خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های این کشور علیه ایران می‌تواند شرکتهای خارجی سرمایه‌گذار را از ایران فراری دهد.
در پی خروج رسمی آمریکا از برجام، روز به روز بر تعداد شرکتهای خارجی سرمایه‌گذار که از ایران خارج می‌شوند افزوده می‌شود. این شرکتها به دلیل نگرانی از تحریم‌های آمریکا و مواجه شدن با جریمه‌های سنگین احتمالی، تصمیم به توقف یا کاهش فعالیت‌هایشان در ایران می‌گیرند. در این گزارش شرکتهای مهمی که عمدتا پس از برجام برای همکاری با ایران توافق کرده‌اند بررسی شده است. برخی از این شرکتها تصمیم دارند یا فعالیت خود را در ایران تعلیق کنند یا کاهش دهند. اما هنوز شرکتهایی هم هستند که هنوز تصمیمی برای خروج یا توقف فعالیت در ایران نگرفته‌اند، اما این شرکتها ممکن است به دلیل تحریم‌های آمریکا متضرر شوند. گزارش پیش رو شرکتهای خارجی را در چند بخش شامل نفت و گاز، حمل و نقل، هواپیمایی، بانکی، انرژی‌های تجدید پذیر، خودرو، ریلی، معدن بررسی کرده است.
بخش نفت و گاز
در بخش نفت و گاز شرکتهای مطرح اعلام کرده‌اند که احتمالا از ایران خارج می‌شوند. هر چند که بعضی از این شرکتها هنوز تصمیمی برای خروج نگرفته‌اند، اما می توانند از تحریم‌های آمریکا متضرر شوند و این امکان هست که تصمیم‌گیری آنها متاثر از تحریم‌ها شود.
در ژانویه ۲۰۱۷ ایران ۲۹ شرکت را مجاز به همکاری در پروژه‌های نفت و گاز با قراردادهای جدید را اعلام کرد که شامل شل، توتال، انی ایتالیا، پتروناس مالزی، گازپروم روسیه، لوکویل و شرکتهایی از چین، اتریش، ژاپن و کشورهای دیگر می شد.
توتال: این غول نفتی فرانسوی ۲۶ اردیبهشت اعلام کرد در صورتی که مشمول معافیت دولت آمریکا ضمن حمایت دولتهای اروپایی و فرانسوی نشود، تا ۴ نوامبر از پروژه پارس جنوبی خارج خواهد شد. وزیر نفت ایران اعلام کرد که در صورت خروج توتال، شرکت نفت و گاز CNPC چین، جایگزین این شرکت فرانسوی خواهد شد.
انجی: این شرکت دیگر فرانسوی در بخش گاز و انرژی نیز ۲۸ اردیبهشت که تا نوامبر به قراردادهای مهندسی خود در ایران پایان خواهد داد.
شرکت لهستانیPGNiG: معاون اجرایی این شرکت ۲۸ اردیبهشت اعلام کرد که به دلیل نگرانی از تحریم‌های آمریکا این شرکت پروژه گاز خود در ایران را معلق کرده است.
شرکت نروژی دی‌ان‌او (DNO): این شرکت نفت و گاز تقریبا دومین شرکت غربی بود که در نوامبر ۲۰۱۶ بعد از توتال با ایران قرارداد امضا کرد. پروژه این شرکت مربوط به توسعه میدان نفتی «چنگوله» بود.
شل: این شرکت در دسامبر ۲۰۱۶ یک قرار مشروط برای توسعه در میدان نفت و گاز آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش امضا کرد. گزارش سالانه این شرکت در سال ۲۰۱۷ نشان داد که این شرکت از زمان رفع تحریم‌ها فقط سه محموله نفتی ایران را خریداری کرده است.
دوو کره جنوبی: این شرکت در سال ۲۰۱۵ یک یادداشت تفاهم برای ساخت یک پالایشگاه نفت در بندر جاسک امضا کرد.
آکر سولوشنز نروژ: این شرکت در می ۲۰۱۶ یک یادداشت تفاهم برای بروزرسانی صنعت نفت ایران امضا کرد.
اوام‌وی اتریش: این شرکت در می ۲۰۱۶ یک یادداشت تفاهم برای پروژه هایی در نواحی زاگرس و میدان فارس امضا کرد. در ژوئن ۲۰۱۷، اوام‌وی و گازپروم نفت روسیه از یادداشت تفاهمی برای کار در بخش نفت ایران خبر دادند.
سایپم ایتالیا: این شرکت در سال ۲۰۱۶ یک یادداشت تفاهم برای همکاری در حوزه خطوط لوله، بروزرسانی پالایشگاه‌ها، توسعه میدان گازی توس در شمال شرقی استان خراسان رضوی امضا کرد.
باسف وینترشال (BASF’s Wintershall): این شرکت اکتشاف نفت و گاز، در آوریل ۲۰۱۶ یک یادداشت تفاهم با شرکت ملی نفت ایران امضا کرد. این شرکت در فوریه ۲۰۱۷ اعلام کرد که درباره سرمایه‌گذاری احتمالی در ایران در حال گفتگو است، اما به دلیل ابهام در خصوص تحریم‌های اقتصادی هنوز تصمیمی نگرفته است.
انی ایتالیا: این شرکت در ژوئن ۲۰۱۷ توافقی را با ایران برای توسعه میدان نفت و گاز امضا کرد.
شرکت نفت و گاز طبیعی هند: این شرکت در اواخر فوریه یک توافق مقدماتی غیرالزام‌آور با یک شرکت ایرانی برای توسعه میدان نفتی سوسنگرد امضا کرد.
زاروبژنفت روسیه: شرکت ملی نفت ایران در ماه مارس قراردادی را با این شرکت روسی برای توسعه دو میدان نفتی امضا کرد. شانا این خبر را اعلام کرد.
پرتامینا اندونزی: این شرکت قرار بود طی بازه زمانی ۲۰ ساله، ۶ میلیارد دلار در حوزه میدان نفتی سرمایه گذاری کند. در حالی که اوایل ماه جاری، اخباری در خصوص احتمال توقف فعالیت این شرکت در ایران در پی خروج آمریکا از برجام مطرح شد، یک مقام وزارت انرژی و منابع معدنی اندونزی امروز ۳۰ اردیبهشت گفت که توافق این شرکت دولتی اندونزی با ایران، به رغم خروج آمریکا از برجام ادامه پیدا می‌کند. «اگو سیاحریال»، مدیرکل نفت و گاز وزارت انرژی اندونزی با اعلام این مطلب گفت: ما هنوز باید درباره ادامه یا توقف پروژه در این مقطع تصمیم‌گیری کنیم. تا الان، این [پروژه] هنوز ادامه دارد.
اینپکس ژاپن: این شرکت انرژی ژاپن ۲۰ اردیبهشت اعلام کرد که در پی بازگشت تحریم‌های آمریکا، این شرکت احتمالا فعالیت مجدد خود برای توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی را منتفی کند. اینپکس در سال ۲۰۱۰ از سهم ۱۰ درصدی در آزادگان به دلیل تحریم‌های آمریکا صرفنظر کرده بود.
بخش حمل و نقل
ای پی مولر مائرسک: این شرکت بزرگترین شرکت حملو نقل کانتینر هست که در پی اعلام تحریم‌های آمریکا، در ۲۷ اردیبهشت اعلام کرد که فعالیت‌های خود در ایران را کاهش می‌دهد.
بخش هواپیمایی
بوئینگ: شرکت هواپیماسازی بوئینگ آمریکا در دسامبر ۲۰۱۶ توافق کرد که ۸۰ هواپیما شامل ۱۵ بوئینگ ۷۷۷-۳۰۰ER به ایران ایر بفروشد. این شرکت ماه گذشته اعلام کرد که مشتری جدیدی را برای هواپیماهایی که قرار بود امسال به ایران تحویل دهد، پیدا کرده است. این شرکت اعلام کرد که برنامه برای تحویل هواپیما به ایران طی سال جاری ندارد. طبق برجام، بوئینگ قرار بود به ایران هواپیما بفروشد.
شرکت هواپیمایی آسمان نیز در آوریل ۲۰۱۷ برای خرید ۳۰ بوئینگ ۷۳۷ ماکس توافق کرده بود.
ایرباس: شرکت هواپیماسازی ایرباس فرانسه در دسامبر ۲۰۱۶ اعلام کرد که توافقی را برای فروش ۱۰۰ هواپیما به ایران ایر منعقد کرده است. تا کنون فقط سه فروند تحویل داده شده‌اند.
شرکت هواپیمایی زاگرس نیز در ژوئن ۲۰۱۷ یادداشت تفاهمی را برای خرید ۲۰ فروند ایرباس آ۳۲۰ و هشت فروند آ۳۳۰ جدید امضا کرد.
ایران ایرتور هم در ژوئن ۲۰۱۷ برای خرید ۴۵ ایرباس آ۳۲۰ جدید یادداشت تفاهم امضا کرد.
ای‌تی‌آر: ایران در آوریل ۲۰۱۷ توافقی را برای خرید ۲۰ هواپیما از این شرکت اروپایی تکمیل کرد. ای‌تی‌آر شرکتی است که نیمی از مالکیت آن متعلق به ایرباس و نیم دیگر به لئوناردو تعلق دارد.
لوفتانزا: این شرکت آلمانی در آوریل ۲۰۱۷ اعلام کرد که در حال مذاکرات با ایران ایر برای تامین خدمات مربوطه، پشتیبانی و آموزش خلبان است.
بخش ریلی
زیمنس: این شرکت آلمانی در اکتبر ۲۰۱۶ قراردادی را برای ارتقای شبکه ریلی ایران امضا کرد. این قرارداد همچنین شامل تامین ۵۰ لوکوموتیو برقی-دیزلی به ایران بود.
شرکت ملی واردات و صادرات ماشین آلات چین: این شرکت در می ۲۰۱۷ با شرکت مپنا یک توافق ۲٫۲ میلیارد یورویی برای برقی سازی خط ریلی سریع السیر تهران-مشهد امضا کرد.
فرووی دلو استاتو: این شرکت ایتالیایی در جولای ۲۰۱۷ با شرکت خط آهن دولتی ایران قراردادی به ارزش ۱٫۲ میلیارد یورو برای ساخت یک خط ریلی سریع السیر بین قم و اراک امضا کرد.
آلستوم: این شرکت فرانسوی سازنده قطار قراردادی را در جولای ۲۰۱۷ برای یک سرمایه‌گذاری مشترک جهت ساخت مترو و واگن‌های راه آهن حومه‌ای در ایران امضا کرد.
بخش خودروسازی
پژو-سیتروئن (PSA): این شرکت فرانسوی تا می ۲۰۱۷ قراردادی را به ارزش ۷۰۰ میلیون یورو برای ساخت خودرو در ایران امضا کرده بود. شرکت مزبور در ژانویه اعلام کرد که ۴۴۴ هزار و ۶۰۰ خودرو در ایران طی سال گذشته فروخته است.
فولکس واگن: این شرکت آلمانی در جولای ۲۰۱۷ اعلام کرد که پس از ۱۷ سال با بازگشت به بازار ایران، صادرات خودرو به ایران را آغاز خواهد کرد. اما این شرکت در اکتبر ۲۰۱۷ اعلام کرد که «سیت»، بازوی اسپانیایی این شرکت، دیگر امکان ورود به بازار ایران را بررسی نمی‌کند.
رنو: شرکت فرانسوی رنو در آگوست ۲۰۱۷ از امضای قراردادی برای سرمایه‌گذاری مشترک در ایران خبر داد که این قرارداد در پی یک توافق مقدماتی یکسال قبل از آن بوده است. این قرارداد شامل یک مرکز مهندسی و فروش برای حمایت از توسعه تامین‌کنندگان داخلی، بعلاوه یک کارخانه برای ظرفیت اولیه تولید ۱۵۰ هزار خودرو در سال بود که قرار بود به ظرفیت موجود تولید ۲۰۰ خودرو رنو در کشور اضافه شود.
کامیون‌های مرسدس بنز: این شرکت در سپتامبر ۲۰۱۷ قراردادی را با ایران خودرو برای ایجاد زمینه ازسرگیری توزیع کامیون‌های خود در ایران امضا کرد.
اتونئوم: این شرکت سوئیسی سازنده عایق صدا و گرما برای خودروها، در دسامبر ۲۰۱۷ از توافقی با شرکت ایرانی عایق خودرو توس برای تولید عایق‌ها برای ایران‌خودرو، پژو-سیتروئن از سال ۲۰۱۹ خبر داد.
بخش انرژی‌های تجدیدپذیر
ساگا انرژی: این شرکت نروژی در اکتبر ۲۰۱۷ توافقی به ارزش ۲٫۵ میلیارد یورو برای ساخت نیروگاه‌های انرژی خورشیدی در ایران امضا کرد.
بخش بانکی و مالی
دی‌زد بانک: این بانک آلمانی در می ۲۰۱۸ اعلام کرد که در ماه جولای تراکنش‌های مالی با ایران را به دلیل افزایش ریسک تجارت با ایران در پی خروج آمریکا از برجام، تعلیق می‌کند.
اوبربانک: این بانک در سپتامبر ۲۰۱۷ توافقی را برای فاینانس سرمایه‌گذاری‌های جدید در ایران امضا کرد. این بانک تقریبا اولین بانک اروپایی بود که بعد از رفع تحریم‌ها بود، این کار را می‌کرد.
آلیانتس (Allianz): تمرکز اصلی این شرکت آلمانی بر ارائه خدمات بیمه است. در سال ۲۰۱۰ شرکت آلیانتس، دوازدهمین شرکت بزرگ خدمات مالی در جهان بود. با اعلام خروج آمریکا از برجام یک سخنگوی این شرکت اعلام کرد که آلیانتس تصمیم گرفته فعالیت خود در ایران را کاهش دهد. وی گفت که فعالیت آلیانتس «حداقلی» بوده و این شرکت منتظر «راهنمایی» اتحادیه اروپا و دولت آلمانی بوده و آن را بررسی خواهد کرد.
بخش معدن
اوتوتک: مدیر بخش فاینانس این شرکت فنلاندی در ۲۷ اردیبهشت سال جاری اعلام کرد که به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا، دریافت سفارش از ایران را کاهش خواهد داد.
