روز جهانی کودک بهانهای شد تا برای اهمیت و تاثیر استفاده کودکان از رسانهها هم مطلبی داشته باشیم.
اهمیت و تأثیر رسانهها در دنیای امروز موضوعی ناشناخته نیست و امروزه تصور زندگی بدون رسانه بعید به نظر میرسد.
رسانههای مختلف از تلویزیون و ماهواره، رادیو، رایانه، بازیهای کامپیوتری تا شبکههای اجتماعی و رسانههای اجتماعی و فرآوردههایی ازایندست، آنچنان با زندگی ما ارتباط برقرار کرده که کمتر متوجه تأثیرات شگفت آن هستیم.
تغییر الگو و سبک زندگی در عرصه کنونی و افزایش دسترسی به وسایل ارتباطجمعی باعث شده است، رسانهها بخش قابلملاحظهای از اوقات کودکان را به خود اختصاص دهند و ازآنجاییکه رسانههای سنتی و دیجیتال ابعاد مثبت و منفی فراوان دارند، میتوانند تأثیرات مختلفی بر کودکان برجا بگذارند.
علاقه زیاد کودکان به رسانهها، بهویژه رسانههای جدید و نوظهور، با توجه به تأثیرپذیری سریع و عمیقتر آنان، موجب بروز نگرانیهایی است.
در حال حاضر تنها دغدغه والدین در تربیت فرزندانشان فقط آداب اجتماعی نیست، چراکه در خانههای همه ما، هر کودک و نوجوان در معرض دسترسی به موبایل، لپتاپ، تبلت و سایر مواردی ازایندست است که راه ورود به دنیای پرخطر مجازی فراهم است و دنیایی که میتواند سلامت آنها را تهدید کند.
حال با تمام این تفاسیر امروز که درگیر ویروسی هستیم که فاصلهها را زیاد کرده از راههای مختلفی برای برگزاری کلاسهای آنلاین از طریق شبکههای اجتماعی همانند شاد هستیم و فرصت استفاده کودک از دیگر برنامهها هم فراهم است نباید غافل باشیم و خطرات آن را جدی گیریم.
انزوا گزینی، آسیبهای شخصیتی، پرخاشگری و تنشزایی، کاهش میزان مطالعه و افت تحصیلی، و بالاخره خمودی و زیانهای جسمی از مهمترین نگرانیهای موجود است که باید از خطرات آن آگاه بود.
کودکان این توانایی را ندارند که فکر کنند رسانهها همه واقعیت را نمیگوید. فکر میکنند هر تصویری که در رسانه نشان داده میشود واقعیت است و باید نسبت به این موضوع توجه داشت.
سیستم آموزشی ما از ابتدا بر پایهی حفظیات محور است و بچهها را ذاتاً وادار به فعالیت نمیکند و در این نوع سیستم آموزشی قصد دارد مانند هارد دادهها را در ذهن بچهها حک کند. اگر مدارس مهارت محور بودند همانطور که مهارتهای شهروندی را آموزش میدادند، مهارتهای سواد رسانهای و استفاده از رسانهها را هم به بچهها یاد میدادند بسیار بهتر نتیجه میگرفتند.
چند نکته کوتاه که پیشنهاد میشود والدین در این ایام رعایت کنند شامل:
در کنار کودک بودن و همراهی با کودکان در استفاده از رسانهها بخصوص شبکههای اجتماعی بسیار مهم است و حتی برای ساعاتی کوتاه هم که شده این همراهی را داشته باشید.
از کودکان درخواست کنیم خلاصهای از مواردی که در رسانهها مشاهده کرده را تعریف کنند تا بتوان تحلیل آنان را از برنامه دانست و درک آنان را بهخوبی در جریان بود.
برنامههای خوب و سالم را معرفی کرده و آنان را برای استفاده از آن تشویق کنید.
زمانی که کسی از رسانهای همانند تلویزیون استفاده نمیکند، آن را خاموشکنید و حدالمقدور ساعاتی خاص را مشخص کنید که دور از این وسایل باشید.
بر اهمیت حفظ حریم خصوصی تأکید شده و تا حد توان از اهداف برنامهها و سازندگان آن توضیحاتی را شرح دهید.
به یاد داشته باشیم، یکی از وسایل بسیار مهم و مؤثر در تربیت اجتماعی کودکان، کتاب و مجلههای کودکانه است. مجله و کتابهای کودکان کمتر در خانهها راهیافته و مقداری از اوقات فراغت کودکان به خواندن یا سرگرم شدن به این کتابها و مجلات میگذرد. عدهای از خانوادهها هم اهل مطالعه هستند و کموبیش کتاب میخوانند، ازاینرو در رواج این فرهنگ در بین اعضای خانواده ازجمله کودکان نقش دارند.
خانواده باید کتابخوانی را برای بچهها جذاب کند. بازیهای سنتی را که بچهها در آن تحرک دارند و ارزشهای اجتماعی مثبت یاد میگیرند برایشان جذابتر کند.
این نکته را هم در آخر یادآور میشوم که، کودک از روز تولد بخش زیادی از حافظهاش را رسانه پر میکند و این بسیار مهم است که والدین، او را از کودکی در معرض چه پیامهایی قرار میدهند. هر برنامهای که ما تماشا کنیم، کودکان آن را ضبط میکنند و در شخصیت کودک مطمئناً تأثیرگذار است.