برای بسیاری از انسان‌ها، اسب‌ها مانند اعضای خانواده دوست‌داشتنی و جدانشدنی هستند. پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد که اسب‌ها می‌توانند همچون حیوانات خانگی یا حتی شریک زندگی، به‌عنوان منابع دلبستگی عاطفی عمل کنند.
این مطالعه همچنین ابزاری تازه معرفی کرده است که می‌تواند میزان دلبستگی افراد به اسب‌هایشان را به‌طور دقیق و علمی اندازه‌گیری کند.
مسیر پژوهش: از تجربه شخصی تا داده علمی
گروهی از پژوهشگران دانشگاه تورکو و دانشگاه هلسینکی، عمق واقعی رابطه انسان و اسب را مورد بررسی قرار دادند. آنان ابزاری شناخته‌شده در حوزه دلبستگی حیوانات خانگی را متناسب با زندگی و نگهداری اسب‌ها بازطراحی کرده و آن را در یک نمونه بین‌المللی بزرگ اعتبارسنجی کردند.
هدف ساده بود: تبدیل داستان‌های عاشقانه صاحبان اسب‌ها به داده‌هایی قابل اندازه‌گیری و مقایسه.
پرسشنامه‌ای برای اصطبل
نتیجه این تلاش، طراحی «پرسشنامه دلبستگی به اسب» (Horse Attachment Questionnaire – HAQ) بود. این ابزار بر پایه نظریه دلبستگی ساخته شد؛ نظریه‌ای که توضیح می‌دهد چگونه پیوندهای عاطفی شکل می‌گیرند و دوام می‌آورند.
- اضطراب دلبستگی: نگرانی درباره طرد شدن یا از دست دادن محبت.
- اجتناب دلبستگی: احساس ناراحتی در نزدیکی عاطفی و تمایل به فاصله گرفتن.
در این پرسشنامه، مفاهیم موجود برای حیوانات خانگی به شکلی بازنویسی شد که مستقیماً به اسب‌ها، سوارکاری، مراقبت و زمان صرف‌شده با آن‌ها ارتباط یابد.
روانشناسی پیوند میان انسان و اسب
در این پژوهش، داده‌های ۲۲۸۷ مالک اسب از ۲۱ کشور گردآوری شد. بیشترین مشارکت‌کنندگان از فرانسه و فنلاند بودند. همه آن‌ها نسخه‌ای از پرسشنامه دلبستگی حیوانات خانگی را تکمیل کردند که برای اسب‌ها بازنویسی شده بود.
گستردگی این نمونه مهم است. زیرا فرهنگ، سبک‌های سوارکاری و شیوه‌های مدیریت در کشورها متفاوت است. ابزاری که بتواند در فرهنگ‌های مختلف معتبر عمل کند، ارزش بیشتری از یک ابزار محدود به یک کشور یا سبک خاص دارد.
نتایج آماری نشان داد که بیشتر پرسش‌ها به‌خوبی پیوند انسان و اسب را توصیف می‌کنند. همان الگوی دو‌بعدی (اضطراب و اجتناب) نیز دیده شد؛ درست مشابه مطالعات مربوط به روابط انسانی و پیوند انسان با حیوانات خانگی.
چه کسانی چه احساسی دارند؟
داده‌ها نشان دادند که:
- مالکان جوان‌تر و افرادی با سطح بالاتر نوروتیسیزم بیشتر مستعد اضطراب دلبستگی هستند. آن‌ها نگران از دست دادن نزدیکی با اسب خود هستند یا مدام به دنبال اطمینان از علاقه و نیاز اسبشان‌اند.
- مالکان مرد بیشتر در دسته اجتناب دلبستگی قرار می‌گیرند. آن‌ها تمایل دارند فاصله عاطفی بیشتری با اسب‌هایشان حفظ کنند.
این یافته‌ها قضاوت ارزشی نیست، بلکه الگوهایی را توضیح می‌دهد که مربیان، دامپزشکان و درمانگران معمولاً به‌صورت تجربی حس می‌کنند اما تاکنون قابل اندازه‌گیری دقیق نبوده است.
فرهنگ و زمان در زین
تفاوت‌های فرهنگی نیز آشکار شد. مدل پژوهش برای مالکان فرانسوی اندکی بهتر از مالکان فنلاندی کار می‌کرد. یکی از دلایل احتمالی این است که در فرانسه، صاحبان اسب بیشتر تنها سوارکار اسب خود هستند و زمان اختصاصی بیشتری با حیوان سپری می‌کنند. در مقابل، در فنلاند اسب‌ها بیشتر میان چند نفر به اشتراک گذاشته می‌شوند.
«یافته‌های ما نشان می‌دهد که اسب‌ها می‌توانند به‌عنوان منابع دلبستگی معنادار برای انسان عمل کنند، درست مانند حیوانات خانگی و حتی دیگر انسان‌ها.» – آدا ستال، نویسنده اصلی مطالعه
اهمیت فراتر از احساسات
یک ابزار معتبر تنها احساسات را نام‌گذاری نمی‌کند، بلکه دروازه‌ای تازه به‌سوی دانش می‌گشاید. به گفته اوسه‌آنه لیهرمان، پژوهشگر دانشگاه تورکو:
«این پرسشنامه پایه‌ای علمی فراهم می‌کند تا بررسی کنیم دلبستگی چگونه بر رفاه صاحبان اسب، مراقبت و حتی آموزش اسب‌ها اثر می‌گذارد.»
پژوهش‌های پیشین نشان داده است که سبک‌های دلبستگی ناایمن در صاحبان حیوانات می‌تواند بر رفتار و نحوه مراقبت از آن‌ها تأثیر بگذارد. این بینش‌ها در مورد اسب‌ها نیز می‌تواند به بهبود رفاه اسب‌ها منجر شود.
کاربردها: از درمان تا آموزش
پرسشنامه دلبستگی به اسب می‌تواند در حوزه‌های مختلفی کاربرد داشته باشد، از جمله:
- درمان‌های اسب‌محور: کمک به درمانگران در تنظیم جلسات و مرزها برای سلامت هم انسان و هم اسب.
- آموزش و مربیگری: درک تمایل یک سوارکار به نزدیکی یا فاصله عاطفی می‌تواند شیوه آموزش و بازخورد را بهبود دهد.
- مدیریت اصطبل: کمک به انتخاب صحیح‌تر اسب برای سوارکاران یا هدایت والدین در تربیت فرزندان سوارکار.
پیوند عاطفی انسان با اسب‌ها
اسب‌ها جایگاه ویژه‌ای در زندگی انسان دارند؛ نه صرفاً حیوانات کاری‌اند و نه تنها حیوانات خانگی. این پژوهش، این ویژگی منحصربه‌فرد را به‌عنوان مزیت در نظر می‌گیرد. با انطباق روانشناسی علمی با واقعیت‌های زندگی اسب‌ها، نشان داده شد که این پیوندها می‌توانند همانند سایر روابط انسانی ترسیم و تحلیل شوند.
پیام نهایی روشن و انسانی است: اگر الگوهایی را که بر احساسات ما حاکم‌اند درک کنیم، می‌توانیم انتخاب‌های بهتری برای رفاه اسب‌ها و خودمان داشته باشیم.
این مطالعه در مجله علمی Anthrozoös منتشر شده است.
جمع‌بندی
اسب‌ها نه‌تنها همدم، بلکه خانواده‌ای عاطفی برای انسان‌ها هستند. پژوهش جدید ابزار علمی دقیقی برای اندازه‌گیری این پیوند ارائه می‌دهد که می‌تواند در درمان، آموزش و رفاه اسب‌ها نقشی کلیدی ایفا کند.
آیا شما هم تجربه عاطفی ویژه‌ای با اسب‌ها دارید؟ تجربه خود را در بخش نظرات با ما و دیگر علاقه‌مندان به اشتراک بگذارید.
