در بیماری دیابت، پانکراس یا همان لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی نیست. انسولین هورمونی است که برای تنظیم میزان قند خون لازم است. اکنون تحقیقات جدید به دنبال کشف این موضوع هستند که آیا می‌توان به سلول‌های پانکراس آموزش داد تا این مشکل را به تنهایی حل کنند.
پانکراس شامل سه نوع سلول مختلف است که هر کدام هورمون‌های مختلفی را به منظور تنظیم قند خون تولید می‌کنند.
نوع اول سلول‌های آلفا هستند که هورمون “گلوکاگون” را برای افزایش قند خون تولید می‌کنند، نوع دوم سلول‌های بتا که انسولین را برای کاهش سطح گلوکاگون تولید می‌کنند، و نوع سوم سلول‌های دلتا که “سوکتوواستاتین” را تولید می‌کنند، هورمونی که فعالیت‌های سلول‌های آلفا و بتا را تنظیم می‌کند.
در هر دو دیابت نوع ۱ و ۲ ، مساله اصلی فقدان تولید انسولین به دلیل مشکل عملکرد سلول‌های بتای پانکراس است.
با این حال، یک مطالعه جدید توسط محققان دانشگاه برگن در نروژ نشان می‌دهد که ممکن است تنها با یک “فشار” کوچک، بتوانیم به بدن خود آموزش دهیم تا دوباره شروع به تولید سطح کافی انسولین کند.
به طور خاص، محققان توضیح می‌دهند که برخی از سلول‌های آلفا می‌توانند به سلول‌های بتا تبدیل شوند و انسولین آزاد کنند.
لویزی گیلا، همکار نویسنده تحقیق می‌گوید: “ما احتمالا با شروع یک فرم درمان کاملا جدید برای دیابت مواجه هستیم، درمانی که در آن از طریق برخی کمک‌های “راه اندازی مجدد” بتوان به بدن آموزش داد تا دوباره انسولین تولید کند.”
“برنامه ریزی مجدد” سلول‌ها برای تولید انسولین
هر سلول در بدن برای انجام کاری شکل می‌گیرد، اما همانطور که محققان در مطالعه حاضر خاطر نشان می‌کنند، “هویت” که بعضی از سلول‌ها آن را می گیرند، همیشه نهایی نیست.
در عوض، برخی از سلول‌های بالغ قادر به انطباق و تغییر هستند و می‌توانند به طور بالقوه جایگزین سلول‌های مرده یا آسیب دیده شوند.
محققان یادآور می‌شوند که: سلول‌های بالغ به طور قطعی تغییر نمی‌کنند، اما قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارند.
برای مثال در صورت آسیب یا استرس، اگر سلول‌ها از دست بروند، سلول‌های همسایه می‌توانند جایگزین شوند و خود را منطبق با سلول‌های دیگر کنند. با این حال، دانشمندان هنوز هم تلاش می‌کنند تا کشف کنند که دقیقا این جایگزینی‌ها چگونه و چه زمانی اتفاق می‌افتد، زیرا این پروسه می‌تواند پتانسیل مهمی در احیای علم پزشکی باشد.
در پژوهش حاضر، محققان با مشاهده سلول‌های آلفا و بتای پانکراس در یک مدل موش، برای اولین بار توانستند برخی از مکانیسم‌های کلیدی را شناسایی کنند که به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا “هویت” خود را تغییر دهند.
آنها دریافتند که در صورت از دست رفتن سلول‌های بتا، سلول‌های همسایه سیگنال‌های پیچیده‌ای را به سلول‌های آلفا ارسال می‌کنند. تقریبا ۲ درصد از سلول‌های آلفا می‌توانند خود را “برنامه ریزی مجدد” کنند و شروع به تولید انسولین کنند.
محققان با استفاده از ترکیباتی که قادر به تأثیرگذاری بر سیگنال‌دهی سلول‌های پانکراس است، می‌توانند تعداد سلول‌های تولید کننده انسولین را ۵ درصد افزایش دهند. اگرچه ممکن است درصد نسبتا کمی باشد، اما این روش، اولین قدم مهم برای آموزش به بدنمان است تا بتواند به تنهایی و بدون احتیاج به دارو با استفاده از پتانسیل‌های خود با دیابت مبارزه کند.
لویزی گیلا می‌گوید: “اگر ما دانش بیشتری در مورد مکانیسم‌های انعطاف‌پذیری این سلول بدست آوریم، احتمالا می‌توانیم فرآیند‌ها را کنترل کنیم و هویت‌های سلول‌های بیشتری را تغییر دهیم تا بتوانند انسولین بیشتری تولید کنند.”
محققان اضافه می‌کنند که چنین یافته‌هایی نه تنها به تقویت درمان بیماری‌های متابولیکی مانند دیابت کمک می‌کند بلکه برای سایر شرایط، از جمله آلزایمر که در آن عملکرد سلول‌های خاصی از مغز مختل می‌شود نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
توانایی سلول‌ها برای تغییر هویت و عملکرد، می‌تواند یک کشف قطعی در درمان دیگر بیماری‌های ناشی از مرگ سلول‌ها، مانند آلزایمر و آسیب سلولی به علت حملات قلبی باشد.
