راز بزرگ، چرا می‌خندیم؟

آخرین باری که خندیدید کی بود؟ همین چند ساعت پیش! تا به حال فکر کرده‌اید ما چرا می‌خندیم؟ خنده مانند یک زبان جهانی است که در سرتاسر دنیا از آن استفاده می‌شود.

متنی که می‌خوانید نتیجه تحقیقات دکتر رابرت پراستن، استاد روانشناسی و علوم اعصاب در دانشگاه مریلند است.

همه اعضای گونه انسان خنده را می‌فهمند و بر خلاف انگلیسی، آلمانی یا فرانسه، لازم نیست از قبل آن را یاد بگیریم. ما با توانایی خندیدن به دنیا آمده‌ایم. یکی از چیزهای قابل ذکر درباره خنده این است که خنده بدون آگاهی شما اتفاق می‌افتد. یعنی مثلا ما برنامه ریزی نمی‌کنیم: ((خب سر ساعت ۸ کمی بخندم!)). شما تصمیم نمی‌گیرید آن را انجام دهید. البته ما می‌توانیم با اراده و از روی قصد جلوی آن را بگیریم، مثل وقتی که در یک کلاس درس خنده‌مان می‌گیرد، اما نمی‌توانیم با همین اراده آن را به وجود آوریم. به همین دلیل است که مجبور کردن خودمان به خنده الکی بسیار سخت است.

خنده دیدی قدرتمند و بدون سانسور از ضمیر ناخودآگاه‌مان به ما می‌دهد.

درمورد مکانیسم خاص مغز در هنگام خنده اطلاعات کمی داریم. اما این را می‌دانیم که خنده با احساسات و افکار ما در ارتباط است و خیلی از قسمت‌های بدن را فعال می‌کن.

همه ما می‌دانیم که هنگام خنده شکل صورت‌مان عوض می‌شود و صداهای عجیب و غریبی از خود درمی‌آوریم. در طی یک خنده عمیق و از ته دل ماهیچه‌های بازو، پا و تن درگیر می‌شوند. خنده، همچنین، ریتم تنفس ما را هم تغییر می‌دهد.

اولین خنده انسان در ۳٫۵ تا ۴ ماهگی بروز می‌کند، خیلی قبل از اینکه ما بتوانیم حرف بزنیم. درست مانند گریه کردن که راه ارتباطی قبل از حرف زدن ما است.

برخلاف تصور اکثر افراد، بیشتر خنده‌ها به خاطر یک شوخ طبعی نیست. بیشتر خنده‌ها به خاطر برقراری ارتباط بین مردم است. برای اینکه ببینیم مردم کی و چرا می‌خندند، من و گروهی از دانشجویان به سوپر مارکت‌های محلی رفتیم تا وقایع قبل از بروز خنده را ثبت کنیم. ما به مدت ۱۰ سال بیش از ۲۰۰۰ موقعیت اتفاق افتادن خنده‌های طبیعی را ثبت کردیم. ما به این نتیجه رسیدیم که بیشتر خنده‌ها به خاطر تعریف کردن یک جوک اتفاق نیافتاد. موقعیت‌هایی مثل ((سلام جک، دیشب کجا بودی؟)) و یا ((هی،الان مری میاد!)) بیشتر مردم را به خنده می‌انداخت. مطمئنا هیچ کدام از این موقعیت‌ها آنقدر خنده دار نبودند.

این جا است که ما تصمیم نمی‌گیریم بخندیم، بلکه مغزمان ما را به این کار مجبور می‌کند. این ها ها ها باعث می‌شود ارتباطات اجتماعی ما قوی‌تر شود.

یک چشم انداز تکاملی

ما به این نتیجه رسیدیم که خنده یک شکل تکامل یافته نفس نفس زدن تند نیاکان اولیه ما است. امروز اگر ما شامپانزه‌ها یا گوریل‌ها را قلقلک دهید آنها شروع به قاه قاه کردن نمی‌کنند اما تند تند نفس می‌کشند و صدایی از خود خارج می‌کنند. این صدا، همان صدای خنده میمون است، و ریشه رفتار خنده در انسان.

میمون ها هنگام بازی‌های خشن، قلقک و دنبال کردن یکدیگر می‌خندند. دیگر حیوانات هم در هنگام بازی از خود صداهایی خارج می‌کنند اما این صداها بسیار متفاوت است و نمی‌توان آنها را به خنده مربوط دانست. مثلا موش‌ها در هنگام بازی یا قلقلک صداهایی بسیار تیز و بالا از خود خارج درمی‌آورند. اما این با صدای خنده انسان‌ها بسیار متفاوت است.

وقتی ما انسان‌ها می‌خندیم، منظورمان معمولا برقرار کردن ارتباط است. پس خنده مانند چسبی افراد مختلف را در یک گروه گرد هم می‌آورد. این معمولا امری مثبت است اما گاهی می‌تواند منفی هم باشد. تفاوت است بین با هم خندیدن و به هم خندیدن. افرادی که به کسی می‌خندند ممکن است در پی بیرون انداختن آن شخص از گروه باشند.

تا به امروز کسی تعداد خنده‌های گروه‌های سنی مختلف را نشمرده است اما می‌توان گفت که جوان‌ترها بیشتر می‌خندند. از سن ۵ تا ۶ سالگی ما شاهد عمیق‌ترین خنده‌ها هستیم. بزرگ‌ترها کمتر از بچه می‌خندند، این احتمالا به این دلیل است که آنها کمتر بازی می‌کنند و خنده معمولا در حین بازی اتفاق می‌افتد.

ما الان خیلی چیزها راجع به اینکه کی و چرا می‌خندیم می داینم و تحقیقاتی هم راجع به مکانیسم مغز برای خنده در حال انجام است، خنده چگونه تغییر کرد؟ چرا ما تا این حد به قلقلک حساسیم (یک از معمایی‌ترین رفتارهای انسان).