افت فشارخون زمانی اتفاق می‌افتد که اکسیژن کافی در خون به قلب و مغز نرسد. در نتیجه این اندام‌های حیاتی نمی‌توانند درست کار کنند. این موضوع ممکن است منجر به ایجاد آسیب موقت یا دائمی در آن‌ها شود.
نیرویی که باعث می‌شود خون در رگ‌های خونی بالا برود، تحت عنوان فشارخون شناخته می‌شود. زمانی که قلب خون را داخل رگ‌ها پمپ می‌کند، فشار اعمال شده به دیواره‌های رگ‌های خونی به عنوان فشار سیستولیک شناخته می‌شود. زمانی که ماهیچه‌ها به حالت استراحت درمی‌آیند و مجدداً توسط خون پر می‌شوند، فشار کاهش می‌یابد و به عنوان فشار دیاستولیک شناخته می‌شود. هر دو فشار سیستولیک و دیاستولیک اهمیت دارند. فشارخون عادی بایستی ۱۲۰/۸۰ میلی‌متر جیوه باشد که ۱۲۰ نشان‌دهنده فشار سیستولیک و ۸۰ نشان‌دهنده فشار دیاستولیک است. اگر فشارخون ۹۰/۶۰ میلی‌متر جیوه یا کمتر باشد، فشارخون پایین محسوب می‌شود. با این حال توجه داشته باشید فشارخون افراد مختلف متفاوت است. در نتیجه اگر فردی فشارخون پایینی دارد؛ اما علائم یا نشانه‌های افت فشارخون را ندارد، نمی‌توان گفت وی دچار افت فشارخون شده است. برای درک بهتر و نحوه برخورد با فشارخون پایین، حائز اهمیت است که نشانه‌ها و علائم افت فشارخون را بدانید.
فکر می‌کنید افت فشارخون نیز به اندازه فشارخون بالا مضر است؟ فشارخون پایین احتمال سکته قلبی، بیماری‌های کلیوی و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد؛ اما اگرچه این موضوع ممکن است جلوه مثبتی داشته باشد؛ اما فشارخون پایین ممکن است منجر به بروز مشکلات جدی شود. اگر افت فشارخون به همراه علائم و نشانه‌های مرتبط باشد، ممکن است به اندام‌های داخلی آسیب برساند. در کل افرادی که وزن متناسبی دارند و مرتب ورزش می‌کنند، فشارخونی پایین‌تر از حد نرمال دارند. با این حال، داشتن فشارخون پایین برای این افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند.
علائم افت فشارخون
بیشتر افرادی که فشارخون پایینی دارند، علائمی نشان نمی‌دهند. در این افراد، بیماری نهفته‌ای وجود ندارد که باعث افت فشارخون شود و در نتیجه درمانی لازم نیست. با این حال، زمانی که افت فشارخون مانع رسیدن خون کافی به مغز و دیگر اندام‌های حیاتی می‌شود، بایستی تحت درمان قرار بگیرد. در چنین مواقعی، یک بیماری نهفته منجر به افت فشارخون می‌شود. علائم رایج افت فشارخون عبارت‌اند از:
- سرگیجه
- تاری دید
- تپش قلب
- خستگی شدید
- تشنگی شدید
- پوست رنگ‌پریده
- ضعف
- تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم
- سبکی سر
- حمله
عدم رسیدن خون کافی به مغز در اثر فشارخون پایین منجر به سرگیجه، خستگی شدید و عدم تمرکز می‌شود. تغییر حالت مانند بلند شدن و ایستادن ممکن است باعث سرگیجه یا سبکی سر شود. زمانی که فردی در حالت ایستاده است، خون به سمت پایین بدن حرکت می‌کند و این امر باعث کاهش فشارخون می‌شود. از آنجا که فشارخون افراد مبتلا به فشارخون پایین در حالت عادی پایین است، ایستادن باعث کاهش بیشتر فشار می‌شود. در نتیجه علائمی همچون سبکی سر و سرگیجه بروز می‌کند.
علل افت فشارخون
برخی از علل رایج افت فشارخون عبارت‌اند از:
- داروها: برخی داروها مانند داروهای ادرارآور که فشارخون بالا را درمان می‌کنند، داروهای بیماری‌های قلبی مانند مهارکننده‌های تپش قلب و تنگ‌کننده‌های رگ‌های قلبی ممکن است فشارخون را کاهش دهند. داروهایی که برای درمان اضطراب، افسردگی و اختلالات عصبی مرکزی استفاده می‌شوند نیز ممکن است فشارخون را کاهش دهند.
- مشکلات قلبی: برخی بیماری‌های قلبی مانند ضربان بسیار کند قلب، مشکلات دریچه قلب و حمله قلبی منجر به کاهش فشارخون می‌شود.
- بارداری: بسیاری از زنان باردار دچار افت فشارخون می‌شوند؛ زیرا سیستم گردش خون زنان باردار گسترده‌تر می‌شود.
علل دیگر عبارت‌اند از:
- کمبود مواد مغذی
- مشکلات غدد درون‌ریز
- کمبود آب
- از دست دادن خون
- عفونت شدید
- عکس‌العمل آلرژیک
درمان‌های خانگی فشارخون پایین
درمان فشارخون پایین به علت بروز آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
- افزایش مصرف مایعات و مواد معدنی کمبود آب را جبران می‌کند. نوشیدن آب کافی به پیشگیری از کمبود آب بدن کمک می‌کند.
- از دست دادن خون از طریق تزریق خون درمان می‌شود.
- انجام حرکات مناسب پا مانند قرار دادن ران به صورت ضربدری.
- اگر افت فشارخون در اثر مصرف داروی خاصی به وجود آمده، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
افت فشارخون خفیف به درمان خاصی نیاز ندارد و اضافه کردن الکترولیت‌ها به رژیم غذایی باعث بهبود شرایط خواهد شد. در ادامه به چند روش طبیعی برای درمان فشارخون پایین اشاره کرده‌ایم:
- گیاهانی همچون زردچوبه، دارچین، زنجبیل و فلفل به افزایش فشارخون کمک می‌کنند.
- مصرف سدیم یا نمک به جایگزینی الکترولیت‌های از دست رفته در اثر کمبود آب کمک می‌کند و فشارخون را افزایش می‌دهد. یک لیوان آب‌لیمو به همراه کمی نمک و شکر یک روش ایده‌آل برای درمان افت فشارخون است.
- همچنین انجام حرکات یوگا به کنترل افت فشارخون کمک می‌کند.
توصیه‌هایی برای افراد مبتلا به فشارخون پایین
- برخورداری از یک رژیم غذایی سالم که از تمام گروه‌های غذایی بهره می‌برد، مواد مغذی موردنیاز بدن را تأمین خواهد کرد.
- وعده‌هایی غذایی مکرر اما کوچک به جای دو وعده غذایی بزرگ به پیشگیری از افت فشارخون کمک می‌کند.
- محدودسازی مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات مانند سیب‌زمینی، برنج، نان و پاستا به کنترل فشارخون کمک می‌کند.
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین به صورت موقت فشارخون را افزایش می‌دهند.
- مصرف غذاهای سرشار از سدیم به بهبود سطح فشارخون کمک می‌کند. با این حال سدیم اضافی منجر به بروز مشکلات قلبی می‌شود.
- نوشیدن آب کافی حجم خون را افزایش می‌دهد و از کمبود آب جلوگیری می‌کند.
- مواد غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین ب کمپلکس و ویتامین سی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- از ایستادن یا قرار گرفتن در یک موقعیت برای مدت طولانی خودداری کنید.
- از تغییر حالت ناگهانی بپرهیزید.
- در محیط‌های گرم و خشک قرار نگیرید.
- اگر دچار افت فشارخون شدید، بنشینید و پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
