اطمینان از ایمنی و کیفیت محصولات غذایی یکی از دغدغه‌های همیشگی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مواد غذایی بوده است. پرسشی که مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان از سلامت و کیفیت مواد غذایی اطمینان حاصل کرد؟
در صنعت مواد غذایی، برای تضمین کیفیت و تایید اطلاعات درج‌شده روی محصولات، قوانین و استانداردهای متعددی تدوین شده است. یکی از معتبرترین آنها، استاندارد بین‌المللی کدکس (Codex Alimentarius) است که چارچوبی جامع در اختیار کشورها و تولیدکنندگان پیشروی مواد غذایی در جهان می‌گذارد تا از طریق آن بتوانند سطح ایمنی و کیفیت مواد غذایی را ارتقا دهند.
کدکس (Codex Alimentarius) مجموعه‌ای از استانداردهای بین‌المللی مربوط به مواد غذایی است که دو نهاد معتبر جهانی، یعنی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) و سازمان جهانی بهداشت (WHO)، آن را پایه‌گذاری کرده‌اند. نام این استاندارد از زبان لاتین گرفته شده و ترکیبی از دو واژه Codex به معنای «کتاب» یا «مجموعه قوانین» و Alimentarius به معنای «خوراک» یا «مربوط به غذا» است.
استاندارد کدکس برای انواع مواد غذایی، اعم از فرآوری‌شده، نیمه‌فرآوری‌شده یا خام کاربرد دارد و هدف آن حفاظت از سلامت مصرف‌کنندگان و اطمینان از ایمنی محصولات غذایی است. این استاندارد، مواردی مثل نحوه برچسب‌گذاری مواد غذایی، مقدار باقی‌مانده داروهای دام‌پزشکی یا آفت‌کش‌ها در غذا، وجود آلاینده‌ها و روش‌های نمونه‌برداری و بازرسی را در بر می‌گیرد و به کیفیت و ایمنی مواد غذایی در سراسر جهان کمک می‌کند.
از سوی دیگر، کدکس با ارائه استانداردهایی به تضمین عدالت تجاری در سطح بین‌المللی کمک می‌کند. این استانداردها به کشورهای واردکننده و صادرکننده اطمینان می‌دهد که مواد غذایی مبادله شده، از صحت و کیفیت لازم برخوردارند. علاوه بر این با هماهنگ‌سازی مقررات غذایی کشورها، به تسهیل تجارت جهانی کمک می‌کند. اگرچه این استانداردها داوطلبانه است، اما در بسیاری از کشورها به عنوان مبنای قوانین ملی به کار می‌رود.
Codex در عمل؛ نگاهی به رویکردهای پیاده‌سازی استاندارد Codex در سطح جهانی
در میان شرکت‌هایی که به‌طور جدی در پیاده‌سازی استانداردهای Codex پیشگام بوده‌اند، می‌توان به نستله اشاره کرد. این شرکت چندملیتی، با حضور در بیش از ۱۸۰ کشور، رویکردی سیستماتیک و منسجم برای انطباق با Codex در زنجیره تامین، تولید و توزیع خود اتخاذ کرده است.
مطابق با الزامات این استاندارد، نحوه برچسب‌گذاری محصولات در نستله شامل اطلاعات دقیق ترکیبات، هشدارهای مربوط به مواد حساسیت‌زا و ارزش‌های تغذیه‌ای است؛ مواردی که به مصرف‌کننده امکان تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر را می‌دهد. همچنین در بخش فرمولاسیون، استفاده از افزودنی‌ها تنها در چارچوب لیست مجاز Codex صورت می‌گیرد و ترکیبات محصولات به طور منظم و براساس یافته‌های علمی جدید بازنگری می‌شوند.
در زمینه کنترل کیفیت، سازوکارهای این شرکت براساس روش‌های نمونه‌برداری و بازرسی توصیه‌شده از سوی Codex طراحی شده‌اند. این رویکرد نه‌فقط برای تضمین انطباق فنی، بلکه برای اطمینان از ایمنی و ثبات کیفیت محصول در مقیاس گسترده جهانی اجرا می‌شود.
نکته قابل توجه آن است که نقش شرکت‌هایی مانند نستله، صرفا به تبعیت ازاین استانداردها محدود نمی‌شود. این شرکت در فرآیندهای بین‌المللی تدوین و بازنگری Codex نیز مشارکت دارد و تجربیات عملی خود را در اختیار نهادهای تدوین‌کننده قرار می‌دهد. به این ترتیب، Codex از یک سند فنی صرف فراتر می‌رود و به بستری مشترک میان سیاست‌گذاران بهداشتی و بازیگران کلیدی صنعت تبدیل می‌شود.
