تابستان گذشته، زمانی که برایان منونوس روی یخچال هایگ در بریتیش کلمبیا قدم گذاشت، ضخامت یخ زیر پایش کمتر از همیشه بود.
او هشدار داد:
«در چهار سال گذشته، یخچال‌ها دو برابر بیش از دهه قبل یخ از دست داده‌اند. روند ذوب یخچال‌ها به شدت شتاب گرفته است.»
بررسی بی‌سابقه یخچال‌ها
مطالعه‌ای جدید با استفاده از بیش از بیست سال تصاویر ماهواره‌ای، بررسی‌های لیزری و اندازه‌گیری‌های میدانی از یخچال‌های رشته‌کوه‌های راکی، کاسکید و آلپ سوئیس انجام شده است.
یافته‌های نگران‌کننده
طبق این تحقیق، یخچال‌های غرب کانادا، ایالت‌های غربی آمریکا و سوئیس، از سال ۲۰۲۱ تاکنون حدود ۱۲ درصد از حجم کل خود را از دست داده‌اند.
نکته نگران‌کننده این است که سرعت این کاهش همچنان در حال افزایش است.
نقشه‌برداری از ذوب یخچال‌ها
برایان منونوس، استاد دانشگاه بریتیش کلمبیا شمالی و دانشمند ارشد موسسه Hakai، هدایت تیمی بین‌المللی را بر عهده داشت که سه یخچال شاخص در غرب کانادا، چهار یخچال در شمال غربی آمریکا و بیست یخچال در سوئیس را بررسی کردند.
اهمیت یخچال‌ها
یخچال‌های طبیعی فقط زیبایی کارت‌پستال‌ها را نمی‌سازند.
این سازه‌های یخی در تابستان منابع حیاتی آب برای کشاورزی، رودخانه‌ها و نیروگاه‌های برق‌آبی هستند. همچنین سالانه میلیون‌ها گردشگر و ورزشکار را جذب می‌کنند و به پایداری کوه‌ها کمک می‌کنند.
روش‌های پیشرفته اندازه‌گیری
تیم تحقیقاتی از تکنولوژی لیزری با وضوح بالا از هوا، اندازه‌گیری‌های مستقیم میدانی و هزاران تصویر ماهواره‌ای استفاده کرد.
این داده‌ها تصویری منسجم ارائه دادند: از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، یخچال‌های مورد بررسی به همان میزان یخ از دست دادند که در کل ده سال قبل از آن از دست داده بودند.
از نظر حجم آب، این میزان معادل تخلیه مخازن عظیم آلپی در طی چند فصل گرم است.
گرد و غبار و آتش، یخچال‌ها را تیره می‌کنند
دلایل تسریع ذوب یخچال‌ها
دو عامل اصلی باعث این شتاب شده‌اند:
۱. گرمای شدید
موج‌های گرمای زودهنگام، روند ذوب را چندین هفته جلو انداخته‌اند و برف زمستانی که معمولاً از یخ محافظت می‌کند، زودتر آب شده است.
تابستان بی‌سابقه گرم سوئیس در سال ۲۰۲۲ و بهار داغ غرب کانادا در سال ۲۰۲۳ فرصت بازسازی به یخچال‌ها نداد.
منونوس تأکید کرد: «بدون شک ۲۰۲۳ سال رکوردشکنی بود.»
۲. تیره شدن سطح یخچال‌ها
برف خالص سفید بوده و بخش زیادی از نور خورشید را بازتاب می‌دهد. اما زمانی که گرد و غبار یا دوده آتش‌سوزی روی سطح یخچال می‌نشیند، این بازتاب به شدت کاهش می‌یابد و یخ مانند آسفالت گرما جذب می‌کند.
در آلپ، طوفان‌های گرد و غبار صحرای آفریقا رنگ برف را به زرد کدر تغییر دادند. در آمریکای شمالی، دوده ناشی از آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه سطح یخچال‌ها را پوشاند.
در یخچال هایگ، پژوهشگران تخمین زدند که تیره شدن سطح توسط دوده تقریباً ۴۰ درصد از ذوب یخ بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ را توضیح می‌دهد.
خلأ خطرناک در پیش‌بینی‌های اقلیمی
غفلت از اثرات تغییر رنگ یخچال‌ها
این تغییرات در میزان بازتاب (آلبدو) فقط ظاهری نیستند. این پدیده باعث می‌شود که سرعت ذوب بسیار بیشتر از چیزی باشد که فقط دمای هوا تعیین می‌کند. با این حال، اکثر مدل‌های جهانی یخچال‌ها این اثر را نادیده می‌گیرند.
منونوس معتقد است این غفلت می‌تواند خطرناک باشد.
او هشدار داد: «اگر فکر می‌کنیم ۵۰ سال دیگر یخچال‌ها از بین می‌روند، شاید در واقع ۳۰ سال زمان داریم. بنابراین باید مدل‌های دقیق‌تری طراحی کنیم.»
از طرفی، با تداوم گرمایش جهانی، احتمال افزایش آتش‌سوزی‌های گسترده بیشتر می‌شود که این یعنی دوده بیشتری روی یخچال‌های رو به کوچک شدن خواهد نشست.
این چرخه معیوب — تابستان‌های گرم‌تر، آتش‌سوزی‌های گسترده‌تر، یخچال‌های تیره‌تر، ذوب سریع‌تر — نشان می‌دهد که پیش‌بینی‌های فعلی احتمالاً بیش از حد خوش‌بینانه هستند.
تأثیر ذوب یخچال‌ها بر چشم‌اندازها
در حالی که یخچال‌های آلاسکا و گرینلند معمولاً در بحث افزایش سطح دریا مطرح می‌شوند، یخچال‌های کوهستانی در این مطالعه نقش متفاوت اما حیاتی دارند.
نقش حیاتی یخچال‌های کوهستانی
در دوران خشکسالی تابستان، آب ذوب شده از یخچال‌ها باعث جریان مداوم رودخانه‌ها، خنک شدن زیستگاه ماهی سالمون و پر شدن مخازن نیروگاه‌های برق می‌شود.
با عقب‌نشینی یخچال‌ها، این جریان حیاتی نیز کاهش می‌یابد و کشاورزی، نیروگاه‌ها و زیست‌بوم‌ها را با کم‌آبی شدیدتری روبه‌رو می‌کند.
افزایش خطرات طبیعی
ذوب سریع‌تر یخچال‌ها مخاطراتی جدید به همراه دارد. با نازک شدن یخچال‌های دره‌ای، دیواره‌های سنگی شیب‌دار که به وسیله یخ به هم چسبیده بودند، ممکن است فرو بریزند. همچنین دریاچه‌های یخچالی جدید که فقط توسط سنگ‌ریزه‌ها محصور شده‌اند، می‌توانند ناگهان طغیان کنند.
سیلاب ویرانگر در الیوت کریک بریتیش کلمبیا در سال ۲۰۲۰ که با عقب‌نشینی سریع یخچال‌ها مرتبط بود، نمونه‌ای از خطراتی است که با عقب‌نشینی یخچال‌ها احتمال وقوعشان افزایش می‌یابد.
آینده بدون یخچال‌های دائمی
این تحولات سؤال مهمی را ایجاد می‌کند: جوامع چگونه باید خود را با آینده‌ای بدون یخچال‌های دائمی تطبیق دهند؟
منونوس تأکید می‌کند که برنامه‌ریزان منابع آب، مهندسان و فعالان صنعت گردشگری باید به سرعت راهکارهای جدید طراحی کنند.
او گفت: «جامعه باید بپرسد که از بین رفتن یخ‌ها چه پیامدهایی خواهد داشت. ما باید برای زمانی آماده شویم که دیگر یخچالی در غرب کانادا و آمریکا باقی نمانده باشد.»
این آمادگی می‌تواند شامل بازنگری در توافقات تقسیم آب، تقویت زیرساخت‌ها برای مقابله با سیلاب‌های ناگهانی یا بازآفرینی گردشگری آلپی برای تابستان‌هایی با برف اندک باشد.
هشداری که در دل یخچال‌های ذوب شده نوشته شده است
مهم‌ترین درس این مطالعه، سرعت بی‌سابقه تغییرات است که بازه‌های زمانی زمین‌شناسی را به عمر یک نسل انسانی کاهش داده است. جو گرم‌تر، آتش‌سوزی‌های گسترده‌تر ایجاد می‌کند؛ این آتش‌ها یخچال‌ها را تیره می‌کنند؛ یخ‌های تیره با سرعتی شگفت‌انگیز ذوب می‌شوند و بخش‌های بیشتری از یخ تاریک را آشکار می‌کنند. هر چرخه، چرخه بعدی را تسریع می‌کند.
اگر سیاست‌گذاران به دنبال نمونه‌ای ملموس از شتاب تغییرات اقلیمی باشند، یخچال‌های در حال ناپدید شدن بهترین شاهد هستند.
تصویر «سقوط یخچال از لبه پرتگاه» دیگر فقط یک استعاره نیست. این یک واقعیت عینی از چهره در حال تغییر زمین است که شاید زودتر از آنچه تصور می‌کردیم، از حافظه زنده بشریت محو شود.
این مطالعه در مجله Geophysical Research Letters منتشر شده است.
