عرق، با اینکه بدبو و ناراحت‌کننده است، بخشی سالم و طبیعی در زندگی است که به خنک کردن بدن کمک می‌کند. اما تعرق بیش از حد می‌تواند مشکلاتی در روابط و زندگی اجتماعی شخص و حتی شاید در سلامت روان شما ایجاد کند.
چطور می‌توانید بگویید که میزان تعرق شما بیش از حد و فراتر از نیازهای طبیعی بدن است؟ در این مطلب به دنبال پی بردن به پاسخ این سؤال باشید.
چرا عرق می‌کنم؟
عرق کمک می‌کند که بدن دمای معمول خود را حفظ کند. دکتر پاتریشیا فاریس، استادیار پوست دانشکدۀ تولین در نیواورلان، می‌گوید: «عرق کردن راهی است که بدن برای کاهش گرمای درونی خود به کار می‌برد.»
به گفتۀ وی، وقتی دمای بدن به هر دلیلی بالا رفت غدد عرق در بدن عرق بیشتری تولید می‌کنند. ممکن است تب داشته باشید، عصبی باشید یا شاید هوا گرم باشد یا در حال ورزش کردن باشید.
دکتر اریک شویگر، متخصص پوست و مربی بالینی پوست در دانشکدۀ پزشکی سینای در نیویورک، می‌گوید: «به همین دلیل در تابستان بیشتر عرق می‌کنیم.»
حتی رژیم غذایی می‌تواند در خروجی عرق نقش داشته باشد. شویگر می‌گوید: «برخی افراد در پاسخ به غذاهای تند هم عرق می‌کنند.»
تعرق: چه میزان تعرق طبیعی و چه میزان غیرطبیعی است؟
دکتر دی آنا گلیزر، استاد پوست‌شناسی در دانشگاه سن لوییس و رئیس انجمن بین‌المللی هایپرهیدروسیس، می‌گوید: «میزان عرقی که به عنوان طبیعی در نظر گرفته می‌شود نسبتاً متغیر است و به نیاز بدن بستگی دارد.»
افراد ممکن است بر اساس کاری که انجام می‌دهند روزانه کمتر از یک لیتر یا تا چند لیتر عرق کنند.
گلیزر می‌گوید: «میزان تعرق بستگی به این دارد که شما کارمند اداری در یک ساختمان مجهز به تهویه و کنترل هوا باشید یا کارگر جاده در آلاباما.»
اگر در حال ورزش یا انجام کارهای دستی در هوای گرم هستید انتظار تعرق بیشتری داشته باشید. در این حالت تعرق زیاد طبیعی است.
تعرق بیش از حد چیست؟
تعرق بیش از حد، یا به اصطلاح هایپرهیدروسیس، به این معنی است که شما بیش از حد نیاز بدنتان عرق می‌کنید. مثلاً اگر در حالی که آرام هستید و پشت میز کار خود نشسته‌اید عرق می‌کنید، این عرق بیش از حد است.
در حالت هایپرهیدروسیس، مکانسیم خنک کردن بدن بیش از اندازه فعال است و ۴ تا ۵ برابر بیشتر از نیاز بدن عرق تولید می‌کند. حدود ۳ درصد از مردم مبتلا به تعرق بیش از حد هستند.
از آنجا که افراد “احتیاجات عرق” متفاوتی دارند پزشکان می‌گویند که نمی‌توانند رقم دقیقی برای پاسخ به این سؤال ارائه دهند که: چقدر عرق به عنوان تعرق افراطی تشخیص داده می‌شود؟
گلیزر می‌گوید: «به سختی می‌توان تشخیص داد اما بیشتر مردم خودشان می‌دانند که چه زمانی بیش از حد عرق می‌کنند.»
او به وب‌سایت WebMD گفت: «اگر فکر می‌کنید بیش از دیگران یا بیش از قبل عرق می‌کنید، احتمالاً مشکلی وجود دارد.»
شویگر تأیید می‌کند که بیماران خودشان خوب می‌دانند که زیاد چقدر است. وی در ادامه افزود: «بسیاری از افرادی که نزد من می‌آیند از این شکایت دارند که بیش از اندازه عرق می‌کنند.»
گلیزر می‌گوید: «به جز زنانی که در دورۀ یائسگی هستند، با بالا رفتن سن، هیچ افزایشی در تعرق”طبیعی” نیست». اگر فکر می‌کنید با افزایش سن، بیش از اندازه عرق می‌کنید، آن را فقط دلیل افزایش روزهای تولد خود ندانید.»
به اعتقاد گلیزر، بر اساس یکی از شایعات وقتی تعرق در قسمت خاصی از بدن بیش از اندازه شود غیرطبیعی است. (اما گاهی تعرقِ بیش از حد در تمام بدن رخ می‌دهد.)
تعرقِ بی‌دلیل یکی دیگر از نشانه‌های تعرق بیش از حد است. فاریس می‌گوید: «اگر در فصل زمستان در شیکاگو مدام عرق می‌کنید، احتمالاً تعرق شما بیش از اندازه است.»
به گفتۀ او، کسانی که پایشان بیش از اندازه عرق می‌کند احتمالاً آنقدر عرق می‌کنند که پایشان در کفش سُر می‌خورد.
دلایل تعرق بیش از حد چیست؟
بیشتر مواقع دلیلی برای تعرق بیش از حد یافت نمی‌شود. پزشکان آن را ایدیوپاتیک می‌نامند؛ یعنی دلیل آن ناشناخته یا مبهم است. با این حال، ممکن است تحت تأثیر ژنتیک ایجاد شود.
گلیزر می‌گوید: «حدود ۵۰ درصد از افرادی که در مراحل اولیۀ تعرق بیش از حد هستند سابقۀ خانوادگی شناخته‌شده دارند.»
به گفتۀ وی، این نوع از تعرق افراطی معمولاً پس از بلوغ ایجاد می‌شود. عرق کردن دست و پا اغلب در سنین پایین کودکی یا نوپایی ایجاد می‌شود.
گلیزر گفت: «عوامل گوناگون دیگری مانند بیماری‌های جسمی و دارو می‌تواند منجر به تعرق افراطی شود.»
- سندروم فِرِی نوعی بیماری است که در آن فرد، با خوردن غذاهای خاص، تنها در یک طرف صورت دچار تعرق می‌شود. این عارضه با وارد آمدن آسیب به نزدیکی غدد تولید بزاق یا انجام جراحی روی آن ایجاد می‌شود.
- داروهایی که برای بیماری‌های غدد مترشحۀ داخلی، دیابت و بیماری تیروئید تجویز می‌شود نیز می‌تواند موجب تعرق افراطی شود.
- همین طور داروهایی که برای فشار خون بالا مصرف می‌شوند و نیز برخی از داروهای ضدافسردگی می‌توانند موجب عرق کردن بیش از حد شوند.
- علاوه بر این، تعرق سنگین می‌تواند در اثر عفونت، برخی انواع خاصی از سرطان، بیماری‌های قلبی یا ریوی، یائسگی و حتی گاهی سکته ایجاد شود.
گلیزر می‌گوید: «به یاد داشتن این نکته حائز اهمیت است که بیشتر افرادی که به شدت عرق می‌کنند طبیعی هستند و بیمار نیستند. اگر شما نگران هستید و تصمیم دارید به پزشک مراجعه کنید، بیشتر متخصصان سابقۀ پزشکی شما را با دقت بررسی می‌کنند.»
برخی از سؤالاتی که می‌توانید انتظارش را داشته باشید عبارت‌اند از:
- آیا در ناحیۀ خاص و کوچکی از بدنتان تعرق بیش از اندازه است یا این عارضه در تمام بدنتان به یک اندازه زیاد است؟
- چه زمانی متوجه تعرق خود می‌شوید؟ می‌توانید موقعیت را توصیف کنید؟
- چه داروهایی را به طور مرتب استفاده می‌کنید؟
- آیا به تازگی شروع به مصرف داروهای جدیدی کرده‌اید؟
- آیا به تازگی مورد جراحی قرار گرفته‌اید؟
- آیا در دوران یائسگی به سر می‌برید؟
- آیا در خانوادۀ خود شخص دیگری از تعرق بیش از حد شاکی است؟
اگر پزشک پزشک تشخیص دهد که تعرق شما ایدیوپاتیک است و دلیلی ناشناخته دارد، می‌توانید این عارضه را، در صورت تمایل، درمان کنید. درمان‌ها از درمان ساده و خانگی مانند دوش گرفتن با دفعات زیاد تا دارو یا جراحی مانند برداشتن غدد عرق متغیر است.
به اعتقاد گلیزر، مراجعه به پزشک اهمیت دارد. برخی از متخصصان بهداشت و درمان به بسیاری از بیماران او گفته‌اند که “موضوع مهمی نیست”.
اما گلیزر مشاهده می‌کند که تعرق افراطی می‌تواند بر زندگی بیماران وی تأثیر داشته باشد. او می‌گوید: «من بیماران نوجوانی دارم که در کلاس دستشان را بالا نمی‌برند و از این می‌ترسند که ناحیۀ زیر بغل آنها به میزان زیاد و خجالت‌آوری خیس باشد. بچه‌هایی هم هستند که هیچ وقت با دوستان خود قرار نمی‌گذارند.»
کیفیت زندگی در بیماران مسن نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. شویگر می‌گوید: «تعرق افراطی می‌تواند بر روابط کاری تأثیر گذارد. گاهی افراد از دست دادن نیز خودداری می‌کنند.»
لازم نیست از داشتن این مشکل عرق کنید. به جای آن، با یک کارشناس مشورت کنید. یادتان باشد که عرق کردن چیز خوبی است. اما مقدار زیاد از یک چیز خوب نیز می‌تواند به یک مشکل بزرگ تبدیل شود.
سعیده اکبری
