در پایان این قرن، شرایط خشکسالی می‌تواند شهد گل‌ها را تا ۹۵ درصد از کالری خالی کند. این موضوع فقط برای زنبورها مشکل‌ساز نیست، بلکه برای گیاهان، محصولات کشاورزی و انسان‌هایی که به آن‌ها وابسته هستند هم یک تهدید جدی است.
تأثیر کاهش بارندگی بر زنبورها و محصولات کشاورزی
آینده‌ای با بارندگی کمتر
حتی در آینده‌ای ملایم‌تر که بارندگی حدود ۳۰ درصد کاهش یابد، کالری شهد همچنان ممکن است حدود یک‌سوم افت کند. این نوع تغییرات می‌تواند کل اکوسیستم‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و مستقیماً به بخش کشاورزی آسیب بزند.
یافته‌های علمی
این نتایج توسط دانشمندان دانشگاه ایالتی سائو پائولو (UNESP) با حمایت FAPESP به دست آمده است.
الزا گیمارائس، نویسنده همکار این مطالعه گفت: «از نظر میزان کالری که ممکن است در شهد از دست برود، این معادل بیش از یک تن شکر در هر هکتار است که از ۱۳۲۵ کیلو به ۷۱ کیلو کاهش می‌یابد. وقتی شهدی برای مصرف زنبورها وجود نداشته باشد، زنبورها منطقه را ترک می‌کنند، گیاهان تولید مثل نمی‌کنند و کشاورزان محصول خود را از دست می‌دهند.»
بارندگی، خشکسالی و تغذیه زنبورها
رابطه باران و تولید شهد
تیم تحقیقاتی دریافت که بارندگی بیشتر می‌تواند به افزایش تولید شهد کمک کند. تحت بارندگی بیشتر، میزان کالری شهد تا ۷۴ درصد افزایش یافت. اما این بدان معنا نیست که همیشه «باران بیشتر» مفید است.
ماریا لویزا فریگرو، نویسنده اصلی این مطالعه که این پژوهش را در دوره کارشناسی ارشد خود انجام داده است، توضیح داد: «بارندگی با شدت و فراوانی بالا می‌تواند پیامدهای مخربی برای گیاهان، پرندگان و حشرات بازدیدکننده گل‌ها و همچنین برای حفظ تعاملات بین گیاهان و گرده‌افشان‌ها داشته باشد.»
اثرات گسترده بارندگی
بارندگی همه‌چیز را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ از توانایی پرواز زنبورها گرفته تا میزان انرژی مورد نیاز آن‌ها برای گرم ماندن و جستجوی غذا و همچنین نحوه انتقال مواد مغذی در خاک. بارندگی شدید می‌تواند مواد مغذی حیاتی را شسته، لایه سطحی خاک را فرسایش دهد و فعالیت گرده‌افشان‌ها را سرکوب کند.
گزارش‌های جهانی تغییرات اقلیمی
محققان نوشتند: «گزارش اخیر IPCC (AR6) شواهدی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد رویدادهای شدید مانند بارندگی‌های سنگین و خشکسالی‌ها در مناطق مختلف جهان به طور فزاینده‌ای مکرر و شدید شده‌اند.»
«از یک سو، اثرات مستقیم افزایش بیش از حد بارندگی بر تولید محصولات کشاورزی شامل فرسایش خاک و آسیب به محصولات است که تولید غذا را تهدید می‌کند؛ از سوی دیگر، دوره‌های طولانی خشکسالی می‌تواند به تخریب زمین منجر شود که در نهایت باعث کاهش بهره‌وری محصولات کشاورزی خواهد شد.»
آزمایش‌های گلخانه‌ای
نحوه اجرای آزمایش
این تیم آزمایش‌های کنترل‌شده‌ای را با استفاده از گیاهان کدو سبز در گلخانه انجام دادند که در آن نور، دما و مواد مغذی ثابت نگه داشته شدند. تنها متغیر میزان آبیاری بود.
محققان چهار سناریوی مختلف آبیاری را بررسی کردند:
- گروه اول بارندگی معمولی (گروه کنترل)
- گروه دوم ۳۰ درصد آب کمتر
- گروه سوم ۵۷ درصد آب بیشتر
- گروه چهارم شبیه‌سازی خشکسالی همراه با بارندگی شدید بعدی
در هر گروه ۳۰ گیاه مورد آزمایش قرار گرفتند که در مجموع ۱۲۰ گیاه به مدت ۶۰ روز تحت نظر بودند. هیچ گرده‌افشانی در این گلخانه‌ها اجازه ورود نداشت تا اندازه‌گیری میزان تولید شهد و شکر هر گل و هر گیاه به دقت انجام شود.
تعمیم نتایج به سایر گیاهان
اگرچه این تحقیق روی یک گونه خاص در شرایط گلخانه‌ای انجام شده است، اما محققان معتقدند نتایج به احتمال زیاد در مورد سایر محصولات در محیط طبیعی نیز صدق می‌کند.
تأثیر خشکسالی بر زنبورها
بررسی رفتار زنبورها
پریسیلا تونز، نویسنده همکار مطالعه گفت: «ما اکنون در حال بررسی اثرات تغییرات اقلیمی بر گونه‌های گیاهان بومی و کشت شده هستیم، با تمرکز بر تأثیر امواج گرما و سایر رویدادهای شدید.»
او ادامه داد: «یکی دیگر از جنبه‌های این تحقیق، بررسی واکنش زنبورها به تغییراتی است که در گل‌ها در این شرایط رخ می‌دهد، از طریق تحلیل‌های رفتاری.»
تیم پژوهش علاوه بر اندازه‌گیری تولید گیاهان، در حال بررسی رفتار گرده‌افشان‌ها و واکنش آن‌ها به این تغییرات است.
از شهد گل تا سفره ما
زنجیره مستقیم از آب و هوا تا غذا
این مطالعه یک ارتباط مستقیم بین تغییرات اقلیمی، شهد گل، گرده‌افشان‌ها و تولید غذا ترسیم می‌کند. این تحقیق نشان می‌دهد که تغییرات در الگوهای بارندگی – چه باران بیشتر، چه باران کمتر – می‌تواند پیامدهای وسیع و قابل مشاهده‌ای داشته باشد.
پرسش‌های مهم برای آینده
این یافته‌ها سوالات مهمی را برای آینده مطرح می‌کند:
- اگر گل‌ها دیگر نتوانند زنبورها را تغذیه کنند چه خواهد شد؟
- چه کسی گرده‌افشانی گیاهان را انجام خواهد داد؟
- چه باید کرد وقتی محصولات کشاورزی به بار ننشینند؟
محققان نوشتند: «گرده‌افشانی توسط حیوانات مسئول تولیدمثل بسیاری از گونه‌های گیاهی است، از جمله محصولات کشاورزی که به طور ویژه برای تولید میوه و دانه به زنبورها وابسته هستند.»
«بنابراین رویدادهای شدید اقلیمی می‌توانند تعاملات حیاتی گرده‌افشانی را مختل کرده و موجب کاهش تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در سراسر جهان شوند.»
این مطالعه کامل در مجله Scientific Reports منتشر شده است.
