ویتامین B12 یکی از ویتامین‌های مهم و ضروری بدن است که کمبود آن میتواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی از جمله خستگی شدید تا تغییرات عصبی دائمی شود.
در این مطلب سعی بر این است تا اهمیت حفظ سطح کافی B12 و مزایا و خطرات مربوط به آن را مشخص کنیم.
ویتامین B12 محلول در آب است که در بسیاری از توابع بدن نقش مهمی دارد، از جمله:
- سنتز DNA
- تولید انرژی
- سلامت سلول های عصبی
- تشکیل گلبول قرمز
- عملکرد مغز و اعصاب
B12 در بسیاری از منابع غذایی (عمدتا مواد غذایی مبتنی بر حیوانات) وجود دارد، که به مولکولهای پروتئین در غذا متصل است.
هنگام هضم غذا، ویتامین B12 از پروتئین جدا شده و از طریق جریان خون جذب بدن میشود.
برای آزادسازی ویتامین از پروتئین به میزان کافی از اسید معده و همچنین برای اطمینان از جذب نیز به مادهای به نام “عامل داخلی” احتیاج است.
افرادی که قادر به جذب ویتامین B12 نیستند، ممکن است دچار نوعی کمخونی شوند که این نوع کمخونی با فقدان “عامل داخلی” مرتبط است.
میانگین مصرف روزانه ویتامین B12 توصیه شده توسط اداره مکملهای غذایی، ۲٫۴ میکروگرم برای مردان و زنان دارای بیش از ۱۴ سال سن است. زنان باردار و شیرده به ۲٫۶ تا ۲٫۸ میکروگرم ویتامین B12 در روز نیاز دارند.
تزریق :B12 ویتامین B12 مصنوعی
علاوه بر دریافتB12 از منابع غذایی، این ویتامین را میتوان از طریق یک نسخه ساخته شده از مواد مغذی بدست آورد که “سیانوکوبالامین” نام دارد.
سیانوکوبالامین در فرم مایع، به صورت قرص یا کپسول است.
چه کسی باید ویتامین B12 تزریق کند؟
با اینکه انواع مکملهای B12 و غذاهای غنی از ویتامین‌ها در دسترس هستند، ویتامینB12 تزریقی فقط به صورت نسخه قابل دسترس است، بنابراین بهتر است که سرخود و بدون مشورت پزشک آن را تزریق نکنید.
توجه داشته باشید که سطح ویتامین B12 در بدن اکثر بزرگسالان به ندرت پایین می‌آید زیرا کبد انسان ارزش این ویتامین را به مدت چندین سال در خود ذخیره می‌کند.
با این حال، بعضی از گروهها بیشتر از دیگران در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار دارند و ممکن است لازم باشد درباره میزان B12 خود با پزشک مشورت کنند.
برخی علائم و نشانههای رایج کمبود ویتامین B12عبارتند از:
- کاهش عملکرد شناختی، مانند مشکلات مربوط به حافظه و درکیات
- خستگی
- یبوست
- احساس ضعف
- افسردگی یا تحریک پذیری
- سردرد
- مشکل حفظ تعادل
- درد، تورم زبان که ممکن است زرد کمرنگ یا خیلی قرمز باشد
- تپش قلب
- زخمهای دهان
- بیهوشی
- تغییرات دید
عوامل زیر میتوانند احتمال کمبود ویتامین B12 را افزایش دهند:
- سوء مصرف الکل
- سیگار کشیدن
- داروهای تجویزی خاص، از جمله ضد اسیدها و برخی داروهای دیابت نوع ۲
- داشتن اختلال مرتبط با غدد درون ریز، مانند دیابت یا اختلال تیروئید
- داشتن رژیم گیاهخواری یا وجترین
- جراحی معده یا حذف قسمتهایی از معده
- بالا رفتن سن
- افراد دارای مشکلات دستگاه گوارش
یک دستگاه گوارش که نمی‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد، ممکن است نتواند به درستی ویتامینB12 را جذب کند. به همین علت، افراد مبتلا به اختلالات گوارشی مانند بیماری(سلیاک) و بیماری(کرون) ممکن است در معرض خطر کمبود ویتامینB12 باشند.
افرادی که تحت جراحی دستگاه گوارش، از جمله جراحی کاهش وزن هستند ممکن است سلولهای ضروری کمتری برای ترشح اسید معده و عوامل درونی داشته باشند. به طور خلاصه بدن این افراد ممکن است به خوبی برای جذب B12 تلاش نکنند.
تزریق ویتامین B12، به جای مکملهای خوراکی، ممکن است به خصوص برای افرادی که مشکلات دستگاه گوارشی دارند، مفید باشد زیرا در تزریق، ویتامین B12 به صورت مستقیم بدون دخالت معده وارد بدن میشود.
افراد مسن
تحقیقات نشان میدهد که کمبود ویتامین B12 تاثیر بیشتری بر روی افراد مسن نسبت به افراد زیر ۶۵ سال میگذارد. افراد مسن معمولا با کاهش تولید اسید معده و التهاب معده (گاستریت آتروفیک) روبرو هستند. علاوه بر این، سطوح پایین اسید معده میتواند باعث رشد باکتریهای خاصی در روده شود که از B12 تغذیه می‌کنند و باعث کاهش میزان این ویتامین در بدن میشوند.
توصیه میشود که بزرگسالان بالای ۵۰ سال نیاز به ویتامین B12 از طریق غذاهای غنی شده، تزریق یا مکملهای دیگر را دارند، زیرا راحت‌تر از حالت طبیعی جذب میشوند.
- گیاهخواران و خام گیاهخواران
همانطور که میدانید ویتامین B12 به طور عمده در ماهی، گوشت، تخم مرغ و لبنیات یافت میشود، افرادی که این غذاها را مصرف نمیکنند، در معرض خطر کمبود B12 قرار دارند و ممکن است مجبور به تزریق منظم B12 یا استفاده از آن به صورت قرص شوند.
تحقیقات منتشر شده در مجله اروپایی تغذیه بالینی نشان میدهد که خام گیاهخواران و برخی گیاهخواران شدیدا دچار کمبود ویتامینB12 هستند طبق این تحقیقات از بین ۲۳۲ خام گیاهخوار، بیش از نیمی از آنها در معرض کمبود ویتامین B12 قرار داشتند.
همچنین زنان گیاهخوار و به ویژه زنانی که باردار هستند باید غذاهای غنی شده بیشتری مصرف کنند، زیرا ویتامین B12 از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل میشود.
نوزادانی که کمبود ویتامینB12 دارند ممکن است مشکلات عصبی دائمی و شدیدی را تجربه کنند.
مزایای تزریق ویتامین B12:
واضحترین مزیت تزریق ویتامین B12 درمان کمبود این ویتامین و جلوگیری از علائم مرتبط با آن است.
تزریق B12 خطر برخی عوارض جدی ناشی از کمبود ویتامینB12 را کاهش میدهد از جمله:
- بیماری قلبی
- اختلالات عصبی شناختی
- مشکلات هماهنگی (آتاکسی)
- نوروپاتی محیطی
- از دست دادن بینایی
- ناباروری (این مشکل معمولا با درمان B12 حل میشود)
- نقص لوله عصبی در نوزادان مبتلا به کمبود B12
عوارض جانبی و خطرات بالقوه
معمولا هیچ محدودیتی برای مصرف ویتامینB12 وجود ندارد زیرا خطر مصرف بیش از حد آن بسیار کم است. با این حال، تزریق B12 ممکن است عوارض جانبی دیگری داشته باشد. مچ پا و پاهای متورم یکی از عوارض بالقوهای تزریق ویتامینB12 است و نیازمند توجه فوری پزشکی است.
عوارض جانبی خفیف و خطرات احتمالی که ممکن است تشدید شوند و نیاز به مراجعه نزد پزشک دارد، عبارتند از:
- درد، قرمزی یا خارش در محل تزریق
- اسهال خفیف
- احساس تورم در بدن
عوارض جانبی جدی‌تر، که نیازمند توجه فوری پزشکی هستند عبارتند از:
- گرفتگی عضلات
- ضربان قلب نامنظم
- ضعف غیرمعمولی یا خستگی
- تورم پا یا مچ پا
واکنشهای شدید بسیار نادر که نیاز به مداخله اضطراری دارند:
- خارش و تورم صورت، گلو یا زبان
- مشکلات تنفسی
- سرگیجه شدید
- تغییرات ناگهانی بینایی
- لکنت زبان
تداخلات دارویی
برخی داروهای تجویز شده که معمولا با B12 تداخل دارند عبارتند از:
- آسپرین
- آنتی بیوتیکها
- (متفورمین)
- قرص‌های خوراکی پیشگیری از بارداری
- آلرژی و شرایط پزشکی
مثالهایی از آلرژی یا شرایطی که ممکن است با تزریقB12 بوجود آیند عبارتند از:
- آلرژی به سیانوکوبالامینیا کبالت
- هیپوکالمی (سطح پتاسیم کم)
- بیماری کلیوی
- polycythemiavera (یک بیماری نادر خون)
- بیماری لیبر (بیماری مربوط به چشم)
- کمبود مواد مغذی دیگر، به ویژه اسید فولیک و آهن
