فسیل‌ها روایتگر زندگی‌هایی هستند که میلیون‌ها سال پیش ناپدید شدند. برخی از کشفیات، تأییدکننده انتظارات دانشمندان‌اند، اما برخی دیگر پرسش‌های تازه‌ای را ایجاد می‌کنند و نگاه به گذشته را تغییر می‌دهند. در جنوب آلمان، کشف یک اسکلت تقریباً کامل، همین اتفاق را رقم زد؛ دانشمندان بین‌المللی موفق به شناسایی گونه‌ای جدید از ایختیوسورها شدند. داستان این گونه تازه، در یک معدن خاک‌رس آرام در باواریا آغاز شد.
معرفی گونه جدید: Eurhinosaurus mistelgauensis
مطالعه‌ای که در مجله Fossil Record منتشر شد، گونه‌ای جدید با نام Eurhinosaurus mistelgauensis را معرفی کرد. این فسیل‌ها متعلق به گروهی نادر از خزندگان دریایی هستند که زمانی بر دریاهای ژوراسیک حکمرانی می‌کردند.
چرا نام Mistelgau؟
نام این گونه به معدن خاک‌رس Mistelgau در باواریا گره خورده است. این مکان سال‌هاست فسیل‌های ارزشمندی را در خود جای داده که مربوط به زمانی است که دریاهای کم‌عمق جنوب آلمان را پوشانده بودند. به گفته «گائل اسپیشِر» (دانشجوی دکتری دانشگاه بن و نویسنده اصلی تحقیق):
«ما می‌خواستیم اهمیت علمی منطقه Mistelgau را در نام‌گذاری این گونه جدید برجسته کنیم.»
حفاری‌ها از سال ۱۹۹۸ تحت مدیریت موزه Urwelt-Museum Oberfranken آغاز شد. استخوان‌ها با دقت استخراج و آماده‌سازی شدند تا زمینه برای تحقیقات علمی فراهم گردد.
ویژگی‌های منحصر به‌فرد فسیل‌ها
آنچه کشف Mistelgau را خاص می‌کند، سه‌بعدی باقی ماندن اسکلت‌هاست. برخلاف بسیاری از فسیل‌های ایختیوسور که معمولاً فشرده و تخت هستند، این نمونه‌ها شکل طبیعی خود را حفظ کرده‌اند. این امر باعث شد جزئیات ظریف استخوان‌ها و مفاصل از زوایای جدیدی بررسی شوند.
- دو اسکلت تقریباً کامل و بخشی از پوزه به‌طور برجسته حفظ شدند.
- ویژگی بارز ایختیوسور، پوزه بلند و اوربایت (دندان‌های روی‌هم) بود.
- با این حال، ویژگی‌های دیگر آنقدر متفاوت بودند که شناسایی یک گونه جدید ضروری شد.
تفاوت‌های آناتومیک
نمونه‌های Mistelgau نسبت به گونه‌های شناخته‌شده مانند Eurhinosaurus longirostris یا Eurhinosaurus quenstedti تفاوت‌های واضحی داشتند:
- دنده‌ها ضخیم‌تر و گردتر بودند، نه باریک و شیار‌دار.
- پایه جمجمه در محل اتصال به ستون فقرات شکلی منحصر به‌فرد داشت.
- اندازه بدن نیز کوچک‌تر بود؛ بزرگ‌ترین نمونه تنها ۴ متر طول داشت در حالی‌که دیگر گونه‌ها تا ۷ متر رشد می‌کردند.
ردپای جراحات در فسیل‌ها
شگفتی‌ها تنها به استخوان‌های سالم محدود نبود. برخی نشانه‌های آسیب نیز در اسکلت‌ها دیده شد:
- یکی از دنده‌ها دچار پزودآرتروز (جوش خوردگی غیرعادی) بود.
- استخوان بازوی یک نمونه با نشانه‌های نکروز آواسکولار همراه بود، عارضه‌ای که به‌دلیل کمبود جریان خون رخ می‌دهد.
این مشکلات مشابه عوارضی است که در نهنگ‌ها و دلفین‌های غواص امروزی دیده می‌شود. شواهد نشان می‌دهد Eurhinosaurus mistelgauensis برای شکار در اعماق دریا شیرجه می‌زد و در معرض استرس‌های ناشی از فشار بالا قرار می‌گرفت.
اهمیت علمی و نقش موزه‌ها
به گفته دکتر «سرژوشا اِوِرز» (مدیر موزه Urwelt-Museum Oberfranken):
«نام‌گذاری این گونه جدید نشان می‌دهد که مجموعه فسیل‌های موزه چه جایگاه مهمی در درک اکوسیستم‌های دریایی ژوراسیک دارند.»
موزه‌ها نقش حیاتی در نگهداری و حفاظت از چنین یافته‌هایی ایفا می‌کنند. فسیل‌های Mistelgau ثابت کردند که حتی یک مکان محلی می‌تواند بر فهم جهانی از حیات گذشته تأثیر بگذارد.
زمین‌شناسی منحصربه‌فرد Mistelgau
فسیل‌های این گونه از تشکیل ژورنسیمرگل (Jurensismergel Formation) به‌دست آمدند؛ رسوبات رسی و مارنی که در دوره Toarcian (ژوراسیک میانی) تشکیل شده‌اند. شرایط خاص زمین‌شناسی باعث شد که اجساد پس از دفن در رسوبات نرم، به‌طور خارق‌العاده‌ای حفظ شوند.
تکمیل پازل زندگی ژوراسیک
تحقیقات روی این گونه هنوز ادامه دارد. پژوهشگران قصد دارند:
- آسیب‌های استخوانی را بررسی کنند تا سبک زندگی و رفتارهای شکار را بهتر بشناسند.
- مقایسه‌های دقیق‌تری با دیگر گونه‌های ایختیوسور انجام دهند.
- جایگاه تکاملی این گونه در تاریخ ایختیوسورها را مشخص کنند.
میراث Eurhinosaurus mistelgauensis
حفاری‌های دهه ۱۹۹۰ در Mistelgau امروز به یک دستاورد جهانی در دیرین‌شناسی تبدیل شده است. این فسیل‌ها نشان می‌دهند که تاریخ، هرگز کامل نیست و هر کشف تازه بخشی از پازل زندگی گذشته را کامل‌تر می‌کند. استخوان‌های Eurhinosaurus mistelgauensis تنها شکل فیزیکی را ثبت نکرده‌اند، بلکه داستانی از سازگاری، آسیب و بقا در اقیانوس‌هایی که مدت‌هاست ناپدید شده‌اند نیز روایت می‌کنند.
