بله همه ما میدانیم که آنها اعصاب خورد کن و آزار دهنده هستند، اما چیزهای خیلی بیشتری هست که شما راجع به این حشرات کوچک بالدار نمیدانید.
پشهها شاید یکی از منفورترین حشرات در بین انسانها (و حتی دیگر موجودات خشکی) باشند! قدیمیترین پشه یافت شده که شبیه به گونهای است که امروزه در دنیای ما زندگی میکند، در یک کهربا در کانادا پیدا شده و قدمت آن به ۷۹ میلیون سال پیش برمیگردد. یعنی خیلی وقت است که این موجود کوچولو دارد با نیش و ویز ویزش ما را دیوانه میکند! این روزها پشهها بیشتر از هر زمان دیگری آزار دهنده شده اند چرا که فصل پشه دارد طولانی تر از قبل میشود. این تغییر به خاطر تغییرات آب و هوایی و گرم و مرطوب شدن هوا صورت گرفته است.
درست مانند هر رابطه طولانی دیگری، ما الان خیلی چیزها راجع به پشهها میدانیم! به چند مورد زیر دقت کنید:
۱- بوی شکلات پشهها را گیج میکند.
کربن دی اکسیدی که ما در هنگام نفس کشیدن آزاد میکنیم پشهها را هیجان زده میکند و آنها را به سمت ما جذب میکند، خب کاری برای این مورد نمیتوانیم بکنیم چرا که نمیشود جلوی تنفسمان را بگیریم! اما محققان کشف کرده اند که بوهایی خاص مثلا بوی نعنا، بعضی میوهها و بوی شکلات کاراملی شده، میتواند سنسور کربن دی اکسید پشهها را گیج و بیحس کرده و پیدا کردن ما را برای پشهها سختتر کند!
۲- پشهها به این دلیل درون گوشمان ویز ویز میکنند که …
پشهها میتوانند کربن دی اکسید را از فاصله ۳۰ متری حس کنند. از آنجایی که انسان کربن دی اکسید را از دهان و بینیاش خارج میکند، پشهها به سمت سر ما جذب میشوند. پشهها در اطراف سر ما میچرخند و میخواهند جایی برای فرود پیدا کنند. در این حین ممکن است صدای ویز ویزشان باعث شود ما در خواب به خودمان سیلی بزنیم تا آنها را از خود دور کنیم!
۳- پشههای نر نقشی در این قضیه ندارند!
این پشههای ماده هستند که حیوانات و انسانها را نیش میزنند و تشنه خون اند، پشههای نر در اطراف گل ها و گیاهان ویز ویز میکنند و از شهر آنها تغذیه میکنند. پشههای ماده برای تخم گذاری به پروتئین نیاز دارند و به همین دلیل است که خون میخورند تا پروتئنی مورد نیازشان را تامین کنند و کودکانی به دنیا بیاورند که باز هم ما را نیش بزنند!
۴- ویروسها ولع پشهها برای خوردن خون را بیشتر میکنند
پشههای ماده نیاز سیری ناپذیری به خوردن خون دارند، اما محققان به تازگی کشف کرده اند که ویروسهای تب استخوان شکن که پشهها آنها را به انسان منتقل میکنند، آنها را حتی بیش از پیش تشنه خون میکنند. این ویروس ژنهای پشه را دستکاری میکند و به این طریق نیاز پشه به خوردن خون را بیشتر میکند. البته داستان به همین جا ختم نمیشود، ویروس نامبرده ژنهایی دیگر را هم در پشه تغییر میدهد تا حس بویایی او را تقویت کند و پشه شکارچی بهتری شود! چه ویروس باهوش و ترسناکی!
۵- انگلها کاری میکنند پشهها کشته مرده جورابهای کثیف شوند!
انگلها نه تنها درون بدن میزبانشان زندگی و از آن تغذیه میکنند، بلکه این موجودات باهوش میتوانند رفتار میزبانشان را هم تغییر دهند تا به آنها کمک کند بهتر پخش شوند. دانشمندان نشان دادند پشههایی که به وسیله انگل مالاریا آلوده شده اند بیشتر از پشههای سالم خون میخورند و دفعات تغذیهشان هم بیشتر است. تمام این تغییرات به این خاطر است که انگل بتواند میزبانهای انسانی بیشتری پیدا کند. دانشمندان همچنین کشف کردند پشههایی که آلوده به انگل مالاریا هستند بیشتر به سمت بوی عرق انسان جذب میشوند. این مورد با استفاده از جورابهای کثیف در آزمایشی ثابت شد!
۶- بزاق پشهها خارش آور است
زمانی که یک پشه چشمش به طعمه میافتد، نیشش را تیز میکند و به سمت آن شیرجه میزند خرطوم ظریف و کوچکش را در پوست قربانی فرو میکند. همزمان که پشه ماده در حال خوردن خون طعمه مفلوک است، مقداری از بزاقش را که حاوی ماده ضد انعقاد خون است به درون بدن او تزریق میکند تا بتواند خون بیشتری بخورد. متاسفانه اکثر ما به بزاق این حشره حساسیت داریم که باعث میشود سیستم ایمنی بدنمان به آن واکنش دهد و پوستمان شروع به خارش کند.
۷- همه پشهها ناقل ویروس نیل غربی نیستند
از هزاران گونه پشه شناخته شده، ویروس کشنده نیل غربی تنها در ۶۰ عدد از آنها یافت شده است (این ویروس در ۲۰۰ عدد از مهره داران هم یافت شده). سیکل زندگی این ویروس معمولا در بین پشههای پا بلند و پرندگان شهری مانند سینه سرخ، گنجشک و غیره میگذرد. تقریبا ۸۰ درصد افرادی که به وسیله این ویروس آلوده میشوند، علائمی از خود نشان نمیدهند. علائم بیماری از یک التهاب ساده تا بیحسی و حتی کما و مرگ دیده میشود.
۸- احتمالش هست که الکساندر بزرگ (پادشاه رم باستان) از نیش پشه مرده باشد
الکساندر بزرگ، پادشاه مقدونیه و فاتح امپراطوری ایران، در هیچ جنگی مغلوب نشد و یکی از موفقترین فرماندهان در طول تاریخ بود. اما ممکن است سرنوشت او توسط یک پشه ناقل ویروس نیل غربی به مرگ انجامیده باشد. مقاله ای که در سال ۲۰۰۳ منتشر شد این بحث را مطرح کرد که مرگ الکساندر بزرگ به خاطر نیش یک پشه ناقل ویروس نیل غربی بوده است.
۹- نحیف اما اعصاب خورد کن!
متوسط وزن یک پشه ۲ تا ۲٫۵ میلی گرم است که به نظر میآید این وزن کم آنها را قادر میسازد تا با سرعت بیشتری پرواز کنند. اما خب نه! سرعت پرواز پشه ها بین ۱۶۰۰ متر تا ۲۴۰۰ متر در ساعت است که آنها را به یکی از کم سرعتترین حشرات پرنده تبدیل میکند.
۱۰- پشهها کشندهترین حشرات حیوان دنیا هستند
از خطر ببرها، نیش مار و حمله کوسه آگاه هستید؟ در واقع باید از پشه به عنوان کشندهترین موجود روی زمین بترسید. بیشتر مرگها به وسیله پشهها صورت میگیرند تا دیگر حیوانات. این حشرات مالاریا، تب استخوان شکن، تب زرد و بیماری ورم مغز را منتقل میکنند. تنها یک پشه مالاریا میتواند ۱۰۰ نفر را آلوده کند و بر طبق گزارش سازمان سلامت جهانی هر ۴۵ ثانیه یک کودک در آفریقا بر اثر مالاریا میمیرد.