به درستی که اصفهان نصف جهان است! و میدان نقش جهان مانند نگین انگشتری آن! ببینید ترکیبی از تاریخ، فرهنگ، هنر و عشق را، در لا به لای کاشی کاری‌هایش!
نام قبلی این میدان، میدان شاه بوده است و در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. این میدان و آثار تاریخی اطراف آن در زمان سلسله صفویه و به دستور شاه عباس اول و با الگو گرفتن از باغ نخجوان آذربایجان، ساخته شد. قبل از احداث مجموعه نقش جهان در محل کنونی باغی به نام “باغ نقش جهان” قرار داشته است.
این میدان در سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در سال ۱۳۵۸ به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید و جز اولین آثار ایرانی بود که در این فهرست جهانی ثبت شد.
بناهای تاریخی اطراف میدان شامل این آثار است: کاخ عالی قاپو که در واقع درب ورودی دولت خانه صفوی بوده است، مسجد شاه که مهمترین مسجد تاریخی اصفهان است و به دستور شاه عباس و به عنوان خیراتی برای شادی روح جدش شاه طهماسب بنا شد، مسجد شیخ لطف الله که شاهکاری است از معماری و کاشی کاری و در عهد صفوی به وسیله استاد محمدرضا اصفهانی ساخته شد، سر در قیصریه که در واقع در ورودی اصلی بازار اصفهان می‌باشد و حجره‌ها که در دو طبقه ساخته شده اند و جلوه میدان را دو چندان کرده اند.
جالب این است که بدانید در گذشته در این میدان بازی چوگان انجام می‌شده است.
راه‌های دسترسی
این میدان از شرق به خیابان حافظ و از غرب به خیابان سپه دسترسی دارد. از خیابان استانداری به صورت پیاده می‌توان به نقش جهان رسید.
– عمارت عالی قاپو
عالی قاپو در ترکی به معنای “درگاه بلند” است. در روزگاران صفوی به این کاخ “دولتخانه مبارکه نقش جهان” و “قصر دولتخانه” می‌گفتند. این کاخ در واقع به عنوان مقر و دولتخانه شاهان صفوی بوده و در این کاخ مهمانان ویژه، سفرای کشورها و مقامات عالی رتبه برای دیدار به حضور شاه می‌رفتند.
عمارت در ابتدا ساده تر بوده است و به مرور زمان بخش‌هایی بر آن اضافه شده. مثلا ایوان رو به روی عمارت که با ستون هایی محصور شده در زمان حکومت شاه عباس دوم به بنا اضافه شده است.
– مسجد شاه
به نام‌های مسجد سلطانی، مسجد جامع و مسجد امام نیز خوانده می‌شود. این مسجد در ضلع جنوبی میدان قرار دارد. همانطور که قبلا ذکر شد این مسجد به دستور شاه عباس ساخته شد اما تزئینات و الحاقات آن در دوره شاهان بعد از او انجام شد. کاشی کاری‌ها و معماری بی‌نظیر این مسجد شما را شگفت زده می‌کند. شبستان غربی مسجد که با کاشی های خشت هفت رنگ تزئین شده و هوش از سر هر بیننده‌ای می‌رباید!
مسجد شاه در میدان نقش جهان
– مسجد شیخ لطف الله
نکته جالب درباره این مسجد این است که مناره ندارد! قبل از اسلام از مناره برای جهت یابی و مسیریابی استفاده می‌شده است و وجود مناره در جایی نشان دهنده وجود یک شهر بوده است. بعد از اسلام مناره نمادی برای دعوت مردم به مسجد و ادای نماز بوده است. اما چون مسجد شیخ لطف الله، مسجدی مخصوص درباریان و خانواده شاه عباس بوده پس نیازی به مناره نداشته است.
– سر در قیصریه
گفته می‌شود که علت نامگذاری این بنا، شباهت آن به یکی از بناهای شهر قیصریه بوده‌است. سردر قیصریه که ورودی اصلی بازار است شامل چهار درب فرعی، یک دروازه اصلی و یک حوض بوده که حوض آن حدود دهه ۱۳۴۰ شمسی به باغچه تبدیل شد ولی اکنون دوباره به صورت حوض درآمده است. این بنا در گذشته دارای ۳ طبقه بوده که طبقه بالای آن نقارخانه بوده است (نقاره ساز ضربی به صورت طبل دوتایی است).
– حجره ها
دور تا دور میدان را حجره‌های کوچک و بزرگی پر کرده اند که از قدیم محل فروش صنایع دستی اصفهان بوده اند. راه رفتن در این حجره‌ها و بازار تو در تو بسیار هیجان انگیز است! حجره‌های مس گری با رنگ قرمز و براق‌شان، مغازه‌های ظروف مینا کاری، لباس‌های سنتی، مغازه‌های گز فروشی که با خوشرویی شما را به خوردن تکه‌ای گز دعوت می‌کنند همه و همه تنها گوشه‌ای از جاذبه‌های این بازار شگفت انگیز است!
یکی از رسوم جالبی که در بین کسبه بازار دیده می‌شود استفاده از خیار به جای خرما برای نذری دادن است!
نمایی از حجره‌های میدان نقش جهان (خیار نذری!)
و در آخر باید اضافه کرد که در لابه لای حجره‌ها و مغازه های بازار و هم چنین در قسمت بیرونی میدان نقش جهان رستوران‌های سنتی، فست فود و کافی شاپ‌های بسیاری منتظر پذیرایی از شما هستند!
بریانی اصفهان
اگر تا به حال به میدان نقش جهان نرفته‌اید و یا رفته اید و تنها فرصت گشتنی سرسری در آن را داشته اید یک بار دیگر فقط به نیت دیدن این میدان با شکوه به اصفهان سفر کنید و مسحور ذوق معماران و هنرمندان آن شوید!
