آتش‌سوزی‌های جنگلی در غرب ایالات متحده به بحرانی فزاینده تبدیل شده‌اند. این آتش‌ها طولانی‌تر می‌سوزند، شدت بیشتری دارند و به مناطقی گسترش می‌یابند که در گذشته کمتر دچار حریق می‌شدند. اما خطری تازه در حال شکل‌گیری است؛ صاعقه که ناگهانی، قدرتمند و غیرقابل پیش‌بینی است، اکنون یکی از بزرگ‌ترین عوامل بروز آتش‌سوزی به شمار می‌رود.
صاعقه؛ سوخت تازه آتش‌سوزی‌های غرب آمریکا
برای آغاز یک آتش‌سوزی جنگلی چند عامل لازم است: سوخت خشک، دمای بالا، رطوبت پایین و یک جرقه. صاعقه یکی از قوی‌ترین جرقه‌های طبیعی است. در حال حاضر بیش از دوسوم از سطح سوخته در غرب آمریکا به دلیل صاعقه رخ می‌دهد. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که این رقم به‌دلیل تغییرات اقلیمی به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
هوای گرم‌تر، رطوبت بیشتری در خود نگه می‌دارد و همین موضوع الگوهای جوی ناپایدار را افزایش می‌دهد. این الگوها به نوبه خود زمینه‌ساز صاعقه‌های بیشتر می‌شوند. بر اساس یک مطالعه اخیر، ۹۸ درصد از غرب آمریکا تا دهه ۲۰۳۰ شاهد روزهای بیشتری با احتمال آتش‌سوزی ناشی از صاعقه خواهند بود.
مناطق پرخطرتر
ایالت‌هایی مانند اورگن، آیداهو و مونتانا که به آتش‌سوزی‌های گسترده عادت دارند، در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند. تا سال ۲۰۶۰، این مناطق ممکن است در هر تابستان ۱۲ روز اضافه با صاعقه‌های شدید را تجربه کنند.
مدل پیش‌بینی صاعقه با هوش مصنوعی
مدل‌های سنتی آب‌وهوایی توانایی ردیابی مستقیم صاعقه را ندارند. به همین دلیل تیمی از محققان به رهبری دمیتری کالاشنیکوف از دانشگاه کالیفرنیا مرسد، سیستم جدیدی برای پیش‌بینی صاعقه توسعه داده‌اند.
«اولین گام پیش‌بینی صاعقه بود. مدل‌های اقلیمی معمولی این فرایند کوچک‌مقیاس را شبیه‌سازی نمی‌کنند.» – کالاشنیکوف
پژوهشگران از یادگیری ماشینی برای پیش‌بینی مکان صاعقه بر اساس دما، رطوبت و میزان بخار آب موجود در هوا استفاده کردند. سپس این داده‌ها را با شاخص «هواشناسی آتش» (FWI) که از سال ۱۹۶۸ برای ارزیابی خطر آتش‌سوزی کاربرد دارد، ترکیب کردند. نتیجه، یک مدل پیش‌بینی اختصاصی برای غرب آمریکا بود که بازه ۲۰۳۰ تا ۲۰۶۰ را شبیه‌سازی می‌کند؛ بسیار زودتر از بسیاری مطالعات مشابه که اغلب فقط تا پایان قرن چشم‌انداز ارائه می‌دهند.
شمال‌غرب؛ صاعقه بیشتر اما آتش‌سوزی کمتر؟
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ایالت‌های شمال‌غربی مانند آیداهو، اورگن و مونتانا بیشترین افزایش روزهای صاعقه را تجربه خواهند کرد. اما نکته جالب این است که لزوماً شاهد بیشترین گسترش آتش‌سوزی نخواهند بود. هرچند صاعقه بیشتر می‌شود، شرایط اقلیمی مانند خشکی شدید یا گرمای افراطی در این مناطق نسبت به سایر نقاط سریع‌تر بدتر نخواهد شد. با این حال، صاعقه‌های مستقیم به زمین (Cloud-to-Ground) همچنان خطری جدی در این مناطق محسوب می‌شوند.
جنوب‌غرب؛ صاعقه کمتر اما ریسک بالاتر
در مقابل، ایالت‌های جنوب‌غربی مانند کلرادو، وایومینگ، آریزونا و نیومکزیکو افزایش چشمگیری در تعداد صاعقه نخواهند داشت. اما خشکی زمین، گرمای شدید و بارش اندک باعث می‌شود که حتی یک جرقه کوچک هم به فاجعه‌ای بزرگ تبدیل شود. پژوهشگران دریافتند که این مناطق بیشترین افزایش در آتش‌سوزی‌های ناشی از صاعقه را تجربه خواهند کرد، حتی اگر تعداد صاعقه‌ها زیاد نباشد. علت اصلی، افزایش روزهای مستعد آتش‌سوزی در نتیجه تغییرات اقلیمی است.
تفاوت صاعقه خشک و مرطوب
کالاشنیکوف تأکید کرد که مرحله بعدی تحقیقات، تمایز بین انواع صاعقه خواهد بود:
- صاعقه خشک: بدون بارش یا با بارش ناچیز رخ می‌دهد و خطر آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد.
- صاعقه مرطوب: همراه با باران شدید است که می‌تواند خطر آتش را کاهش دهد اما در عوض ریسک سیلاب را افزایش می‌دهد.
شناخت این تفاوت‌ها می‌تواند به نیروهای امدادی در واکنش دقیق‌تر به تهدیدات آتش کمک کند.
نتیجه‌گیری: زنگ خطری برای آینده نزدیک
با تغییر الگوهای اقلیمی، غرب آمریکا نه‌تنها گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود، بلکه طوفانی‌تر و خطرناک‌تر نیز خواهد شد. صاعقه‌های بیشتر به معنای آتش‌های بیشتر است، و آتش‌ها نیز سوخت خشک بیشتری خواهند یافت. این چرخه معیوب می‌تواند فصل‌های آتش‌سوزی را به‌کلی دگرگون کند. نکته مهم این است که این تغییرات مربوط به قرن آینده نیستند، بلکه در چند دهه آینده و حتی اکنون در حال رخ دادن هستند. برای ساکنان مناطق پرخطر، این یعنی گرمای بیشتر، دود سنگین‌تر و نیاز فوری به آماده‌سازی برای آینده.
نظر شما درباره نقش صاعقه در افزایش آتش‌سوزی‌های جنگلی چیست؟ دیدگاهتان را در بخش نظرات بنویسید یا این مقاله را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
