آمریکا؛ بیشترین مصرف پلاستیک به ازای هر نفر
در ایالات متحده، سرانه مصرف پلاستیک بیشتر از هر کشور دیگری است و به‌طور میانگین هر فرد سالانه ۲۱۶ کیلوگرم پلاستیک مصرف می‌کند. بخشی از این پسماند همچنان برای پردازش به کشورهای دیگر فرستاده می‌شود.
چین؛ بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کلی
چین با بیشترین مصرف کلی پلاستیک، با چالش‌های متفاوتی روبرو است. این کشور تلاش کرده با استفاده از روش سوزاندن، میزان زباله‌های دفنی را کاهش دهد.
واقعیت پیچیده بازیافت
اغلب مصرف‌کنندگان تصور می‌کنند انداختن یک لیوان پلاستیکی در سطل بازیافت مشکل را حل می‌کند. اما واقعیت پیچیده‌تر است؛ چراکه تأسیسات بازیافت مکانیکی با مواد آلوده یا غیرقابل تفکیک به‌درستی مقابله نمی‌کنند.
تان در این‌باره گفت: «این مطالعه داده‌های مهمی را برای تدوین سیاست‌ها و مقررات آینده فراهم می‌کند.»
مشکل دیگر: سوزاندن حتی پس از جمع‌آوری
یکی دیگر از گلوگاه‌های مهم، این است که حتی پس از جمع‌آوری پلاستیک‌ها برای بازیافت، حدود نیمی از آن‌ها باز هم در نهایت سوزانده می‌شوند.
راه‌حل پیشنهادی: افزایش تقاضا برای پلاستیک بازیافتی
یکی از راهکارها افزایش تقاضا برای کالاهایی است که از پلاستیک بازیافتی ساخته می‌شوند. وقتی تولیدکنندگان ارزش رزین بازیافتی را درک کنند، بیشتر مایل به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پردازش آن خواهند بود.
نقش دولت‌ها
دولت‌ها می‌توانند با تدوین استانداردهایی که محصولات را ملزم به استفاده از درصد معینی از مواد بازیافتی می‌کنند، وارد عمل شوند. این قوانین به ایجاد بازاری پایدار برای تأمین‌کنندگانی که زباله‌ها را به مواد مفید تبدیل می‌کنند، کمک می‌کند.
چرا این موضوع برای همه اهمیت دارد؟
پلاستیک‌ها راحتی و دوام را فراهم می‌کنند. اما همین دوام باعث می‌شود زباله‌های پلاستیکی برای مدت طولانی در محیط باقی بمانند و اغلب در آبراه‌ها و زمین‌های کشاورزی رها شوند و به ذرات کوچک‌تری تبدیل شوند.
خطر میکروپلاستیک‌ها
ذرات ریز موسوم به میکروپلاستیک‌ها در خاک و حتی در بدن موجودات زنده یافت شده‌اند. این یافته‌ها سوالاتی درباره تأثیرات بهداشتی مطرح کرده‌اند و انگیزه‌ای برای اصلاح چرخه پلاستیک ایجاد کرده‌اند.
از انتخاب‌های ساده شروع کنیم
کاهش مصرف اقلام یک‌بارمصرف نقطه شروع خوبی است. تصمیم‌های ساده‌ای مثل استفاده از کالاهای بادوام یا ظروف قابل‌پرکردن می‌تواند مصرف کلی را کاهش دهد.
نقش تفکیک صحیح در خانه
تفکیک و شستن درست پلاستیک‌ها در خانه، کار تأسیسات بازیافت را آسان‌تر کرده و جریان تمیزتری از مواد قابل‌استفاده فراهم می‌کند.
بازیافت پلاستیک باید بهبود یابد
ضرورت رصد جریان پلاستیک
ردیابی جریان پلاستیک به دانشمندان کمک می‌کند تا نقاط بحرانی در سیستم را شناسایی کنند. آن‌ها می‌توانند ببینند کدام کشورها و صنایع در حال اصلاح عملکرد خود هستند و کدام‌ها همچنان به کمک نیاز دارند.
کمک قانون‌گذاران به آینده‌ای بهتر
این نگاه جامع به قانون‌گذاران امکان تدوین قوانین بهتری را می‌دهد. مقررات می‌توانند بر کاهش بسته‌بندی‌های یک‌بارمصرف، توسعه تأسیسات بازیافت یا ارتقای فرآیندهای سوزاندن برای کنترل انتشار مواد سمی تمرکز کنند.
آینده‌ای بحرانی در افق
با ادامه روند تولید، پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ میزان تولید سالانه پلاستیک به ۸۰۰ میلیون تن برسد. اگر به همین شیوه ادامه دهیم، حجم عظیم پلاستیک ممکن است کره زمین را فرا بگیرد.
اهمیت کاهش وابستگی به منابع اولیه
کاهش استفاده از مواد اولیه جدید می‌تواند روند تولید را کندتر کند، به‌ویژه اگر مواد بازیافتی بیشتری در تولید محصولات تازه مورد استفاده قرار گیرند.
نیاز به همکاری جهانی
این تغییرات نیازمند همکاری بین‌المللی میان کشورها و صنایع مختلف است. در غیر این صورت، تلاش‌های نسل آینده ممکن است نتوانند با مشکلی که هر سال بزرگ‌تر و تهدیدآمیزتر می‌شود، مقابله کنند.
