چین با سیاست‌های دولتی و اهداف تولید جاه‌طلبانه، صنعت خودروسازی خود را به نقطه‌ای رسانده که نه تنها بازار داخلی را اشباع کرده، بلکه صنعت خودرو در سراسر جهان را در معرض خطر قرار داده است. در این مقاله، به بررسی دلایل مازاد تولید خودرو در چین، پیامدهای آن برای بازار جهانی و آینده این صنعت می‌پردازیم.
تولید بی‌وقفه و مازاد ظرفیت
سیاست‌های حمایتی دولت چین باعث شد تا خودروسازان بدون توجه به تقاضای واقعی بازار، تولید را افزایش دهند. این مازاد تولید، بازار را اشباع کرده و چرخه‌ای از ضرر برای تولیدکنندگان و نمایندگی‌ها به وجود آورده است.
نمونه‌ای از تخفیف‌های شدید
در چنگدو، شهری با جمعیت 21 میلیون نفر، نمایشگاهی با ظرفیت 5 هزار خودرو تخفیف‌های چشمگیر ارائه می‌دهد. برای مثال:
- مدل‌های تولید داخل آئودی با نصف قیمت عرضه می‌شوند
- SUV هفت‌نفره FAW با 60٪ تخفیف، تنها 22,300 دلار فروخته می‌شود
به گزارش رویترز، این تخفیف‌ها با کمک شرکت «Zcar» که خودروها را به‌صورت عمده از تولیدکنندگان و نمایندگی‌ها خریداری می‌کند، ممکن شده است. دلیل اصلی این شرایط، حجم بالای خودروهای تولیدشده در چین است.
بحران ظرفیت و سودآوری
چین طی سال‌ها با کمک یارانه‌ها و مشوق‌های دولتی، به یک قدرت بزرگ خودروسازی و رهبر تولید خودروهای برقی تبدیل شد. اما اکنون همان سیاست‌ها باعث شده‌اند صدها برند داخلی بیش از نیاز بازار تولید کنند و در آستانه ضرردهی قرار بگیرند.
قیمت خودروهای برقی چینی به کمتر از 10 هزار دلار رسیده است، در حالی که در آمریکا کمتر مدلی زیر 35 هزار دلار یافت می‌شود. بیشتر نمایندگی‌ها به دلیل حجم بالای موجودی، مجبور به کاهش قیمت و حتی فروش زیر قیمت تمام‌شده شده‌اند.
راهکارهای نمایندگی‌ها
برخی نمایندگی‌ها خودروهای فروخته‌نشده را بیمه و ثبت می‌کنند تا به عنوان «فروخته‌شده» محسوب شوند و بتوانند از مشوق‌های کارخانه‌ای بهره‌مند شوند. این خودروها سپس به بازار خاکستری، شرکت‌هایی مثل Zcar یا حتی پلتفرم‌های مشابه تیک‌تاک منتقل می‌شوند و با عنوان «صفر کیلومتر دست دوم» به خارج از کشور صادر یا در انبارها رها می‌شوند.
شباهت به بحران مسکن و انرژی خورشیدی
کارشناسان معتقدند این بحران شبیه بحران‌های گذشته در بازار مسکن و صنعت انرژی خورشیدی چین است. دلیل اصلی، تمرکز دولت بر رشد اقتصادی و اشتغال، نه سودآوری و رقابت‌پذیری پایدار است.
«وقتی پکن یک صنعت را استراتژیک اعلام می‌کند، هر استاندار برای نشان دادن وفاداری خود وارد بازی ساخت کارخانه می‌شود و ظرفیت تولید دو برابر می‌گردد.» – تحلیلگر اقتصاد کلان
تولید دو برابر تقاضا
ظرفیت تولید خودرو در چین به دو برابر تعداد خودروهای تولیدشده در سال 2024 رسیده است. بیشترین مشکل در بخش خودروهای بنزینی است، زیرا تقاضای آنها کاهش یافته اما کارخانه‌های خودروهای برقی همچنان گسترش می‌یابند.
بر اساس تحلیل AlixPartners، تنها 15 برند از میان 129 برند فعال خودروهای برقی و هیبریدی چین تا سال 2030 باقی خواهند ماند. به عقیده کارشناسان، تنها راه‌حل واقعی، ورشکستگی بخشی از خودروسازان است؛ اما دولت نگران افزایش بیکاری و کاهش مصرف است.
از دست رفتن بازار و نگرانی جهانی
سهم برندهای خارجی در بازار چین از 62٪ در سال 2020 به 31٪ در سال جاری کاهش یافته است. اروپا و آمریکا نگران هجوم خودروهای ارزان‌قیمت چینی به بازارهای خود هستند. آمریکا تقریباً واردات این خودروها را به دلایل امنیتی و رقابتی ممنوع کرده است.
مسیر استراتژیک از 2009 تا 2025
چین در دهه 1990 تصمیم گرفت خودروهای برقی را به عنوان فرصت استراتژیک ببیند. از سال 2009 میلیاردها دلار یارانه پرداخت شد. در سال 2017، «برنامه توسعه میان‌مدت و بلندمدت صنعت خودرو» هدف تولید سالانه 35 میلیون خودرو تا 2025 را تعیین کرد – رقمی تقریباً دو برابر رکورد فروش آمریکا.
این سیاست‌ها باعث شد صنعت خودرو به «ستون جدید اقتصاد» تبدیل شود و جای خالی درآمد ناشی از فروش زمین و مالیات املاک را پر کند.
غول‌های دولتی: BYD و Xiaomi
استان آنهویی با ارائه زمین ارزان در سال 2021 توانست کارخانه BYD را جذب کند. این کارخانه باعث شد اقتصاد منطقه 9 درصد بالاتر از میانگین کشور رشد کند. به‌طور مشابه، شیائومی در 2022 کارخانه‌ای در پکن راه‌اندازی کرد و زمین را با 22٪ تخفیف خرید. شهر هدف‌گذاری کرد که این کارخانه سالانه 47 میلیارد یوان درآمد ایجاد کند.
شهر گوانگژو نیز وعده حمایت مالی تا 500 میلیون یوان در سال برای شرکت‌های تولیدکننده خودروهای جدید داد.
پدیده «خودروستان»
هزاران خودروی نو در زمین‌های خالی رها شده‌اند. در برخی حراجی‌های آنلاین، خودروهای BYD به صورت عمده فروخته می‌شوند. در شنژن، بیش از دو هزار خودروی Denza مدل 2018 که هرگز استفاده نشده بودند، پس از سال‌ها انبار شدن با قیمت 9 هزار دلار (یک‌چهارم قیمت اولیه) فروخته شدند.
جمع‌بندی
چین با سیاست‌های تولیدمحور، بازار خود را اشباع کرده و زنجیره جهانی خودرو را تحت فشار گذاشته است. اگرچه این کشور در تولید خودروهای برقی پیشرو است، اما ادامه این روند می‌تواند به موجی از ورشکستگی‌ها و بحران اشتغال منجر شود.
نتیجه‌گیری
برای نجات صنعت خودرو، چین باید بین رشد ظرفیت و تقاضای واقعی تعادل برقرار کند. آینده این صنعت به تصمیم‌های دولت در خصوص کاهش یارانه‌ها و اجازه ورشکستگی به شرکت‌های ناکارآمد وابسته است.
نظر شما چیست؟ آیا سیاست‌های حمایتی دولت چین به نفع آینده صنعت خودرو است یا به ضرر آن؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
