با پیروزی دونالد ترامپ به عنوان رییس جمهور امریکا در انتخابات واشنگتن، پیشبینی میشود امریکا توافق هستهای که سال گذشته بین این دو کشور امضا شد را بر هم زند، مسیر واشنگتن از سایر اعضای موافق جدا شود و به ایران آزادی عمل برای تحقق آرزوهای دیرینهاش داده شود.
باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین امریکا، این توافق را دستاورد میراث سیاست خارجی خود خواند و با این کار تولید احتمالی سلاح هستهای توسط ایران را به تعویق انداخت. بر خلاف ترامپ، اوباما یک دموکرات بود و با لغو بیشتر تحریمها موافقت کرد.
این توافق که به شدت مورد مخالفت جمهوریخواهان کنگره امریکا قرار گرفته بود یک تعهد سیاسی به شمار میرود تا توافقنامهای که قانونگذاران تصویب کرده باشند. در نتیجه برای رئیس جمهور جدید امریکا، آن هم شخصیتی مثل ترامپ، که ممکن است با آن مخالف باشند، توافقی آسیبپذیر خواهد بود.
ترامپ یک جمهوریخواه است و در زمان نامزدی خود در ریاست جمهوری سخنانی در مورد مخالفت با این توافق ایراد کرده بود اما اظهارات متناقض او نحوه عملکردش را در هالهای از ابهام فرو برده است. ترامپ، روز پیش، توانست پشت حریفش هیلاری کلینتون را به خاک رساند و به جای اوباما از ماه ژانویه بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زند.
ترامپِ تاجر اکنون به سیاستمداری مبدل شده که تاکنون هیچ پست دولتی نداشته و در کمپینهای خود از توافق هستهای به عنوان یک “فاجعه” یاد کرده است، آن را بدترین توافق تاریخ خوانده و اظهار داشته که این توافق ممکن است منجر به “قتل عام هستهای” شود.
ترامپ، در ماه مارس، طی سخنانی که در یک گروه لابی وابسته به اسرائیل به نام AIPAC بیان کرد اذعان داشت که لغو توافق منحوس هستهای اولویت اقدامات وی خواهد بود.
وی گفت او توافق بهتری را مد نظر دارد که در آن تحریمها طولانیتر خواهد بود. اظهارات دونالد ترامپ به نظر متناقض میآید اما او تحریمهای باقیمانده امریکا برای قطع معامله شرکتهای امریکایی با ایران را نیز مورد انتقاد قرار داده بود.
در عوض، ترامپ تصدیق کرد بر هم زدن معاملهای که به تصویب سازمان ملل متحد رسیده میتواند کار دشواری باشد. در آگوست سال ۲۰۱۵، وی گفت توافق هستهای را برهم نخواهد زد اما خاطرنشان کرد که آنچنان این قرارداد را سخت خواهد کرد که ایران هیچ شانسی برای تخطی نداشته باشد.
ایران هر گونه ساخت سلاح هستهای را منکر شده است اما به عقیده کارشناسان، هر گونه تخطی امریکا از این توافقنامه ایران را از عمل کردن به تعهدات خود منصرف میکند و این کشور را مجاب به از سرگیری فعالیتهای هستهای خود میکند.
این تعهدات شامل کاهش تعداد سانتریفیوژها به دوسوم، محدود کردن غنیسازی اورانیوم کمتر از میزانی که برای مواد متشکله بمب لازم است، کاهش ذخیره اورانیوم غنیشده از ۱۰ هزار کیلو به ۳۰۰ کیلوگرم به مدت ۱۵ سال و تسلیم شدن در برابر بازرسیهای بینالمللی برای تأیید مطابقت با آن میشود.
ریچارد نفیو، یکی از مذاکرهکنندگان پیشین امریکایی با ایران، گفت: با توافق هستهای ایران وداع کنید. احتمال بقای آن بسیار ناچیز است زیرا یا ترامپ عمداً این توافق را بر هم خواهد زد یا گامهایی که امریکا برمیدارد ایرانیان را بر آن میدارد که بر خلاف میل خود و توافقات عمل کنند.
بهروز کمالوندی، سخنگوی آژانس انرژی اتمی ایران، در گفتوگو با آژانس خبری تسنیم گفت: «ایران برای هر تغییری آماده است و سعی دارد بر سر توافق خود بماند.»
توافق هستهای در ایران تفرقهانداز بود و تندروهای مخالف برای برقراری روابط بهتر با غرب بر این عقیده هستند که آیت الله حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی اصلاحطلب ایران، برای آرام کردن و بهبود روابط با غرب، بخش زیادی از زیربنای هستهای ایران را تسلیم غرب خواهد کرد.
خبرگزاری ایرنا به نقل از حسن روحانی، امروز، اعلام کرد که نتایج انتخابات هیچ گونه تأثیری بر سیاستهای تهران ندارد.
برخی از نزدیکترین اعضای خاورمیانه به واشنگتن به توافق هستهای مشکوک بودند. نخست وزیر اسرائیل، نتانیاهو، مخالفت و دشمنی خود را آشکارا و بیدرنگ اعلام کرد.
آیت الله سید علی خامنهای، رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران، نیز همیشه اقدامات امریکا را مورد انتقاد قرار میدهد و میگوید امریکا قابل اعتماد نیست.