در شرایط ایده‌آل، کود به عنوان عاملی برای افزایش رشد گیاهان شناخته می‌شود. اما پژوهشی جدید نشان می‌دهد که نقش کود فراتر از این‌هاست؛ این ماده می‌تواند به گیاهان در برابر خشکسالی کمک کرده و از کاهش رشد آن‌ها جلوگیری کند.
نتایج مطالعه‌ای جهانی بر روی مراتع
مروری بر پروژه تحقیقاتی
در این تحقیق گسترده که در ۲۶ سایت مرتعی در ۹ کشور انجام شده است، پژوهشگران – از جمله اعضای هیئت علمی دانشگاه بینگهمتون نیویورک – به نتایجی قابل توجه دست یافتند: کود می‌تواند آسیب ناشی از خشکسالی را کاهش داده، یا حتی کاملاً از بین ببرد.
اهمیت این یافته در دوران بحران اقلیمی
در دنیایی که هر روز بیش از گذشته تحت فشار تغییرات اقلیمی قرار دارد، چنین بینشی می‌تواند نقشی حیاتی در سیستم‌های کشاورزی و امنیت غذایی ایفا کند.
دکتر امبر چرچیل، استاد علوم اکوسیستم در دانشگاه بینگهمتون و یکی از نویسندگان این تحقیق می‌گوید:
«منابعی مانند مواد مغذی و آب توسط انسان‌ها در سطح جهانی دستخوش تغییر شده‌اند و این موضوع می‌تواند رشد گیاهان را مختل کند. تغییرات شدید در این منابع تأثیرات گسترده‌ای بر بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد داشت.»
آزمایش میدانی با رویکردی نوین
راه‌اندازی آزمایشی بزرگ در مراتع
برای بررسی تأثیر خشکسالی و سطح منابع بر مراتع، پژوهشگران آزمایش میدانی در مقیاسی کم‌سابقه طراحی کردند. در این پروژه بررسی شد که افزودن موادی چون نیتروژن، فسفر و پتاسیم چه تأثیری بر مقاومت گیاهان در برابر خشکسالی شدید دارد.
چرچیل توضیح می‌دهد:
«ما معمولاً اثر مواد مغذی یا تأثیر خشکسالی را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم. اما در این پروژه، این دو عامل را به صورت هم‌زمان و در مقیاسی بزرگ مورد ارزیابی قرار دادیم.»
برتری این مطالعه در چیست؟
نوآوری این تحقیق تنها در وسعت آن نبود، بلکه در بررسی تعامل هم‌زمان خشکسالی و کود نیز بود. هدف، درک اثر ترکیبی این دو عامل بر گیاهان بود؛ نه فقط اثرات جداگانه‌ی هر یک.
یافته‌های کلیدی: کود چگونه آسیب خشکسالی را جبران می‌کند؟
اعداد و ارقام حیرت‌انگیز
- خشکسالی به‌تنهایی رشد گیاهان را ۱۹٪ کاهش داد.
- استفاده تنها از کود، رشد را ۲۴٪ افزایش داد.
- اما ترکیب این دو (کود + خشکسالی) تقریباً هیچ کاهش خالصی در رشد ایجاد نکرد!
این بدان معناست که گیاهان – به‌ویژه علف‌ها – حتی در شرایط خشکسالی نیز توانسته‌اند با کمک کود، رشد مناسبی داشته باشند.
چرچیل در این‌باره می‌گوید:
«یافته کلیدی این است که افزودن مواد مغذی می‌تواند اثرات منفی خشکسالی را خنثی کند؛ به‌ویژه در مناطقی که ذاتاً خشک هستند.»
شکستن یک باور رایج
تا پیش از این، تصور می‌شد در مناطق خشک، کمبود آب چنان عاملی محدودکننده است که افزودن مواد مغذی بی‌اثر خواهد بود. اما این تحقیق خلاف این را ثابت کرد: گیاهان در مناطق خشک، حتی بهتر به کود پاسخ می‌دهند!
از جمع‌آوری داده‌ها تا طراحی آزمایش‌های جدید
تجربیات میدانی پژوهشگر
چرچیل در دو سایت جهانی مشارکت مستقیم داشت:
- استرالیا (سایت یاراموندی): بررسی حضور و فراوانی گیاهان
- ایالت مینه‌سوتا (سایت سیدار کریک): ساماندهی و پاک‌سازی داده‌ها برای شبکه تحقیقاتی گسترده
او توضیح می‌دهد:
«اگر آب نباشد، رشد کم می‌شود؛ اگر کود بدهیم، رشد زیاد می‌شود. طبق فرض سنتی، گیاهان در مناطق خشک نمی‌توانند به کود واکنش نشان دهند. اما یافته‌های ما خلاف این را نشان دادند.»
اجرای پروژه‌ای جدید با الهام از یافته‌ها
پروژه PLEDGE در دانشگاه بینگهمتون
چرچیل قصد دارد این تحقیق را در محوطه‌ای ۷۵ هکتاری در دانشگاه بینگهمتون با عنوان «پروژه تنوع زیستی در مراتع و چمن‌زارها در مواجهه با تغییرات جهانی» (PLEDGE) ادامه دهد.
لزوم توجه به تنوع زیستی به‌عنوان راه‌حل بلندمدت
کود، راه‌حل موقتی و پرهزینه
اگرچه استفاده از کود به‌عنوان راهکار مقابله با خشکسالی جذاب است، اما راه‌حلی نهایی نیست.
چرچیل هشدار می‌دهد:
«در سیستم‌های تولید علوفه، کود می‌تواند خشکسالی را بی‌اثر کند، اما این کار هزینه زیادی دارد. باید این موضوع را در نظر گرفت.»
تنوع گیاهی، کلید پایداری در بلندمدت
پژوهشگران بر این باورند که وجود گونه‌های متنوع گیاهی، سیستم‌های اکولوژیکی را در برابر استرس‌های محیطی مقاوم‌تر می‌کند.
چرچیل بیان می‌کند:
«هرچه گونه‌های بیشتری داشته باشید، احتمال این‌که یکی از آن‌ها در برابر خشکسالی مقاوم باشد بیشتر است. بنابراین، تنوع زیستی می‌تواند پایداری زیست‌توده در بلندمدت را تضمین کند.»
نتیجه‌گیری
تحقیق جهانی اخیر نشان داد که افزودن کود می‌تواند به طرز قابل توجهی آسیب ناشی از خشکسالی را کاهش دهد. این یافته می‌تواند انقلابی در مدیریت کشاورزی و مراتع باشد. البته، استفاده از کود راه‌حلی سریع و موقتی است و باید در کنار راهکارهای پایدارتر مانند حفظ تنوع زیستی استفاده شود. آینده‌ای پایدار، به تلفیقی از تکنولوژی، شناخت علمی و حفظ طبیعت نیاز دارد.
این مطالعه در نشریه Nature Ecology & Evolution منتشر شده است.
