فرضیه‌هایی برای ترافیک عجیب تهران

روزنامه «اعتماد» چند سناریو درباره قفل شدن خیابان‌های پایتخت در هفته‌های اخیر را بررسی کرده است.

این روزنامه نوشت: «با فشار قالیباف، فرمانده پلیس راهور تهران عوض شد و به دنبال آن شاهد ترافیک سنگین در شهر طی یک ماه گذشته هستیم. هدف‌شان چیست…؟!» رحمت‌الله حافظی با انتشار این جملات در توییتر مدعی شد تغییر فرمانده پلیس راهور عامل ترافیک‌های اخیر تهران است. این اظهارات واکنش‌هایی را در پی داشت. سه‌شنبه‌شب بعد از جلسه علنی شورای شهر که با حضور رییس پلیس تازه منصوب شده تهران و معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران برگزار شد و به بررسی موضوع ترافیک عجیب عصرگاهی چند هفته اخیر اختصاص داشت، رحمت‌الله حافظی که اصولا به اظهارنظرهای بی‌پرده و صریحش معروف است، در توییت خود با نوشتن این جمله باعث شد تا بحث ترافیک تهران به مسیر یا مسیرهای جدیدی کشیده شود؛ مسیرهایی که «اعتماد» در گزارشی با مطرح کردن ۴ فرضیه به بررسی آنها پرداخته است:

فرضیه اول: «مصنوعی» برای ترافیک «واقعی»

توییتی که رحمت‌الله حافظی نوشت این فرضیه را مطرح می‌کند که آیا دست‌هایی پشت پرده است تا این ترافیک را به قصد ایجاد کند یا این که بازی‌های سیاسی و اختلاف‌هایی که بین مسوولان شهری وجود دارد و داشته (محمدباقر قالیباف شهردار تهران با فرمانده سابق راهور تهران) به این ماجرا دامن زده و منجر شده است؟ این فرضیه زمانی پررنگ‌تر می‌شود که نگاهی به اظهار نظرها و سخنان برخی اعضای شورای شهر در مورد ترافیک روزهای گذشته داشته باشیم که آن را «مصنوعی» می‌دانند و معتقدند باید برای بررسی علل آن کار پلیسی انجام شود. محسن سرخو، رییس کمیته حمل و نقل و ترافیک شورا دو روز پیش با مطرح کردن این ماجرا در صحن علنی شورای شهر و در حضور فرمانده جدید پلیس راهور گفت: ترافیک یک ماهه اخیر عجیب بود… قبول کنید که در یک ماهه اخیر ترافیک تهران اصلا عادی نبوده است و به نوعی می‌توان گفت این ترافیک مصنوعی بوده است.

رییس کمیته حمل و نقل شورای شهر تهران برای این که ابعاد ترافیکی این روزهای پایتخت را بیشتر به رخ بکشد با بیان این که بارها با طی کردن مسیرهای مختلف ترافیک را امتحان کرده گفت: بارها دیده‌ام که یک مسیر قفل بوده اما پس از طی چند کیلومتر مسیر بدون هیچ دلیلی باز شده است! سرخو با بیان این که یکی از شهروندان مسیر چمران تا نیایش را ۲.۵ ساعته طی کرده، گفت: اگر این فرد می‌خواست پیاده این مسیر را طی کند، کمتر از یک ساعت لازم بود. رییس کمیته حمل و نقل شورای شهر تهران افزود: این ترافیک به هر دلیلی رخ داده باید با یک کار پلیسی، علل واقعی آن مشخص شود؛ چرا که پس‌لرزه‌های این شوک ترافیکی ادامه دارد و تقاضا می‌شود که به جای پرداختن به دلایل واهی به دلایل اصلی توجه شود.

البته با پایان یافتن جلسه شورای شهر سردار مهمان‌دار، فرمانده راهور تهران وقتی به جمع خبرنگاران آمد تلاش کرد تا واکنشی به حرف‌های سرخو که ترافیک این روزها را «مصنوعی» خواند داشته باشد و به سوال خبرنگاران درباره این که آیا جابه‌جایی‌های صورت گرفته در پلیس راهور نقشی در ایجاد ترافیک داشته است، پاسخ دهد: «به هیچ عنوان چنین چیزی نیست و همه نیروهای پلیس راهور تهران بزرگ مشغول انجام وظیفه خود هستند. مگر این که عوض شدن رییس پلیس راهور تهران منجر به ایجاد رغبت بیشتر شهروندان برای آمدن به خیابان و استفاده از خودروی شخصی شده باشد.»

در این بین درباره فرضیه مطرح شده درباره مصنوعی بودن ترافیک و وجود دست‌هایی در پشت ماجرا برای ایجاد ترافیک، ابوالفضل قناعتی، عضو هیات رییسه شورای شهر به «اعتماد» می‌گوید: بعد از جلسه علنی شورا حافظی پیش من آمد و همین مساله‌ای که در توییتش نوشته را گفت. نمی‌دانم چقدر این مساله می‌تواند درست باشد ولی با توجه به سابقه نظامی که دارم بعید می‌دانم مسوولان نیروهای مسلح به این سادگی‌ها بخواهند تحت تاثیر فشار یک وزیر یا شهردار قرار بگیرند و رییس پلیس راهور پایتخت را عوض کنند. حالا این که چطور آقای حافظی چنین حرفی را زده نمی‌دانم…، حتما دلیل محکمی داشته است.

فرضیه دوم: ترافیک عادی است تغییری اتفاق نیفتاده

اما در مقابل فرضیه اول، این مدیران شهرداری و برخی اعضای شورای شهر هستند که معتقدند ترافیک این روزهای تهران چیز عجیبی هم نیست و همچون سال‌های قبل است. دکتر مازیار حسینی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران چند روز پیش در گفت‌وگو با «اعتماد» با بیان این استدلال گفت: هر سال با فرا رسیدن فصل سرما، به دلیل کوتاه شدن روزها و سرد شدن هوا، تقاضا برای استفاده از خودروهای شخصی افزایش پیدا می‌کند که در نهایت منجر به افزایش بار ترافیکی در برخی از روزها می‌شود. سردار مهماندار، رییس پلیس راهور تهران بزرگ نیز در جلسه سه‌شنبه شورا در این باره گفت: تهران نیازمند نظم است. آن قدر مشکل بزرگ شده که قطعا حل آن یک‌شبه امکان‌پذیر نیست. در این جلسه انتظار داشتم که به جای انتقادات از من راهکارها خواسته شود و در پایان دوره تصدی من در این مسوولیت از من خواسته شود که چه میزان از این برنامه‌ها را اجرایی کردم. با این حال از انتقادات خوشحال شدم و ترسی نیز ندارم. بی‌تردید آنجا که جواب دارد مکتوب به شورا ارسال خواهم کرد و آنجایی که نیاز به اصلاح دارد حتما این کار را انجام خواهم داد.

همچنین ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر نیز علاوه بر کوتاهی روز و سردی هوا اجرایی شدن طرح  LEZ را نیز یکی از دلایل بروز چنین وضعیتی عنوان کرده و گفت: این طرح باعث شده تا ماشین‌ها نتوانند تا ساعت ١٩ وارد بخش مهمی از شهر شوند. به همین دلیل در ساعت‌های بعد از غروب آفتاب شاهد هجوم خودروها برای تردد در خیابان‌ها هستیم.

البته در این بین و با بررسی اخبار و گزارش‌های رسانه‌ها در فصل پاییز چند ساله اخیر به خصوص سال گذشته متوجه می‌شوید که در هیچ سالی تهران در پاییز یا زمستان با ترافیک‌های عجیب چندین روزه و پی‌درپی روبه‌رو نبوده است و اگر ترافیکی هم وجود داشته، مقطعی و در روزهای خاص مانند برف و باران بوده است.

فرضیه سوم: نمایشگاه‌های داخل پایتخت مقصرند

در چند ماه گذشته موضوع انتقال نمایشگاه‌های تهران به شهر نمایشگاهی آفتاب یکی از جدی‌ترین چالش‌های بین دولت و شهرداری بوده است؛ به طوری که محمدباقر قالیباف، شهردار تهران بارها با انتقادهایی تند و تیز به دولت گلایه کرده که چرا هنوز در نمایشگاه بین‌المللی و مصلی، نمایشگاه برگزار می‌شود؛ در حالی که شهرداری نمایشگاه شهر آفتاب را ساخته است. حتی چندی قبل قالیباف در صفحه تلگرامش دلیل عدم بازدیدش از نمایشگاه مطبوعات را همین مساله عنوان کرد. وی همچنین گفته که بخش اعظمی از ترافیک عصرهای تهران به دلیل نمایشگاه‌هایی است در این کلانشهر برگزار می‌شود. اما این موضوع تنها از سوی شهردار تهران به باد انتقاد گرفته نشد. بلکه حدود یک‌ ماه قبل مهدی چمران، رییس شورای شهر نیز در صحن شورا با واکنشی مشابه قالیباف تهدید کرد، چنانچه نمایشگاه‌ها به شهر آفتاب منتقل نشوند، با زنجیره‌ای انسانی در دورتادور نمایشگاه به این اقدام اعتراض خواهند کرد. اما ربط ماجرای ترافیک این روزها به برگزاری نمایشگاه‌ها به همین جا ختم نمی‌شود زیرا با افزایش ترافیک در روزهای گذشته که همزمان با برگزاری نمایشگاه‌های مهمی همچون الکامپ در محل برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در اتوبان چمران بوده است، برخی این فرضیه را مطرح کرده‌اند که مسوولان شهری و شهرداری به قصد، فضایی را ایجاد کرده‌اند تا ترافیک شکل بگیرد و به نوعی با تصمیم دولت به روند برگزاری نمایشگاه در این محل اعتراض کنند.

احمد حکیمی‌پور در جلسه این هفته شورا در بخشی از سخنان خود ترافیک چند هفته گذشته شهر تهران را کاملا غیر عادی دانست و با اشاره به این نظریه گفت: به نظر من این ترافیک غیر عادی است. می‌خواهند با ایجاد فشار نمایشگاه به شهر آفتاب منتقل شود که باید مورد بررسی قرار گیرد. او دیروز هم در توییتر خود این موضوع را دوباره مطرح کرد و نوشت: شهروندان ساعت‌ها در ترافیکی غیر عادی حبس می‌شوند تا ظاهرا تصمیمی جهت انتقال نمایشگاه‌ها به شهر آفتاب به دولت تحمیل شود!

البته ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون حمل و نقل و ترافیک بر خلاف تمام این اظهار نظرها معتقد است تمام اینها بهانه‌ای بیش نیست: سناریویی که می‌گویند شهرداری این ترافیک را راه انداخته تا نمایشگاه به شهر آفتاب منتقل شود را بعید می‌دانم، چون مگر فقط اطراف نمایشگاه تهران ترافیک داریم؟ همین شب یلدا اکثر خیابان‌ها، به خصوص خیابان‌های جنوب شهر قفل بودند. یا اگر دلیل ترافیک به نمایشگاه برمی‌گردد، چرا شرق تهران هم باید هر شب قفل شود؟

فرضیه چهارم: آیا پای یک استارت‌آپ در میان است؟

چند ماهی است که شبکه حمل و نقل جدیدی به تهران اضافه شده که با توجه به ارزانی و گستردگی آن با خود شایعات فراوانی را هم به دنبال داشته است. شبکه تاکسی سرویسی که یک استارت آپ است و برخی تعداد خودروهای آن را ۵ هزار و برخی حتی بیش از این و تا ٢٠ هزار خودرو نیز عنوان می‌کنند؛ شرکتی که این روزها اپلیکیشن آن را خیلی از ساکنان پایتخت روی گوشی‌های‌شان نصب کرده‌اند و به جای گرفتن تاکسی و آژانس از آن استفاده می‌کنند. سرویس خدمات رسانی که حالا برخی در تلاش هستند تا ترافیک این روزهای پایتخت را گردن آن بیندازند و بگویند فشارهایی که برای محدود کردن این سرویس از سوی آژانس‌ها و… شروع شده است، باعث شده تا رانندگان این سرویس ترافیک‌های عمدی در شهر ایجاد کنند. در روزهای اخیر برخی سایت‌ها و رسانه‌ها مطالبی را در این باره منتشر کرده‌اند. برای نمونه سایت «شمانیوز» به نقل از یک منبع آگاه نوشت: «شرکت استارت‌آپ فعال در حوزه حمل و نقل شهری که اخیرا سرمایه هنگفت خارجی را جذب کرده در ایجاد این ترافیک مصنوعی که موجبات نارضایتی شدید شهروندان تهرانی را پدید آورد، نقش مهمی داشته‌اند. این شرکت حمل و نقل که با سرمایه‌گذاری آلمانی در ایران تاسیس شده است دارای حداقل ١٠ هزار راننده فعال و حداقل ۵٠٠ هزار کاربر در تهران است که البته گفته می‌شود اخیرا شرکت آلمانی، این شرکت حمل و نقل را که در ایران تاسیس کرده به قیمت ٢٠ میلیون دلار فروخته و خود از ایران خارج شده است که البته واقعی به نظر نمی‌رسد.»

او ادامه داد: «متاسفانه سرویس‌های امنیتی خارجی با چند لایه و بسیار پیچیده با حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی به نوعی آنها را هدایت می‌کنند که در پازل این سرویس‌ها بازی خواهند کرد. در ایام دوم خرداد و از سال‌های ٨٠ به بعد سرویس‌های غربی سعی درگسترش «ان.‌جی.‌او»ها داشتند و با سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه اهداف براندازانه خود را دنبال کردند؛ به‌ طوری که در ایام ٨٨ شاهد نقش‌آفرینی فعال این مجموعه‌های به اصطلاح مردم‌نهاد در پیاده کردن منویات سرویس‌های خارجی بودیم. امروز هم این سرویس‌ها با سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها به دنبال پیاده کردن اهداف غایی خود که همان براندازی با شیوه‌ای جدید است، هستند.» البته این سایت در حالی این گزارش را نوشته که تا کنون هیچ‌یک از مسوولان رسمی و حتی این شرکت استارت‌آپی در این خصوص اظهار نظری نکرده‌اند و تنها اظهار نظر در این مورد به پاسخ سردار میهماندار در نشست خبری هفته گذشته‌اش برمی‌گردد که در پاسخ به خبرنگاری درباره نقش استارت‌آپ‌ها در ترافیک گفت: «فعالیت آژانس‌ها و رسیدگی به تخلفات آنها به نهاد دیگری برمی‌گردد و به ما ارتباطی ندارد.»

حکایت همچنان باقی است

به هر تقدیر و با وجود تمام این فرضیه‌ها ترافیک شبانگاهی تهران همچنان باقی است و به نظر می‌آید که باید مسوولان شهری از شهردار پایتخت گرفته تا استاندار و… درباره ترافیک روزهای گذشته بررسی‌های دقیق انجام دهند و شفاف‌سازی کنند و به این سوال پاسخ دهند که آیا دست‌های پنهانی پشت پرده ترافیک این روزهای پایتخت وجود دارد یا خیر؟»