در دنیای دیجیتال امروز، سه‌بعدی سازی و استفاده از مدل‌های 3D جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. چه در حوزه‌ی بازی‌های ویدئویی، چه در معماری و طراحی صنعتی و چه در تولید محتوای واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، نیاز به دسترسی آسان به مدل‌های سه‌بعدی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. در این میان، Sketchfab یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین پلتفرم‌ها برای انتشار، اشتراک‌گذاری و کشف مدل‌های سه‌بعدی است.
Sketchfab چیست؟
Sketchfab یک وب‌سایت و سرویس آنلاین برای نمایش، اشتراک‌گذاری و مدیریت مدل‌های سه‌بعدی است. این پلتفرم به کمک فناوری‌های WebGL و WebXR امکان می‌دهد تا کاربران مدل‌های سه‌بعدی را مستقیماً در مرورگرهای موبایل و دسکتاپ یا حتی هدست‌های واقعیت مجازی مشاهده کنند، بدون اینکه نیازی به نصب نرم‌افزارهای سنگین باشد.
این شرکت ابتدا در پاریس تأسیس شد و بعدها دفتر مرکزی خود را به نیویورک نیز گسترش داد. Sketchfab در سال 2013 وارد برنامه شتاب‌دهنده TechStars NYC شد و پس از جذب سرمایه‌های چند میلیون دلاری، در سال 2021 توسط شرکت Epic Games (سازنده Unreal Engine و مالک Fortnite) خریداری شد.
ویژگی‌ها و خدمات اصلی Sketchfab
نمایشگر سه‌بعدی (3D Viewer)
مهم‌ترین محصول Sketchfab یک نمایشگر تحت وب است که به کاربران اجازه می‌دهد آزادانه در محیط سه‌بعدی حرکت کنند، اشیا را بچرخانند، زوم کنند و حتی در حالت واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده آن‌ها را تجربه کنند. این ویژگی برای نمایش انیمیشن‌ها، اشیای هنری، مدل‌های معماری و حتی محتوای آموزشی بسیار کاربردی است.
جامعه کاربری و بازارچه (Marketplace)
Sketchfab یک انجمن آنلاین بزرگ دارد که در آن کاربران می‌توانند مدل‌های خود را بارگذاری کرده، با دیگران به اشتراک بگذارند، لایک بگیرند و حتی مدل‌ها را برای دانلود یا فروش قرار دهند. بسیاری از طراحان مدل‌های خود را تحت مجوز Creative Commons منتشر می‌کنند تا دیگران بتوانند به‌صورت رایگان از آن‌ها استفاده کنند.
تا پیش از اکتبر 2024، Sketchfab یک فروشگاه رسمی برای خرید و فروش مدل‌ها داشت، اما پس از راه‌اندازی مارکت‌پلیس Fab توسط Epic Games، فروشگاه Sketchfab بسته شد و تمامی تراکنش‌ها به Fab منتقل شدند.
مدیریت دارایی‌های سه‌بعدی (3D Asset Management)
کاربران حرفه‌ای و شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از حساب‌های سازمانی، مدل‌های سه‌بعدی خود را در یک محیط اختصاصی مدیریت کنند، به اشتراک بگذارند و در پروژه‌های تیمی همکاری داشته باشند.
اپلیکیشن‌ها و سازگاری گسترده
Sketchfab علاوه بر نسخه‌ی وب، برای موبایل و برخی هدست‌های واقعیت مجازی مانند Oculus Rift، HTC Vive، Samsung Gear VR و Google Cardboard نیز اپلیکیشن ارائه کرده است. این اپ‌ها امکان مشاهده مدل‌ها در دنیای واقعی به کمک فناوری‌های ARKit (iOS) و ARCore (اندروید) را فراهم می‌کنند.
بارگذاری و دانلود آسان مدل‌ها
کاربران می‌توانند مدل‌های خود را از طریق وب‌سایت Sketchfab بارگذاری کنند یا از افزونه‌های اختصاصی برای نرم‌افزارهایی چون Blender، 3ds Max، SketchUp و Adobe Photoshop استفاده کنند. همچنین، Sketchfab یک API اختصاصی ارائه می‌دهد که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد قابلیت جست‌وجو و دانلود مدل‌های Creative Commons را در اپلیکیشن‌های خود پیاده‌سازی کنند.
فناوری‌های مورد استفاده در Sketchfab
- WebGL: برای نمایش مدل‌های سه‌بعدی بدون نیاز به نصب افزونه.
- WebVR و WebXR: برای تجربه واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در هدست‌ها و موبایل.
- JS: کتابخانه‌ی متن‌باز جاوا اسکریپت که توسط تیم Sketchfab توسعه یافته و هسته‌ی رندرینگ پلتفرم محسوب می‌شود.
- PBR Rendering (رندرینگ مبتنی بر فیزیک): برای نمایش دقیق‌تر متریال‌ها و نورپردازی واقعی.
چرا Sketchfab بهترین ابزار برای پیدا کردن اشیای سه‌بعدی است؟
- تنوع گسترده: میلیون‌ها مدل سه‌بعدی در دسته‌بندی‌های مختلف از بازی‌سازی تا پزشکی.
- دسترسی رایگان: بسیاری از مدل‌ها به‌صورت رایگان و تحت مجوز Creative Commons در دسترس هستند.
- سازگاری عالی: امکان مشاهده مدل‌ها روی هر مرورگر و دستگاه.
- ارتباط با صنعت بازی و طراحی: ادغام با Epic Games باعث شده Sketchfab بیش از پیش به اکوسیستم توسعه‌دهندگان بازی و طراحان سه‌بعدی متصل شود.
سخن پایانی
Sketchfab فراتر از یک مخزن مدل‌های سه‌بعدی است؛ این پلتفرم به یک جامعه جهانی از طراحان، هنرمندان، توسعه‌دهندگان و علاقه‌مندان به سه‌بعدی سازی تبدیل شده است. چه یک دانشجوی معماری باشید که به دنبال مدل‌های رایگان برای پروژه‌های خود است، چه یک توسعه‌دهنده بازی و چه یک طراح صنعتی، Sketchfab یکی از بهترین گزینه‌ها برای دسترسی، مدیریت و نمایش مدل‌های سه‌بعدی در دنیای دیجیتال امروز است.
